Thứ Hai, 8 tháng 5, 2017

CHÙM THƠ VIỆT PHƯƠNG; VŨ QUẦN PHƯƠNG NÓI VỀ LAI LỊCH CỦA: " TRĂNG TRUNG QUỐC TRÒN HƠN TRĂNG NƯỚC MỸ"...

Việt Phương

Chủ nhật ngày 7 tháng 5 năm 2017 10:09 PM


CUỘC ĐỜI YÊU NHƯ VỢ CỦA TA ƠI
Kết quả hình ảnh cho Việt Phương

Năm xưa ta đã nói rất nhiều “cực kỳ” và “hết sức”
Tội nghiệp nhất là ta nói chân thành rất mực
Chưa biết rằng “trời” còn xanh hơn “trời xanh”
Ta thiếu sự trầm lắng đúc nên bởi nhiệt tình.
.
Ta cứ nghĩ đồng chí rồi thì không ai xấu nữa
Trong hàng ngũ ta chỉ có chỗ của yêu thương
Đã chọn đường đi, chẳng ai dừng ở giữa
Mạc-tư-khoa còn hơn cả thiên đường.
.
Ta nhất quyết đồng hồ Liên-xô tốt hơn đồng hồ Thuỵ Sĩ
Hình như đấy là niềm tin, ý chí và tự hào
Mường tượng rằng trăng Trung Quốc tròn hơn trăng nước Mỹ
Sự thơ ngây đẹp tuyệt vời và ngờ nghệch làm sao
.
Một phần tư thế kỷ đã qua đi và bây giờ ta đã biết
Thế nào là thương yêu thế nào là chém giết
Ta đã thấy những chỗ lõm chỗ lồi trên mặt trăng sao
Những vết bùn trên tận đỉnh chín tầng cao.
.
Sức ta tăng bội phần khi ta say đến trở thành rất tỉnh
Ta đã có thể nói với quân thù những lời bình tĩnh:
“Tất cả những gì xấu xa của tao là thuộc về mày
Tất cả những gì tốt đẹp của mày là thuộc về tao”.
.
Năm xưa ta vô tình tô đẹp cuộc đời để mà tin
Nay ta càng thêm tin mà không cần tô gì nữa cả
Quen thuộc rồi mọi bất ngờ kỳ lạ
Ta đã trả giá đau và ta đã học nhìn.
.
Ta đã gặp những điều không hề chờ đợi gặp
Nào đâu phải chỉ là rắn phục giữa vườn hoa
Những kẻ tốt đến yếu mềm chỉ là đồ giẻ rách
Rắn còn nằm cuộn khúc giữa lòng ta.
.
Ta suy nghĩ tám nghìn đêm đánh giặc
Nghiền tâm tư cùng những hạt ngô bung
Giữa đạn bom ta lọc ra hạnh phúc
Tìm dần trong sáng mãi đến vô cùng
.
Ta đã sống những phút giờ sự thật
Tầm dân tộc ta và kích tấc loài người
Bừng vẻ đẹp chắc và bền của đất
Thung lũng đau xưa vàng rực những mùa vui...
.
Ta hiểu được những ai đã sai và có thể còn sai
Và chất người trong ta cộng sản thêm chút nữa
Trút vỏ thần tượng đi càng lồng lộng con người
Phía trước, đằng sau, bên ngoài và chính giữa
Như Quảng Bình, Vĩnh Linh càng yêu thương trong khói lửa
Ta nhìn hết sự xấu xa và bỗng nở nụ cười
Mở đài địch như mở toang cánh cửa
Nghe nó chửi ta mà tin ở ngày mai
.
Ta đau lắm những nỗi đau sinh nở
Cuộc đời, thân như hơi thở ta ơi
Ta vui lắm những niềm vui cởi mở
Cuộc đời yêu như vợ của ta ơi...
1969

TA NHÌN TRỜI ĐÊM NAY VÀ TA ĐỌC
1
Người ta dạy toán hiện đại của chương trình cử nhân cho các em lớp bốn
Chú bé còn mút tay đã làm quen với lý thuyết nhóm
Xem vô tuyến truyền hình những cuộc du hành xuống gọn sát mặt trăng
Ô văn minh
Người ta cũng dạy em tru tréo om sòm như bị cắt tiết khi chớm lên một trận “điên răng”
Em được tập phân biệt Bit-tô-ven, Mô-da, Sô-panh và Lít
Cả trước khi em biết trên đời này luôn luôn người chết đi và người bị giết
Kẻ cầm quyền muốn em lên mười đã dạn dày cái lọc lừa quỷ quyệt của châu Âu
Từng trải cả thứ du côn ngổ ngáo quảng cáo Hoa-kỳ nhố nhăng sặc sỡ loạn màu
Chưa kịp lớn em đã bị nhét nhồi bao thuốc độc
Bọn giết người hành nghề mưu phun nọc hại tuổi thơ
Con người sẽ chết đi mà chưa từng được sống bao giờ
2
Chưa người con trai nào biết thực chất người
Người con gái, em là ai
3
Sống thường trực của anh là lợm giọng
Chán chường muốn mửa cuộc đời ra
Mửa cả tiếng chim mửa cả màu hoa
Anh nhìn đâu cũng thấy điều đã quá nhiều lần nhìn thấy
Cả những con người cũng lặp đi lặp lại thành thiu chảy
Anh quên dần k niệm về sự mát tươi
Bất cứ cái gì cũng giống như miếng thịt hộp đã ôi
Có lúc anh căm hờn bọn làm tâm hồn anh chưa non mà đã cỗi
Bỗng sằng sặc cười lên: cả sự căm hờn cũng cũ rồi, già nua hàng triệu tuổi
Trong tay một cô gái tóc vàng một đêm anh tưởng mình khám phá lại tình yêu
Sáng mù sương dậy não nề thấy những cái hôn con gái
Cái thực chất đang còn phải sáng tạo ra cùng thời đại
Cho đến nay người con gái chỉ là thần tượng đẹp não nùng của kẻ bị trị đầu tiên
Thần tượng dần dần được bôi nước hoa, choàng lụa mỏng và bắt buộc phải làm duyên
Sự chuyên chính độc ác trên trái tim đàn ông là biểu hiện oái oăm lộn ngược của quỵ luỵ
Những người tự xưng là phái khoẻ đặt bày ra cái gọi là nữ tính giàu xúc cảm, hay đổi thay, yếu mềm, uỷ mỵ...
Sau hai triệu năm người, sóng đại dương còn thủ thỉ mỗi ban mai cũng đã mốc meo
Hàng triệu tuổi trẻ như anh mỗi anh đều cô đơn như một sinh vật từ chòm sao Thiên Nga đầu thai lại
Trời, đất, cây, người đối với anh đều xa, lạ, khác
Anh tự biết mình là tính chất của rỗng không
Mà gân anh săn mà máu anh hồng
4
Và anh nữa người đồng chí đến với chúng tôi từ đám bụi tinh vân siêu thực
Cất tiếng hót của con chim bay đến đỉnh cao sau khi đã lượn rà miệng vực
Anh mất nửa đời người để tìm gặp anh em
Có phải bây giờ anh mang đánh đĩ cả lòng tin
Những đứa nào đã nhuộm máu tim anh không đỏ nữa
Để trước mặt anh và trong anh đảng mặt trời thôi thắp lửa
Gió hết cay đắng hết ngọt ngào khi thổi vào từ vịnh cửa vi-la
Có còn nhìn thấy gì đâu khi nhìn đời từ trong ấy nhìn ra

II. 4000 NĂM NHÂN ĐẠO
1
Mắt thợ nhuộm từng quen 40 màu đen nhưng chưa thể thấy màu đen của đau thương ta được
Từ đáy vực khổ đau, ta vùng lên, dữ và hiền như nước
Ta nhìn đời từ kẽ nhắm của một cây bá đỏ miền Nam
Sau những lưỡi lửa quái đản rùng rùng của đám cháy na-pan
Trên mặt trận ra-đa kẻ địch gây nhiễu loằng ngoằng tưởng chừng như rối mắt
Ta đã tập trong một giây chỉ ra đúng cái mục tiêu cần đuổi bắt
Giữa ngã tư Bảy Hiền, trên Long Biên đưa võng, trong thung lũng A-so
Máu ta chảy thắm hồng và ta tìm thấy thước đo
Đo ánh sáng của tự do độc lập
Đo bóng đêm khi bỗng tắt mặt trời
Đo mỗi người và đo từng dân tộc
Ai tấn công và ai kẻ thoái lui
Đo cái được, đo tận cùng cái mất
Đo nỗi đau, đo được cả niềm vui
Như viên đạn, như quả cà, cái thước đo giản đơn và chân thật
Hay tám vạn nghìn tư gì cũng mặc
Không kiên cường đánh m chẳng nên người
Ta nhìn đời từ lỗ đạn thù xuyên ngực người ta yêu còn đẫm máu
Ai hơn ta có quyền thiêng liêng được nung nấu căm hờn
Mà ta thấy cả màu hồng của cảm thông trong ngày mai hồn hậu
Trên lòng căm ta sống với tình thương
Đúng, ta bắn pháo vào mặt mày ở Đà Nẵng, Huế và Sài-gòn ta nữa đó
Mày còn ngồi rốn kia nhưng rồi mày cuốn vó cút đi thôi
Ta sẽ về hàn cả vết thương của một nhành cây nhỏ
Bom B.52 rú cái chết từ họng con quỷ già hoảng sợ
Tên lửa ta gầm hiên ngang những tiếng nổ con người
2
Ta có cách nằm Lê Hồng Phong hát niềm tin trong bóng đêm hầm cầm cố của quan tài Côn-đảo
Cách ngồi Nguyễn ðức Thuận trên thuyền giặc doạ đem dìm ung dung nhìn trăng sáng trong xanh
Cách chạy em ðuốc sống lao vào kho đạn địch cháy bừng lên như một bình minh
Cách bổ nhào Tô Vĩnh Diện lấy xương thịt của hy sinh chèn đứng pháo
Cách ngã Phan ðình Giót lấp lỗ châu mai bằng sắc máu
Cách bị trói Nguyễn Văn Trỗi gót dẫm đầu bầy hung bạo hành hình
Cách nhìn Nguyễn Viết Xuân nhằm thẳng bắn quân thù đầy căm hờn tỉnh táo
Cách quỳ lão dân quân hạ con ma siêu âm bằng cây súng bộ binh
Cách đứng cô gái gẫy hai chân tự buộc vào tường bắn xe tăng trong đường phố bão
Cách sờ người mẹ mù đêm đêm sờ vóc con mong chóng đến ngày con đủ sức trường chinh
Cách cái sống Việt Nam bốn nghìn năm nhân đạo
Rực rỡ khắp đất này, ngay từ lòng sâu của địa đạo Vĩnh Linh
3
Ta có những trang Kiều Lý Tự Trọng đọc say sưa trong xà-lim án chém
Màu đỏ tươi quả táo Bác Hồ cho em bé mắt xanh trên đường phố Pa-ri
Tiếng gọi: “Thằng Ba đâu, vào uống nước” bà mẹ nghèo gọi anh Lê Duẩn bên dòng kênh khu tám
Cách nói Nguyễn Chí Thanh: hai mươi vạn Mỹ vào à, đánh vỡ mặt nó đi
Đôi dép lốp trên đài chủ tịch trong lễ mừng ngày mồng Hai tháng Chín
Phủ Toàn quyền xưa rộng mở đón gót hồng của các cháu thiếu nhi
Hội nghị giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt giữa thủ đô khi loa báo máy bay thù đang đến
Những buổi bàn về quy hoạch 20 năm vẫn điềm nhiên nhóm họp rất đúng kỳ
Gió Hồ Tây mang dạ hương đêm đêm dịu dàng như ước hẹn
Hoa phượng cháy lên rồi ba vạn em lớp mười đang sửa soạn vào thi
Tập thơ lãnh tụ ta ngồi đọc trong hoàng hôn màu tím
Như mùa thu như ngọn sóng như cánh buồm lên tiếng gọi ta đi

III. NGƯỜI
1
Ta đánh quỷ nên ta lầu thuộc quỷ
Và sâu hơn, thành tri kỷ con người
Cao thượng người xấu xa người là thế
Lời của lòng và câu mẽ đầu môi
Cái sức mạnh diệu kỳ trong giọt lệ
Sự chùn gân che bằng vẻ ra oai
Lối chiêng trống để phô trương ầm ĩ
Sự bình yên thủ thỉ biết đêm dài
Kiểu vỗ ngực nói những trời những bể
Cách khiêm nhường lặng lẽ gánh hai vai
Ta đánh Mỹ xây đời trong một thể
Sức bên trong và cái thế bên ngoài
Thu nhận lấy vốn ngàn muôn thế hệ
Để tươi non tuổi trẻ của ngày mai
2
Mỗi đơn nguyên người là một phức hợp thiên tài của những gì kỳ lạ nhất
Một dải Ngân hà với khoảng không thăm thẳm đen và vô số tinh cầu ngời ngời trong vắt
Cái trên trời ta đáng nhìn đáng gặp là những vì sao
Không gian đen mở, con đường vũ trụ để ta vào
Ta đã thấy trong con người ôi biết bao bẩn thỉu
Nỗi đau trong ta những đêm dài nặng trĩu
Đường phố thân yêu như cũng thiếu tâm hồn
Ta ghê tởm ta căm thù ta đấu tranh và ta hiểu
Sức vươn người cao đến triệu lần hơn
Mỗi con người già trẻ gái trai bọn qu phố Ôn mong đầu độc
Sẽ vươn lên như vẫn mọc mặt trời
Rừng hoang dại châu Phi bãi biển dừa châu Úc
Sẽ ngân vang hợp khúc của niềm vui
Những ô uế Mỹ Âu người sẽ lọc
Như cô gái sông Hương thơm mát nhu hoa nhài
Ta nhìn trời đêm nay và ta đọc
Những dòng sao rạo rực báo ngày mai
5-1969


MỘT MÙA THU KHÔNG BIẾT SỚM HAY CHIỀU
1
Ngọt ngào như hoàng hôn Hồ Tây
Trời này ai dám bảo vừa đánh giặc trưa nay
Bình thản như phố Mai Hắc Đế
Giữa phố bom sập nhà, đầu phố xếp hàng mua cá bể
Mênh mông như khi tiếng trẻ vắng rồi
Sân trường im tưởng lá cũng ngừng rơi
Ồn ào như bến phà đôi sông Nhị
Trai gái khu nào đêm nay đi thế nhỉ?
Thân quen như hàng phượng vĩ đường Thanh Niên
Ta chặt rồi, để dựng pháo ta lên
Hò hẹn như nhà thuyền Bảy-mẫu
Khoang thuyền rộng, gió lùa trăng đến đậu
Êm đềm như đường Khúc Hạo mùa thu
Giữa thủ đô, nghe vẳng tiếng chim gù
Hiên ngang như lá cờ trên đỉnh tháp
Cầu Long Biên rung lên theo nhịp hát
Hào hoa như một căn gác Hàng Đào
Sáng thoa phấn nắng trời, chiều cài tóc ngôi sao
Hà Nội chăng? Phải đâu nào Hà Nội
Hãy cùng quê ta chăn gối chung nhau
Chân trời xanh và gối đất mỡ mầu
Hờn giận chờ mong ngọt ngào cay đắng
Không đếm nữa những chiều mưa trưa nắng
Mỗi quả bàng lá phượng cũng thương yêu
Một mùa thu – không biết sớm hay chiều
Hà Nội sẽ ghé tai mình nói nhỏ
Chỉ lòng phố với lòng người nghe rõ...
2
Hà Nội không có sự ngạo nghễ của tháp Ép-phen
Một Đờ-gôn bằng sắt thép mặt vênh lên
Hà Nội không có sự hợm mình của Hoa-thịnh-đốn
Ngổn ngang nhà chọc trời như một chồng va-li lộn xộn
Hà Nội không có sự đường bệ của Lầu Quốc hội Luân-đôn
Phớt ăng-lê như gạch đã không hồn
Hà Nội không nên thơ kiểu mùa đông thành phố Béc
Trắng đất trắng trời trắng người trắng tuyết
Hà Nội không có sự làm duyên làm đẹp
Của Kô-na-kry Xe Tây ðức trôi trên đường nhựa phẳng lì
Hà Nội có cầu Long Biên từng thấy bọn thực dân len lén cút
Nhà xí Thu Khuê bắt sống phi công hạng "Át" Huê Kỳ
Đường trắng cong thanh của tên lửa giữa bầu trời xanh biếc
Nóc nhà ba tầng thiếu cần vô tuyến truyền hình nhưng có khẩu đội ba mươi bảy ly
Trời thắm như người và cũng như người rất nồng nàn tha thiết
Hà Nội giống hệt những lần Nguyễn Chí Thanh sắp từ biệt ra đi...
Hà Nội không hay nói đến chiến tranh cả khi đánh quân thù chết khiếp
Những hàng thợ may mùa thu này càng cắt hẹp đáy lưng ong
Người con trai đi lính pháo sau khi bỏ mái đầu đít vịt
Mười lăm trận đánh rồi mà thư xin lỗi mẹ viết chưa xong
Bạn bè xa chỉ nghe đài tưởng phố phường đây đến hơi người cũng hết
Nào biết đêm đêm quanh Hồ Gươm tuổi trẻ vẫn đi vòng
Ta không căm thù mà thương hại cái ngòi bút phương tây nào đã viết
Hà Nội như một ngoại ô bị bỏ quên trong thế kỷ hai mươi
Điện vàng vọt, nhà lè tè, và cuộc đời hình như chật hẹp?
Từ lịch sử vươn lên thành phố thép
Hà Nội sáng giữa năm châu như một mặt trời
Loài người soi vào Ba đình thấy tầm vóc mình cao đẹp
Sông Hồng hát bài ca của lương tâm và vinh dự con người
Hà Nội của ta là cô gái hai mươi cuối một mùa hoa điệp
Lên đường xa còn bâng khuâng chưa biết hẹn gì ai...
9-1967

MỘT CHÚT HƯ KHÔNG MỘT CHÚT ĐẦY
1
Năm mới tặng ta điều gì mới
Hình như gió lộng thổi từ mây
Ta tặng điều gì cho năm mới
Một chút hư không một chút đầy
Đăm chiêu đem gửi theo thư thái
Đổi lấy một ánh nhìn thơ ngây
Dằn vặt thả bay vào thoải mái
Nhận về một niềm vui cầm tay
Từng ngày từng ngày lại từng ngày
2
Thấy đã đủ bao xấu xa tồi tệ
Một đời người giàu thế những nỗi đau
Gặp đã nhiều những tấm gương sáng thế
Hành trình xa sóng gió vỗ mạn tàu
Tóc bạc phơ chưa đến được chiều sâu
3
Gieo trồng sẽ đến mùa gặt hái
Thịnh vượng một màu xanh rừng cây
Ai người nhận biết lòng khảng khái

Nguời dân trên giải núi sông này...

( Nguồn: Trannhuong.com)


Trăng Trung Quốc...
Nhà thơ Việt Phương vừa mất. Bài viết dưới của cụ Vũ Quần PhươngPhuong Vu về thơ Việt Phương. Không hiểu sao không share được nên mình copy. (Ai muốn biết lai lịch và ý nghĩa "trăng Trung quốc tròn hơn trăng nước Mỹ" thế nào nên đọc :-); câu này trích từ một bài thơ có cái tít vô cùng khúc khuỷu : Cuộc đời yêu như vợ của ta ơi.)
----------------------------------------------
Vũ Quần Phương
Cỏ dọc đường trần kiên nhẫn sống
Những năm 60 thế kỷ trước, học sinh sinh viên Hà Nội hào hứng và say mê nghe những buổi nói chuyện về lý tưởng sống, về cách rèn luyện bản lĩnh và phẩm chất làm người của diễn giả Việt Phương. Anh là thần tượng của lứa thanh niên chúng tôi hồi ấy. Một vốn học thức căn bản vững vàng, một vị trí làm việc thuận lợi cho một tầm nhìn xa rộng về thời cuộc, một tác phong sống gần với đời thường và hơn hết, Việt Phương có một cách suy nghĩ bằng trái tim. Làm chính trị mà suy nghĩ bằng trái tim thì phúc đức cho đời nhưng sẽ nhiều hệ lụy cho mình. Việt Phương, như tôi thấy, cũng đã trải qua những cung bậc ấy.
Việt Phương năm nay vào tuổi chín mươi (sinh 1928). Đã dăm năm nay, con người nói chuyện như có rượu ở trong lời ấy đã phải hạn chế thời gian tiếp bạn để tránh cơn trụy mạch. Anh vốn có nhịp tim đập chậm. Gần đây, yếu lắm, hai ngày một lần chạy thận nhân tạo, suy gan, suy tim. Hội nhà văn muốn đứng ra làm tặng người hội viên muộn mằn nhưng lại sớm có đóng góp thúc đẩy tiến trình văn chương một tuyển tập về thơ ông, lưu giữ những buồn vui, những nghĩ ngợi trăn trở, bức xúc trước cuộc đời của ông.
Thơ, chung cục, lại là nơi cho thấy rõ nhất cốt cách lẫn tầm vóc Việt Phương.
Việt Phương, tên khai sinh Trần Quang Huy, sinh tại Hà Nội, tham gia hoạt động cách mạng từ khi là học sinh trung học. Năm 1944, đang học ban tú tài trường Bưởi thì bị Pháp bắt. Pháp đổ, thì Nhật giam. Cách mạng thành công, ông gia nhập đoàn quân Nam tiến bảo vệ Nam Bộ. Năm 1949, khi đang làm việc tại Ban thanh vận Liên khu V, Việt Phương được nhà cách mạng Phạm Văn Đồng phát hiện và xin về làm trợ lý cho ông từ đấy cho đến khi tập thơ Cửa mở, bị thu hồi (1970).
Việt Phương nghiêm túc chấp hành quyết định thu hồi tập thơ nhưng xin được tranh luận bảo vệ nội dung thơ. Cuộc tranh luận đã không xảy ra. Cấp trên đồng ý để Việt Phương bảo lưu ý kiến. Năm đó, ông nói với chúng tôi, ông vẫn được chi bộ bầu là đảng viên bốn tốt, vấn đề Cửa mở được khoanh lại, chi bộ không tính đến. Các nhà chính trị và bạn đọc, bạn viết vẫn nguyên lòng quý mến, tin tưởng Việt Phương và càng về sau càng cảm phục cảm quan tiên phonng của ông nữa. Ông chuyển vị trí công tác có lẽ liên quan đến vài quan điểm đối ngoại mà tổ chức không muốn để ai đó suy diễn tới quan điểm của người đứng đầu chính phủ, ông Phạm Văn Đồng, thủ trưởng trực tiếp của ông. Ảnh hưởng Phạm Văn Đồng, tư duy, cảm xúc, cách sống thấm rất sâu trong đời Việt Phương và cũng có phần ngược lại, hẳn thế. Phạm Văn Đồng, trong cương vị thủ tướng, đã có mối quan tâm đặc biệt tới giới trí thức, ông hỗ trợ nhiều trí thức có quan điểm độc lập được tiếp tục hoàn thiện và xuất bản các công trình nghiên cứu của mình. Việt Phương là người thực thi các hỗ trợ đó. Và trong cuộc sống cụ thể hàng ngày thì chính Việt Phương mới có điều kiện để thầm lặng ghé vai san xẻ gánh nặng trầm luân cho họ. Trong tầm hiểu biết rất hạn hẹp của tôi, tôi có cảm giác thủ tướng và người bí thư của ông là một cặp đôi đồng tâm đồng chí rất tri kỷ, tri kỷ suốt cả đời người. Tôi đã để ý cái cách Việt Phương lắng nghe những điều trò chuyện của Phạm Văn Đồng với văn nghệ sỹ. Không chỉ ghi nhận nội dung trong nghĩa chữ, hình như ông còn nghe thấy cả những điều còn lặn trong ý nghĩ của thủ trưởng mình, chưa hiện ra trong lời. Đó là năng lực cảm nhận Việt Phương. Nhạy và thường chính xác. Trong chính trị xã hội hẳn năng lực ấy của Việt Phương đã thành những đóng góp ý nghĩa tới phép quản lý đất nước của thủ tướng. Trong văn chương năng lực ấy tạo nên điểm trội đầu tiên của chính thơ ông. Ấy là bản lĩnh trung thực, dám thấy những điều không muốn thấy, dám ghi nhận, dám trăn trở với những gì mà nhiều người, kể cả những đấng bậc đương thời, cứ mũ ni che tai cho thuận chèo mát mái cáí thân mình. Nội một câu thơ, trong Cửa mở, một thời thành tâm điểm bàn tán về sự táo bạo dám bình giá thất thiệt cho lãnh đạo:
Ta đã thấy những chỗ lõm chỗ lồi trên mặt trăng sao
Những vết bùn trên tận đỉnh chín tầng cao
Thật ra không phải thế. Cái đích của mạch thơ không ở đấy. Bài thơ viết năm 1969, sau ngày phi công Liêm Xô, Yuri Gagarin vượt được sức hút của trái đất, bay vào vũ trụ, tới 8 năm, và có thể sau cả ngày 20-7 cùng năm đó khi phi công Mỹ Neil Amstrong đặt chân lên mặt trăng. Có thể các sự kiện ấy là dữ kiện tạo nguyên liệu cho câu thơ trên và câu dưới là mạch tư duy khái quát vốn có của cảm hứng thơ. Người ta nghĩ ở một cương vị công tác như Việt Phương thì thấy lõm lồi bùn đất của đỉnh là tất yếu chứ và rồi duy diễn rộng xa. Nhưng nghĩ một chút, một chút thôi, thì đây là một trong những chân lý vĩnh cửu. Không có đỉnh cao vật chất nào không lồi lõm, không bụi bậm mà trong mạch ngữ pháp của thân xác câu thơ lại là một khẳng định theo hướng khác: ta đã từng trải, kể cả những từng trải thất thiệt nên ta càng tự tin. Tự tin như Việt Phương đã viết, cũng trong bài thơ đó: Ta có thể nói với quân thù những lời bình tĩnh / “Tất cả những gì xấu xa của tao là thuộc về mày / Tất cả những gì tốt đẹp của mày là thuộc về tao” Ở đây, nếu phê, thì phê cái thái quá tự tin của Việt Phương còn có lý hơn phê ông khủng hoảng niềm tin. Lại đến câu thơ mà nhiều người nhắc lên để giận dữ, lại có người nhắc tới để hể hả:
Ta nhất quyết đồng hồ Liên Xô tốt hơn đồng hồ Thụy Sĩ
Hình như đấy là niềm tin, ý chí và tự hào
Mường tượng rằng trăng Trung Quốc tròn hơn trăng nước Mỹ
Cả hai thái cực cảm xúc giận dữ hay hể hả đều không phải. Đều chưa đi hết Viết Phương. Chưa vào mạch chủ đề của bài thơ này, bài Cuộc đời yêu như vợ của ta ơi. Các thầy lang mói đọc đến Phúc thống phục nhân sâm (đau bụng uống nhân sâm) đã kê đơn, bốc nhân sâm cho người bệnh mà không đọc tiếp ở trang sau tắc tử (thì chết). Hãy đọc tiếp Việt Phương ngay dưới câu thơ trăng Trung Quốc tròn hơn trăng nước Mỹ, là lời bình luân: Sự ngây thơ đẹp tuyệt vời và ngờ nghệch làm sao. Ông coi đấy là sự ngờ nghệch và ngây thơ (đúng ra là ngây ngô). Ngây ngô vì thiếu hiểu biết. Nhưng đẹp, vẻ đẹp tinh thần: sự tin tưởng. Tin tưởng thành kính và mãnh liệt. Có điều đừng quá “yên tâm” mà kéo dài cái đẹp ngờ nghệch ấy. Thái độ dám nhìn hiện thực như nó vốn có của Việt Phương khi ấy là thể hiện của ý thức tự tin, là biểu hiện của tính biện chứng tìm vào bản chất các hiện tượng. Tiếc thay cách nhìn ấy chưa thành cách nhìn của tất cả. Khi chủ trương tuyên huấn: Nghe đài đọc báo của ta Không nghe đài địch ba hoa nói càn mà Việt Phương lại viết: Mở đài địch như mở toang cánh cửa Nghe nó chửi ta mà tin ở ngày mai. Việt Phương bị phê là điều dễ hiểu. Tầm nghĩ ấy chưa là tầm nghĩ phổ cập. Ngây thơ và ngờ nghệch, chưa đủ miễn dịch với luận điệu tuyên truyền của đối phương mà mở toang cánh cửa nghe đài địch rất dễ bị phơi nhiễm. Việt Phương bị phê. Phê nghiêm khắc nhưng thân ái. Không ai đao to búa lớn với ông. Người được giao nhiệm vụ viết bài then chốt cũng rất chừng mực hòa nhã. Có nhà văn còn cố ý tránh lên tiếng dù đã được yêu cầu. Việt Phương tiếp nhận chân thành, tỉnh táo. Chấp nhận lời phê nhưng xin bảo lưu ý kiến như bảo lưu một cách nhìn hiện thực. Có cảm giác như ông hiểu xa hơn những người phê ông về những thất thiệt có thể có do cơn say lý tưởng của Cửa mở gây nên. Thái độ hòa nhã nơi ông xuất phát từ nhận thức chứ không phải chỉ khuôn trong phép ứng xử. Sau này khi có quốc sách Đổi Mới, Cửa mở được tái bản nguyên văn, ông vẫn giữ thái độ nghiêm cẩn như lúc đang bị phê.
Việt Phương, trước lúc in Cửa mở, đã làm nhiều thơ, ông viết từ 1960, nhưng chưa đăng báo. Một câu tự hỏi làm ông ngần ngại: đã là thơ chưa những gì ông viết. Ông chơi với các nhà thơ tiền chiến, làm bạn vong niên với nhiều người viết trẻ như thêm những kênh xác định cái nên thơ, cái là thơ. Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, Việt Phương mượn thơ giãi lòng mình. Từ những chi tiết sinh động trong cuộc sống thường ngày của Bác mà ông được chứng kiến, ông đã nhận ra tầm vóc người Cộng sản Hồ Chí Minh. Tình cảm chân thực, riêng tư và những suy nghĩ rất cá thể, có phần táo bạo của ông trong bài thơ Muôn vàn tình thương yêu trùm lên khắp quê hương đã cộng hưởng được với niềm xúc động lớn của lòng dân cả nước trong những ngày tang lễ ấy. Các nhà thơ đàn anh, có thành tựu từ thời Thơ Mới trước cách mạng và thường đọc thơ ông từ bản thảo, nồng nhiệt khích lệ ông xuất bản. Cửa mở ra đời. Giới làm thơ hy vọng Cửa mở sẽ mở thêm cho thơ những không gian riêng và một cách nhìn thẳng về những vấn đề cộm lên trong đời sống. Cửa mở bị phê phán, bị thu hồi. Nhưng tinh thần mở cửa của Việt Phương ở lại với lòng người như một gợi ý tỉnh thức, quả cảm và tự tin.
Cửa mở tái bản ngay sau Đổi mới (1989). Phải 20 năm nữa, Việt Phương mới đưa xuất bản Cửa đã mở (2008). Đúng hơn, người đứng ra xuất bản là một người ban, tiến sĩ Đức Vượng. Trong lời giới thiệu in ở đầu sách, ông Vượng viết; “Nay, nhân dịp mừng thọ Việt Phương 80 tuổi, chúng tôi tập hợp một số bài thơ của Anh in thành tập này. Nếu có điều gì sơ suất, mong anh Việt Phương và bạn đọc lượng thứ”. Như vậy Việt Phương vẫn viết nhưng không tính đến xuất bản, ông cũng khéo léo chưa vội gia nhập Hội nhà văn. Nhưng sau tập Cửa đã mở, thì ông lại liên tiếp xuất bản thơ, có năm đến hai tập như các năm 2009, 2013. Tính đến 2014, trong 7 năm ông đã có 10 tập thơ. Tập Cửa mở tái bản tới hai lần Và năm 2010, ở tuổi 82, ông đã gia nhập Hội nhà văn. Trong tập tuyển thâu tóm cả đời thơ tác giả này chúng tôi xin lấy trọn vẹn tập Cửa mở như một dấu ấn văn chương thời điểm ấy. Còn những tập sau, xin được gạn lại, tránh bớt những câu trùng lập, những bài còn như phác thảo. Quốc sách Đổi mới làm bùng nổ một cơn say làm thơ, say in thơ của cả nước, nhiều nhất là ở lứa tuổi đã hoàn thành nhiệm vụ cán bộ, bộ đội của mình. Những nhà thơ chuyên nghiệp cũng tung tẩy sức bút, mạnh dạn tìm cách nhìn mới, cách nghĩ mới, cách thể hiện mới. Cả nền thơ sầm uất, náo nhiệt. Nhưng ở tuổi Việt Phương, dù viết nhiều, ông không dễ thực hiện các buổi gặp gỡ bạn đọc, bạn viết. Vả lại trong không khí sầm uất rất ư là “phấn khởi tự hào” ấy của thơ, đã thấp thoáng những lo âu về chất lượng. Nhiều, cả nghìn tập mỗi năm, ai cũng có thể trở thành thi huynh thi hữu trong các câu lạc bộ thơ mở ra trên khắp nước. Nhưng hiệu sách lại từ chối bán thơ. Từ chối vì không bán được. Đông người làm thơ nhưng lại vắng người đọc thơ. Bạn đọc chí cốt của thơ rơi vào tình thế chết khát giữa biển. Phải vượt qua rất nhiều tập, rất nhiều chiêu thức quảng cáo, kể cả những bài phê bình rộng rãi lời khen… mới đến được tập ưng ý. Bất cập lớn nhất là về thầm định trong tất cả các khâu: xuất bản, phê bình, giải thưởng…Thơ chỉ còn nằm trong sự đón đợi của số độc giả thật sự quan tâm và có năng lực đánh giá. Rất, rất nhiều tập thơ ra đời và qua đời trong sự thờ ơ của người đọc. Nhưng đấy lại chính là chặng Việt Phương dồn nhiều tâm trí cho thơ, bộc lộ mình nhiều nhất trong thơ.
Việt Phương quan niệm: Thơ là kết tinh sáng tạo của tình yêu sự sống và con người thề hiện bằng ngôn ngữ mà hay và đẹp nhất là hồn nhiên và giản dị (1) Nghĩa là vì yêu đời yêu người mà làm thơ. Nhưng tình yêu ấy ở Viêt Phương lại có sức nặng của trí tuệ, của chiêm nghiệm. Trừ một số bài ở chặng viết khởi hành, những năm đầu của thập niên 60 thế kỷ XX, khi Miền Bắc bước vào kế hoặch 5 năm lần thứ nhất, khi toàn dân vừa qua cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi, tràn trề hy vọng, tự tin, đang hào hứng xắn tay thực hiện kế hoặch 5 năm lần thứ nhất xây dựng chủ nghĩa xã hội. Lúc Tố Hữu Chào 61 đỉnh cao muôn trượng thì cây bút trẻ Việt Phương cũng tràn đầy xúc cảm theo thế thuận, nhìn vào đâu cũng thấy tình người, tình anh em, tình đồng đội, khát vọng cháy bỏng nhất là khát vọng được cống hiến: Cứ đêm đêm ta lại xét kết nạp ta vào Đảng / Thời gian nâng đòi hỏi mãi cao thêm / Đến trọn đời từng giờ là cộng sản / Những nỗi đau ta cũng sáng búa liềm. Đây là cảm xúc phổ cập của thơ ca Miền Bắc hồi ấy. Có thể còn đơn giản nhưng quả là nó đã cộng hưởng được với tình cảm của toàn dân. Tình cảm này khá đậm trong tập Cửa mở. Phần còn lại, những bài viết khi cuộc chiến chống Mỹ bùng nổ trên cả hai miền, khi trong phe Cộng sản bộc lộ những quan điểm khác nhau khi nhận diện bạn và thù, khi trong đời sống thường ngày của bà con ta bộc lộ nhiều hiện tượng gọi là “tiêu cực”. Thơ Việt Phương không lạc quan nhẹ nhõm như trước mà trầm lại, trĩu nặng những suy nghĩ, những đấu tranh tự vượt. Tỉnh ngộ và vỡ lẽ ra nhiều điều. Nhiều chùm bóng yêu tin sặc sỡ sắc màu mới đó còn tưng bừng bay như vào hội, giờ đây lần lượt nổ vỡ, hoặc hết hơi. Nhưng đấy là chỗ để trí tuệ vượt lên, để nhận thức dẫn đường, để biết được trời còn xanh hơn cả trời xanh. Việt Phương viết như tự thú:
Năm xưa ta vô tình tô đẹp cuộc đời để mà tin
Nay ta càng thêm tin mà không cần tô gì nữa cả
Quen thuộc rồi mọi bất ngờ kỳ lạ
Ta đã trả giá đau và ta đã học nhìn
Từ đấy cho đến bây giờ thơ Việt Phương luôn vận động trên hướng tư tưởng ấy, trả giá đau để học nhìn đúng. Lứa thanh niên chúng tôi khi ấy, ít hơn Việt Phương mươi tuổi, hầu hết đã nghe quở: cậu nói thế đúng nhưng không có lợi. Nghĩa là giữa cái đúng và cái có lợi thì chọn cái có lợi. Ban đầu là lợi cho ta (đối diện với địch) rồi chuyển hóa (tự lúc nào) đến lợi cho mình (đối diện với người khác) chỉ là một bước nhỏ. Nhưng kết cục sẽ là một sụp đổ lớn. Việt Phương dứt khoát ngay tự chỗ bắt đầu. Dám trả giá, dù giá đau để tìm cái đúng. Việt Phương trong Cửa mở: Mọi bất ngờ đều có thể xảy ra nên không còn là bất ngờ nữa. Cái bất ngờ rắn độc mai phục giữa vườn hoa không còn làm anh sợ, nơi anh sợ là rắn nằm mai phục giữa lòng ta. Đấy là chỗ Việt Phương tự nối dài truy kích cái ác. Biết rắn mai phục giữa vườn hoa thì giữ lành được cho mình (tránh được cái ác) Còn cảnh giác với rắn mai phục giữa lòng mình thì không chỉ là tránh cái ác mà là hoàn thiện mình, giữ lành cho người khác. Tôi nghĩ câu thơ ấy là ranh giới hai chặng ý thức của con người. Việt Phương giàu quan sát, lặn một hơi vào đời sống thường ngày để quan sát. Lại là người cả nghĩ, có kinh nghiệm tự đối thoại để bóc ra chân lý. Thơ Việt Phương do vậy hay tìm đến những bạn đọc ham nghĩ ngợi ham chiêm nghiệm, ham bản lĩnh đối mặt với cái chống lại mình. Việt Phương chắc hẳn nhiều phen phải chấp nhận những bàn thua. Từng trả giá đau kia mà . Tôi nhớ một lần, khi đã thực thi quốc sách Đổi mới được dăm năm, Việt Phương đến nói chuyện với anh chị em viết văn, ông đặt chiếc ví lên bàn và nói: Hôm nay tôi đến đây để nói chuyện kinh tế với các bạn nhưng cái ví này lại lép. Cả đời làm kinh tế nhưng khi xây nhà thì lại nhờ tiền của con. Tôi là nhà kinh tế thất bại. Đọc thơ Việt Phương tôi có thấy những mảnh đau buồn khi ông chạm xa chạm gần vào những thất bại ấy. Có điều ít thấy, hình như không bao giờ, ông xuôi tay. Nếu nỗi buồn là học phí thì sau nỗi buồn ấy ông lại giàu thêm nghị lực giàu thêm sự khôn ngoan. Việt Phương, như lời bộc lộ, thích thơ hồn nhiên và giản dị. Ông đã giản dị trong diễn đạt thơ và cả trong sinh hoạt thường ngày. Nhưng sự hồn nhiên trong thơ thì ông luôn phải rèn luyện. Nói có vẻ nghịch lý. Đã hồn nhiên lại rèn luyện thì còn đâu hồn nhiên. Tôi có cảm giác ở Việt Phương rất ít hồn nhiên bản năng, thứ hồn nhiên thật sự là hồn nhiên, tự có và trời cho. Ông là người quen lao động tư duy, mọi hành động đều qua ý thức. Ông ý thức như một bản năng và bản năng ông, phần lớn, do ý thức tạo nên. Đây là một ưu thế của trí tuệ cũng là một trở ngại cho thơ. Tôi chắc Việt Phương tự biết. Biết từ lâu rồi. Ông rất có ý thức rèn mình để có xúc cảm hồn nhiên ngay từ chặng thơ đầu. Nhiều khi ông thành công. Câu thơ thấm thía mà sâu lắm. Luận về cái sự làm thơ của mình, ông “hồn nhiên”:
Thơ làm như thế là nhanh
Thơ làm đến thế tanh bành cả thơ
Tân hậu hiện đại bơ phờ
Bỏ đại tự sự theo nhờ vô vi
Hồn nhiên, chữ đến như do vần gọi vào, tanh bành cả thơ (từ câu trích 1 sang câu trích 2). Nhưng đến câu trích 3 và 4, thì là hồn nhiên diễu một hành động có ý thức của mình và khi lại tự ý thức được cái giọng tự diễu ấy thì là chạm vào xót xa rồi, theo nhờ vô vi, nói nhẹ như không nhưng tình thế văn chương như thế cũng là thảm. Thảm là cái tình cái thế nhưng con người, ở đây là Việt Phương, thì lại đang sung sức Một mình ông đóng cả ba vai chèo. Là mình, là người diễu mình rồi lại là người thương mình, thương cái thời của thơ và cái thế của mình. Đọc Việt Phương, tôi hay phải sững lại sau những câu thơ, nhưng lại ít hơn được sững lại với toàn bài. Có lẽ do Việt Phương hay xây dựng bài từ chủ đề hơn là từ đề tài. Viết theo đề tài có cái lợi là tạo cho người đọc nhập vào không gian vật chất của bài thơ, không gian ấy dễ chạm vào giác quan. Còn viết theo chủ đề, mỗi mạch thơ như một luồng sáng rọi hội tụ vào nhau mà nên bài. Người đọc nhập vào không gian tư tưởng. không gian này trừu tượng, nó không chạm vào giác quan. Có lẽ vì thế Việt Phương hay nhồi giác quan vào thân xác của câu chứ không phải vào tứ của toàn bài. Người ta có thể đổi chỗ câu thơ ông từ bài này sang bài khác. Những câu hay độc lập của Viêt Phương có thể nhặt ra hàng vốc. Nhưng kết cấu bài, lập tứ bài thì chưa phong phú. Ngay cả cách đặt tên bài, ông cũng tự nhốt mình trong một chữ, tự làm thiệt đi sức gợi và lượng thông tin, vốn là những yếu tố giúp người đọc nhập nhanh vào bài thơ.
Ở tuổi ông mà viết nhanh đến thế, dù có tanh bành cả thơ thì cũng quý lắm. Mà ông nói thế, chứ đâu có tanh bành. Dễ dãi, trùng chập thì có, có ít nhiều. Nhưng bù lại giọng thơ lại hồn nhiên hơn, tung tẩy hơn. Ý thơ do vậy cũng bớt đi những lập luận tư biện. Đặc biệt có những câu thơ như một nâng cấp đột biến:
Cỏ dọc đường trần kiên nhẫn sống
Câu thơ ấy là hiện thực, cỏ trên mặt đất. Nhưng nó cũng là tình, là ý tưởng, là triết học, mà trên hết là thân phận. Cái thân phận như cỏ dọc đường đi, như cát dưới chân người, lay lứt, bơ vơ, lầm lũi, nhưng kiên nhẫn, khiêm nhường bám lấy sự sống. Nếu chỉ viết đến đấy, mượn cỏ mượn cát để ngụ ngôn chuyện đời thì bài thơ mới chỉ tác động vào trí, vào suy tưởng. Nhưng ở đây còn có thân phận, kiên nhẫn sống. Tiếng reo lúc chung cục Cửa đã mở rồi và chung cục ấy có khởi thủy: từ cửa mở làm vỡ lẽ câu chuyện:
Một giọt tin yêu thả vào đời
Rụt rè tha thiết gửi xa xôi
Lầm lũi trong sương tìm nhặt nắng
Bơ vơ đông đảo giữa ngàn khơi
Cỏ dọc đường trần kiên nhẫn sống
Khiêm cung hạt cát dưới chân người
Cửa đã mở rồi từ cửa mở
Sáng một niềm lan đến cuối trời
Bài thơ có tám câu mà có tên tới tám tập thơ của Việt Phương, 8/10, vô tình hay dụng tâm ký thác. Xét vào mạch thơ thì cửa mở chả liên quan gì đến cỏ và cát. Nhưng Cửa đã mở và Cửa mở lại làm ta nhận ra có Việt Phương ở đấy. Chiếu lên hai câu thơ đầu thấy rõ hơn trong mạch trữ tình kín đáo: nông nỗi Việt Phương, do chính tác giả, lần đầu tiên, tự bạch. Bài thơ ghi nhận bước phát triển của bút pháp Việt Phương, chuyển không gian tư tưởng sang không gian cảm xúc khi cái tôi của ông có mặt nhiều hơn, thay cho cái ta thích lý sự, ngại bộc lộ tâm tình.
Hà Nội, 17-3-2017


ThíchHiển thị thêm cảm xúc

Mùa hạ trong quan niệm của người xưa

Lập hạ: Tiến vào mùa hạ, cây cối lớn lên
Lập hạ là tiết khí thứ 7 trong 24 tiết khí, thường là rơi vào trước sau ngày 5/5 Dương lịch, lúc này chòm sao Bắc Đẩu chỉ hướng Đông Nam, dấu hiệu bắt đầu mùa Hạ, vạn vật đến lúc này đều lớn lên, tên cổ gọi là “Lập hạ”. Khi này kinh độ Mặt trời là 45°, theo thiên văn học, Lập hạ là đại biểu cho việc chia tay mùa Xuân, ngày khởi đầu một mùa Hạ.
1, Nguồn gốc của tiết khí Lập hạ
Lập hạ vào những năm cuối thời Chiến quốc (khoảng năm 239 TCN) cũng đã xuất hiện rồi, là dấu hiệu chuyển đổi mùa, theo như lịch thời cổ đại phân chia 4 mùa thì đây là thời gian bắt đầu mùa Hạ.
Mùa hạ. Ảnh theo hinhdep.com.vn
Theo “Dật chu thư – Thời tấn giải” viết: “Ngày Lập hạ, con dế kêu. Sau năm ngày, con giun bò ra. Tiếp 5 ngày, dưa chuộtsinh trưởng”. Ý nói rằng, trong tiết khí này, đầu tiên có thể nghe được tiếng dế kêu trên đồng ruộng, tiếp đó khắp nơi trên mặt đất có thể nhìn thấy con giun đất đào bới chui ra, sau đó là cây dưa chuột leo khắp, sinh trưởng rất nhanh. Đây chính là cảnh tượng vật hậu học trong tháng đầu mùa Hạ.
Trong Liên sinh bát tường viết: “Ngày đầu tháng hạ, trời đất giao hòa, vạn vật cũng thanh tú”. Lúc này cây trồng vụ hè tiến vào kỳ sinh trưởng cuối cùng, lúa mì vụ Đông phát tán phấn hoa và ngậm đòng đòng, cây cải gần thu hoạch, mùa màng cây trồng thu hoạch vụ hè cơ bản là đã định. Đối với bà con làm nông nghiệp, tiết khí Lập hạ là vô cùng được coi trọng.
Vào triều nhà Chu, đến ngày Lập hạ, đế vương phải tự mình dẫn văn võ bá quan ra vùng ngoại ô “nghênh Hạ”, cũng  lệnh cho các quan Tư Đồ (chức quan) đi các nơi động viên bà con nông dân canh tác thật tốt.
Người dân trong cuộc sống đã đúc rút được những kinh nghiệm về sản xuất trong thực tiễn, tổng kết ra thời tiết thay đổi ảnh hưởng đến việc sản xuất nông nghiệp và cuộc sống hàng ngày như thế nào. Nhiều người cho rằng, vào ngày Lập hạ tốt nhất là có mưa, nếu không thì sẽ gặp “Lập hạ không xong, hạn đến lúa bỏ đi”, “Lập hạ không mưa, cày bừa cũng không có tác dụng”….
Tập tục tiết khí Lập hạ
Những tập tục tiết khí. Ảnh minh họa theo lichuan.co
1, Nghênh hạ
Vào triều Chu, đến ngày Lập hạ, hoàng đế cần phải dẫn văn võ bá quan ra vùng ngoại ô bên ngoài kinh thành để “Nghênh hạ”, cử hành tế tự Viêm Đế, làm nghi lễ chúc phúc, cũng lệnh cho quan viên đi các nơi trong cả nước động viên nông dân canh tác.
Trong Lễ ký – Nguyệt lệnh” có viết: “Ngày Lập hạ, thiên tử tự mình dẫn Tam công, Cửu khanh, chư hầu, đại phu, đi nghênh hạ tại vùng ngoại ô phía Nam. Khi quay trở về còn ban thưởng, phong chư hầu lần lượt cho từng người, tất cả đều vui mừng”.
Đến thời nhà Hán vẫn tuân theo tập tục này, sang thời nhà Tống, lễ nghi càng có xu thế rườm rà hơn, đến thời nhà Minh thì có “phong tục mùa nào thức nấy”. Vào đời nhà Thanh còn có tập tục tặng lễ vật. Trong “Đế kinh tuế thì kỷ thắng” có ghi chép lại rằng: Vào ngày Lập hạ thường nhào bột, rán bánh đường tặng lẫn nhau. Do đó có thể thấy người xưa coi tiết khí Lập hạ là vô cùng trọng yếu.
2, Ăn cơm Lập hạ
Vào ngày Lập hạ, tại rất nhiều địa phương, người dân sẽ dùng các loại đậu như đậu đỏ, đậu nành, đậu đen, đậu xanh trộn lẫn với gạo trắng nấu thành “cơm ngũ sắc”, tục xưng là ăn “cơm Lập hạ”.
3, Xưng người
Ăn xong “cơm Lập hạ”, còn có tập tục “xưng người”. Tương truyền vào ngày này sau khi đọc cân nặng của mình, sẽ không sợ mùa hạ nóng bức, sẽ không bị gầy gò, nếu không thì bệnh tật và tai họa sẽ quấn quanh thân.
Mọi người tại cửa thôn hoặc tại một khu đất trống trong thôn sẽ đặt một cái cân đòn lớn, móc cân treo một cái ghế, mọi người thay nhau ngồi vào ghế để cân. Người chủ trì cân thường là các bậc trưởng lão trong làng, sẽ vừa đọc số cân nặng vừa nói mấy lời may mắn. Ví dụ, bậc trưởng lão sẽ nói“Năm mươi bảy cân, sống đến 91 tuổi”; trường hợp một cô nương thì nói: “bốn mươi lăm cân, nhà chồng sắp cưới đang tìm tới cửa, ông tơ bà nguyệt đã sắp đặt”; trường hợp một đứa trẻ thì nói: “Hai mươi ba cân, hài tử này lớn lên có vận tốt, thất phẩm quan huyện chẳng mấy khó khăn, Tam công Cửu khanh trong tầm với”.
4, Những tập tục khác
Vào ngày Lập hạ thì ngoài những tập tục trên, một số nơi khác còn có tập tục uống trà, gọi đúng là “ẩm lập hạ trà”, chuẩn bị tinh thần cho một mùa Hạ vất vả nhưng mà bội thu. Một số nơi khác còn có trò chơi dân gian như chuyển trứng, vẽ trứng… Có vùng có tục kiêng kỵ ngồi ở cửa vào ngày Lập hạ, vì họ quan niệm rằng, vào ngày này mà ngồi ngay chỗ cửa thì trong cả mùa hạ sẽ mệt mỏi nhiều bệnh tật.
Một số nơi khác, vào ngày Lập hạ thì người dân sẽ đi mua tôm biển sau đó nấu cùng với mỳ sợi. Người ta quan niệm rằng, tôm biển sau khi nấu lên chuyển thành màu đỏ, là biểu thị cho sự cát tường, mà “tôm” (虾) đọc gần giống với “hạ” (夏), cho đây là cách chào mừng mùa Hạ.
Có thể thấy, người xưa đối với các tiết khí trong tự nhiên là vô cùng coi trọng. Điều đó thể hiện được sự kính Thiên trọng Đạo, cung kính trời đất  của người xưa. Trong dân gian còn có câu nói “Thuận theo tự nhiên cũng là một loại phúc”. Có lẽ từ xưa nhân gian đã thấm nhuần những đạo lý này mà tu dưỡng nên phẩm đức của mình. Hoàng đế cùng văn võ bá quan vào ngày Lập hạ tỏ lòng tôn kính với trời đất, bên cạnh đó còn quan tâm đến đời sống của muôn dân. Quả là nét đẹp mà muôn đời sau cần phải gìn giữ. Thiết nghĩ, con người ngày nay có thể lưu giữ được những tập tục và đạo lý này, thì thật đáng trân quý biết bao! 
Bảo Hân biên dịch
Xem thêm:

'Mặt trời lạ' xuất hiện trên bầu trời Nghệ An ( xuất hiện tại vùng Quỳnh Lưu, nơi đã diễn ra cuộc chiến lương-giáo...); Giải mã hiện tượng 'Mặt trời lạ' ở Nghệ An

07/05/2017 16:51 GMT+7

TTO - Mặt trời với một quầng sáng hình tròn lạ thường bao quanh đã xuất hiện trưa 7-5 đã khiến nhiều người dân tại Nghệ An tò mò chụp ảnh lại.
'Mặt trời lạ' xuất hiện trên bầu trời Nghệ An
Xuất hiện “mặt trời lạ” ở bầu trời Nghệ An - Ảnh: Nguyễn Lê
Vào lúc 11h trưa nay 7-5, nhiều người dân Nghệ An rất tò mò khi nhìn thấy mặt trời tại thời điểm này có một vòng tròn ánh sáng xung quanh không giống bình thường.
Khu vực "mặt trời lạ" được nhìn thấy rõ nhất là tại xã Quỳnh Yên, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An.
Cho rằng đây hiện tượng hiếm thấy, người dân đã dùng điện thoại để lưu giữ những bức ảnh mặt trời vào thời khắc trên để chia sẻ với bạn bè, người thân.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, một chuyên gia khoa học cho biết hiện tượng thiên nhiên kì lạ này xảy ra do nhiệt độ tăng cao khiến chiết suất các lớp không khí thay đổi đột ngột. Chính vì vậy, những tia sáng bị khúc xạ mạnh tạo thành một vòng tròn xung quanh mặt trời.
NGUYỄN LÊ


Giải mã hiện tượng 'Mặt trời lạ' ở Nghệ An

08/05/2017 11:12 GMT+7
TTO - Ông Lê Thanh Hải, phó tổng giám đốc Trung tâm Khí tượng Thủy văn quốc gia giải thích về sau khi xem hình ảnh “mặt trời lạ” xuất hiện ở Nghệ An ngày 7-5.

Giải mã hiện tượng 'Mặt trời lạ' ở Nghệ An
Ông Lê Thanh Hải, phó tổng giám đốc Trung tâm Khí tượng Thủy văn quốc gia - Ảnh: Xuân Long
“Hình ảnh đó chính là hiện tượng quang học trong khí quyển. Thuật ngữ gọi là “quầng mặt trời” -ông Hải cho biết.
Thực tế có hai loại quầng. “Quầng mặt trăng” xuất hiện vào ban đêm. “Quầng mặt trời” xuất hiện vào ban ngày.
Theo ông Hải, với “quầng mặt trăng”, trong ngạn ngữ và kinh nghiệm dân gian đều nói “trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa”, trường hợp nếu là “trăng quầng” thì báo động một thời kỳ hạn hán. Tuy nhiên, hiện tượng ở Nghệ An chính là “quầng mặt trời”, vì thế không chứng tỏ hay cảnh báo hiện tượng gì cụ thể.
Về lý do xuất hiện “quầng mặt trời” ở Nghệ An, ông Lê Thanh Hải cho biết, vào những ngày nắng nóng, các lớp mây trên cao có cấu trúc tinh thể nên ánh sáng bị khúc xạ khiến quầng xuất hiện.
“Đó là hiện tượng quang học trong khí quyển có tính chất tức thời. Khi mây ở trên cao là biểu hiện của thời tiết lúc ấy đang nắng nóng. Khi nắng nóng kết hợp với mưa trong giai đoạn ngắn thì mưa sẽ thiếu. Và khi bốc hơi nhiều thì cảnh báo hạn hán trong giai đoạn ngắn” - ông Hải nói.
Theo ông Hải, hiện đang là thời kỳ ít mưa, nắng nóng, vì thế có thể hạn hán nhưng chỉ trong giai đoạn ngắn. “Khi có hình thái thời tiết thay đổi thì nó sẽ lại khác đi” - ông Hải cho hay.
Trước đó, ngày 7-5 tại Nghệ An xuất hiện một quầng sáng hình tròn lạ bao quanh mặt trời, được nhìn thấy rõ nhất là tại xã Quỳnh Yên, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An.
Cho rằng đây hiện tượng hiếm thấy, người dân đã dùng điện thoại để lưu giữ những bức ảnh mặt trời vào thời khắc trên để chia sẻ với bạn bè, người thân.
Các chuyên gia cũng khẳng định đây chỉ là hiện tượng quang học trong khí quyển, không liên quan tới các điềm cảnh báo thảm họa như nhiều người đồn đoán.
XUÂN LONG

Hưng Yên: Phát hiện cơ sở chuyên mổ lợn chết đưa vào các trường học tiêu thụ

 Thực phẩm sạch - Ẩm thực - Nhà hàng


(PL+) - Đội 5 thuộc Chi cục Quản lý thị trường tỉnh Hưng Yên phối hợp với lực lượng Cảnh sát môi trường tỉnh này bắt quả tang hai đối tượng đang vận chuyển 490kg lợn chết về lò mổ để tiêu thụ.


Theo đó, vụ việc xảy ra vào hồi 19h ngày 25/04/2016 vừa qua, tại khu Phố Mới, thị trấn Tiên Lữ tỉnh Hưng Yên. Thông tin đã được Quản lý thị trường tỉnh Hưng Yên xác nhận.
Qua xác minh ban đầu, hai đối tượng này là Nguyễn Hữu Chuyền (SN 1973, ở Đình Cao, Phù Cừ) và Phạm Quốc Tuấn (sn 1982, ở phố Minh Khai, Thị trấn Vương, Tiên Lữ).
Lực lượng chức năng đang tiến hành kiểm tra lò mổ lợn chết của Phạm Quốc Tuấn.
Lực lượng chức năng đang tiến hành kiểm tra lò mổ lợn chết của Phạm Quốc Tuấn.
Sau khi bị phát hiện, hai đối tượng này đã khai nhận mua 490kg lợn chết trên từ các trang trại  ở địa phương với giá 400.000đ/con, sau đó mổ và mang bán cho các công ty và trường học trên địa bàn để kiếm lời.
Lực lượng chức năng đã tiến hành kiểm tra cơ sở kinh doanh giết mổ lợn của Phạm Quốc Tuấn tại Thị trấn Vương và phát hiện tại cơ sở có 2 con lợn chết đang được mổ cùng 2 tủ đông lạnh chuyên chứa thịt lợn chết đang trong quá trình phân hủy, ôi thiu, biến đổi màu sắc.
Thịt lợn chết đã đổi màu tím đen.
Thịt lợn chết đã đổi màu tím đen.
Tại thời điểm kiểm tra, Chuyền và Tuấn không xuất trình được giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ và chứng nhận kiểm dịch của 490kg thịt lợn này.
Hiện vụ việc đã  được Phòng Cảnh sát môi trường bàn giao cho Ban chỉ đạo 389 huyện Tiên Lữ để tiến hành tiêu hủy số sản phẩm động vật trên và xử lý theo thẩm quyền.
Vụ việc này tiếp tục là hồi chuông cảnh báo về thực trạng đã và đang có những kẻ vô lương, sẵn sàng kiếm lời bằng mọi thủ đoạn.
Bênh cạnh tiếp thu những khuyến cáo về việc lựa chọn thực phẩm sạch, người tiêu dùng cần chú trọng việc phát hiện và tố giác những hành vi gian dối trong kinh doanh thực phẩm, nông sản với các cơ quan chức năng nhằm góp phần "Đồng hành cùng Thực phẩm sạch".
PV