Tập Cận Bình, Tổng bí thư kiêm Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung hoa sắp sang Việt Nam dự cuộc họp APEC – Hội nghị kinh tế châu Á Thái Bình Dương. Ông Tập xuất ngoại lần này ngay sau cuộc Đại hội đảng Cộng sản Trung quốc lần thứ XIX, được coi như một sự kiện lớn lao nhất của nước lớn này trong năm nay, một thắng lợi to lớn của cá nhân ông.
Trong đại hội, ông Tập đã đọc một bài diễn văn dài hơn 30 ngàn từ, trong 3 tiếng rưỡi, khiến ông Giang Trạch Dân ngồi ở hàng đầu phải ngáp dài và nhiều lần nhìn đồng hồ tay, tỏ ý sốt ruột.
Tại đại hội, ông Tập được suy tôn là lãnh tụ vĩ đại, ngang hàng với ông Mao khai sinh ra nước Trung Hoa mới của triều đại cộng sản, được ghi tên trong Điều lệ của đảng, đang dắt dẫn Trung quốc trên con đường là cường quốc hàng đầu của thế giới trong thời gian không xa, vào năm 2049 – kỷ niệm tròn một thế kỷ ra đời nước Cộng hòa Nhân dân Trung hoa năm 1949, vào giữa thế kỷ XXI, được nhấn mạnh trong khẩu hiệu đẹp đẽ «Bách niên mục tiêu.»
Ông Tập đã nêu bật nội dung của «Chủ nghĩa Xã hội mang màu sắc Trung quốc», đưa Trung quốc trở lại là nước bá chủ khu vực và thế giới thời xa xưa của Tần Thủy Hoàng, Hán Cao Tổ, Đường Thái Tông và Tống Tổ, đứng ở hàng đầu thế giới về tổng sản phẩm xã hội, nâng cao nhanh thu nhập và sản phẩm tính theo đầu người.
Ông Tập quảng bá cho «Giấc mộng Trung hoa trong thời đại mới», với «con đường tơ lụa mới» và «vành đai ven biển lớn», xây dựng thàng công Trung quốc thành «Quốc gia hùng cường tươi đẹp.»
Ông Tập Cận Bình thực hiện giấc mộng Trung Hoa bằng con đường nào? biện pháp nào?
Có thể tóm tắt là đảng cộng sản Trung quốc sẽ thực hiện mục tiêu trên bằng «đường lối toàn trị của một đảng duy nhất», theo phương châm «lấy đảng trị nước,» không nhắc gì đến Hiến pháp, luật pháp, đến tự do ứng cử, bầu cử, đến các quyền tự do của người dân, đến nhân quyền của 1,3 tỷ nhân dân Trung quốc.
Theo tinh thần của đại hội, các tổ chức xã hội dân sự đều đặt dưới quyền lãnh đạo của đảng cộng sản Trung quốc.
Các nhà bình luận chính trị thế giới đều hầu như nhất trí cho rằng ông Tập Cận Bình đã không che dấu ý đồ trở thành lãnh tụ vĩ đại loại lớn nhất cùng ngang hàng với Mao Trạch Đông, đó là «khát vọng vĩ nhân», không chịu thua kém ai.
Ông Tập đang thay thế quyền uy của lãnh đạo tập thể bằng «uy quyền cá nhân không hạn chế», để nhiều người cho rằng sau Đại hội XIX, ông Tập đã trở thành «Hoàng Đế Đỏ,» «Hoàng Đế của Trung hoa Cộng sản.» Cho đến tổng thống D. Trump của Hoa Kỳ cũng nhận định ông Tập là Hoàng Đế.
Giấc mộng vàng Trung Hoa của ông Tập liệu có thành hiện thực?
Khó, khó khăn lắm, nếu không nói là đó là một sự hoang tưởng, một sự toan tính chủ quan, xa rời thực tế, xa rời thời đại, xa rời mong muốn của đông đảo người dân Trung Quốc.
Cần nhớ lại lời khuyên của ông Đặng Tiểu Bình trước khi trút hơi thở cuối cùng cho các cận thần lúc đó, tóm tắt trong 4 chữ «thao quang dưỡng hối», với nội dung là trong vòng 30, 40 năm hãy lẳng lặng phát triển, nín thở qua sông, chớ để lộ tham vọng, ý đồ lớn của mình. Vì xa gần, xung quanh Trung quốc có quá nhiều đối thủ hùng mạnh nguy hiểm, luôn sẵn sàng ngăn cản sự phát triển lớn mạnh của Trung quốc, nhất là về quân sự. Đó là Hoa Kỳ, là Âu châu, Úc châu, là Nhật Bản, Ấn Độ và nhiều nước Đông Á, Đông Nam Á. Họ sẽ phong tỏa các bí mật kỹ thuật hiện đại, các sáng kiến phát minh mới, các loại vũ khí tân tiến, các bằng sáng chế bí mật… Trong khi đó về không quân, tên lửa hiện đại, nhất là về hải quân hiện đại Trung quốc còn rất xa, rất lâu mới bằng được mức Hoa Kỳ hiện nay, (có mặt như hải quân hiện chỉ bằng 1/6).
Hơn nữa mức sống của nhân dân nói chung còn thấp, mức sống nhân dân vùng nội địa (như Tây Tạng, Tân Cương ở phía Tây và Tây Bắc) lại càng thấp so với vùng duyên hải, các thành quả phát triển giành cho ngân sách quốc phòng ngày càng cao, tệ nạn quan liêu, tham nhũng lan tràn quy mô lớn vẫn còn nặng nề, lấy đâu ra phần để cải thiện cuộc sống của hàng tỷ nhân dân?
Trung quốc dưới ông Tập sẽ là nước «đảng giàu, nước mạnh lên, dân đói khổ ô nhục như nô lệ.»
Điều rất rõ khát vọng dân chủ của nhân dân lục địa ngày càng mạnh mẽ thời mở rộng cửa, giao lưu, thông tin quốc tế tràn ngập, tuổi trẻ ngày càng có khát vọng tự do, khi nền kinh tế tư nhân đã chiếm trên 60% giá trị, chế độ «độc tài cá nhân», chế độ toàn trị của hoàng đế họ Tập sẽ không dễ gì được đông đảo nhân dân Trung quốc chấp nhận. Hồng Kông đến nay vẫn một mực cứng đầu duy trì quyền tự do cố hữu với cả một thế hệ trẻ kiên cường. Đài Loan đang có xu hướng đòi độc lập, giữ vững quy chế «một nước, 2 chế độ», gắn bó quân sự với Hoa Kỳ bất chấp mua chuộc và đe dọa của lục địa chĩa sang hàng ngàn tên lửa.
Không phải ngẫu nhiên mà phong trào đòi dân chủ của Trung quốc vẫn kiên trì dù bị đàn áp khốc liệt. Các nhà giàu bỏ chạy ra nước ngoài. Phong trào thoát Cộng vẫn diễn ra, phong trào Pháp Luân Công vẫn dai dẳng.
Cho nên nền độc tài cá nhân, chế độ toàn trị phản dân chủ của ông Tập cận Bình đã làm cho ông Tập trở thành một nhân vật nguy hiểm về nhiều mặt, nguy hiểm vì đường lối bá quyền, bành trướng, xâm lược (cả về quân sự, kinh tế và văn hóa) đối với mọi khu vực, từ phía Đông, phía Nam, phía Tây, cho đến châu Phi, châu Mỹ la tinh.
Xin nhớ Trung quốc cách đây không lâu đã từng động binh gây sự vũ trang xung đột với Liên Xô cũ, với Ấn Độ, với Việt Nam, Triều tiên, Miến điện…
Hiện nay đã hình thành «tứ giác kim cương» gồm Hoa Kỳ – Nhật Bản – Ấn Độ – Úc châu công khai hình thành để ngăn chặn Trung quốc. Họ chỉ chờ Việt Nam tự nguyện gia nhập.
Ông Tập cũng là nhân vật nguy hiểm cho nhân dân Trung quốc, mà khát vọng tự do, khát vọng phát triển để cải thiện cuộc sống khỏi nghèo đói, môi trường khỏi bị tàn phá nặng nề, đã bị ông Tập hy sinh một cách phũ phàng cho tham vọng vĩ nhân hão huyền của ông ta.
Xin nhớ trong bài diễn văn tràng giang đại hải của ông Tập, vắng hẳn bóng của nhân dân, vắng hẳn các khái niệm dân chủ, nhân quyền, ngoài một câu lơ lửng vuốt đuôi không có nội dung: «Đặt lợi ích của nhân dân ở vị trí tối cao.»(!)
Mong rằng bộ Chính trị, các nhà lãnh đạo đảng, Nhà nước Việt Nam hãy cùng các tổ chức xã hội dân sự ngoan cường nhận diện cho thật rõ vị khách nguy hiểm nổi bật sắp sang nước ta nhân dịp cuộc họp APEC sắp đến.
Khi Đại hội toàn quốc lần thứ XIX của Đảng Cộng Sản Trung Quốc (ĐCSTQ) mở ra, nhiều người quan tâm xem ai sẽ nắm giữ những chức vụ quan trọng trong chính quyền của Tập Cận Bình trong năm năm tới. Tuy nhiên, quỹ đạo tương lai của Trung Quốc phụ thuộc rất nhiều vào một nhóm khác của những nhà lãnh đạo, những người ít thu hút được chú ý hơn, đó là giới kỹ trị mà họ sẽ thực hiện các công tác chuyên biệt, liên quan đến cải cách và chuyển hoá nền kinh tế Trung Quốc.
Trong hơn bốn thập niên qua, giới chuyên gia của Trung Quốc đã cùng khởi động một sự chuyển đổi kỳ diệu. Thế hệ hiện tại, một nhóm có thực tài của các nhà hoạch định chính sách sẽ từ chức vào khoảng tháng Ba năm 2018, họ chuyển quyền lãnh đạo cho thế hệ mới. Thế hệ này – có trình độ học vấn cao, có kinh nghiệm và phần lớn họ thành công về thành quả của chính mình – họ được chuẩn bị để thực hiện các tiến bộ về kinh tế và xã hội của Trung Quốc với tài năng và cống hiến to lớn. Vấn đề được đặt ra là, liệu họ sẽ có một phạm vi thông thoáng để tiến hành không.
Có một điều chắc chắn là thế hệ nối tiếp của các nhà kỹ trị sẽ phải đối mặt với những điều kiện hoàn toàn dị biệt với những gì mà những người tiền nhiệm của họ gặp phải. Trung Quốc đã đạt đến một thời điểm bất trắc quan trọng. Ngoài các vấn đề cố hữu trong tiến trình chuyển đổi thế hệ, đã có một sự thay đổi gây nhiều ấn tượng trong khuôn khổ chính sách chủ đạo của Trung Quốc dưới thời của Tập.
Dưới thời của Đặng Tiểu Bình – nhà lãnh đạo đã khởi xướng “cải cách và mở cửa” triệt để vào năm 1978 – mục tiêu chính sách duy nhất là chuyển đổi và tăng trưởng kinh tế quốc nội, đạt được với mô hình quyết định hợp tác bao gồm cả cuộc tranh luận gay gắt trong nội bộ. Đặng rõ ràng đã loại trừ một chương trình nghị sự quốc tế rộng lớn hơn cho Trung Quốc – một nguyên tắc mà các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc đã theo đuổi trong hơn ba thập niên.
Kể từ khi nắm quyền vào năm 2012, Tập đã thay đổi khuôn khổ chính sách này bằng nhiều phương cách chính. Để khởi động, ông đã giải quyết vấn đề tham nhũng tràn lan đã làm suy yếu lòng tin nơi ĐCSTQ (và nó lan rộng ra đến mô hình quản lý của Trung Quốc), bằng cách ông tung ra một chiến dịch chống tham nhũng đụng đến tầng lớp cao cấp nhất trong giới lãnh đạo của Đảng chưa từng thấy.
Nhiều người mong rằng chiến dịch chống tham nhũng của Tập là một sáng kiến tạm thời, nhằm mở đường cho việc thực hiện các cải cách kinh tế mạnh mẽ, được công bố tại Đại Hội III của Uỷ ban Trung ương lần thứ XVIII vào năm 2013. Thay vào đó, chiến dịch này đã trở thành đặc điểm thường trực của chính quyền Tập.
Tập tin rằng tính chính thống của chính quyền chủ yếu là một chức năng của các giá trị được đề ra môt cách nhất quán, cùng với tiến bộ xã hội và kinh tế, với cam kết chặt chẽ với lợi ích công cộng tạo được vị thế ưu tiên trong hình thức quản lý. Trong khi ít người quan sát phương Tây đã nhận thức được đầy đủ về quan điểm này, những sự phát triển ở phương Tây trong 10 năm qua – cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 mở rộng ra bất bình đẳng về tài sản và thu nhập, và gia tăng về phân cực chính trị – đã cũng cố thêm cho quan điểm này.
Kết quả là các nhà lãnh đạo và dân chúng Trung Quốc được thuyết phục hơn bao giờ hết rằng chính quyền do độc đảng mạnh là một trụ cột thiết yếu của sự ổn định và tăng trưởng. Họ tin là ở phương Tây trọng tâm về hình thức quản trị được chỉ đạo sai lạc, khi thành quả kinh tế và xã hội được kết hợp trái ngược nhau, bởi vì cả hệ thống dân chủ và độc tài đều có thể bị mua chuộc.
Hơn nữa, chương trình nghị sự kinh tế của Trung Quốc dưới thời Tập đã mở rộng hơn là tập trung hạn hẹp vào tăng trưởng và phát triển quốc nội để bao gồm nỗ lực phối hợp nhằm mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc trong nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Chương trình nghị sự đối ngoại mở rộng và bành trưóng này nảy sinh các đòi hỏi về các nguồn lực – bạn không thể là nhà đầu tư ngoại lai có thế lực chi phối ở Châu Phi và Trung Á mà không phải tiêu tốn nhiều tiền – trong khi đang gây ảnh hưởng đến các lựa chọn chính sách. Ví dụ như các doanh nghiệp nhà nước, bao gồm cả các ngân hàng, có thể đáp ứng một cách linh hoạt hơn các doanh nghiệp tư nhân thuần túy với một sự kết hợp uyển chuyển các khích lệ ưu đãi của nhà nước và tư nhân và các lợi nhuận đầu tư.
Cuối cùng, trong những năm gần đây, các khuôn khổ chính sách của Trung Quốc ngày càng phản ánh sự căng thẳng cố hữu giữa các yêu cầu lâu dài của việc đảm bảo ổn định xã hội và chính trị với mục tiêu hiện đại hơn của viêc tự do hóa cho thị trường. Giới lãnh đạo của Trung Quốc vẫn kiên định bảo vệ quyền lợi của Đảng, mà họ coi là tương đồng với những quyền lợi của xã hội. Vì lý do đó, ĐCSTQ tiếp tục tập trung vào việc duy trì trật tự và nâng cao giá trị trong tất cả các khía cạnh của sinh hoạt Trung Quốc, duy trì sự hiện diện tích cực không chỉ trong các cuộc tranh luận về chính sách, mà còn trong các hoạt động của khu vực tư nhân và các vấn đề xã hội.
Đồng thời, chính phủ đang tìm cách tạo cho các thị trường một vai trò quyết định hơn trong nền kinh tế, mở ra sức mạnh của tinh thần kinh doanh và canh tân, đáp ứng một cách hiệu quả hơn với các nhu cầu và mong muốn của tầng lớp trung lưu trẻ, có học thức và phát triển nhanh. Và vì lý do tốt đẹp: đây là những động cơ nội tại đã giúp cho Trung Quốc đạt được tốc độ tăng trưởng GDP 6-7% hàng năm giữa bối cảnh chuyển đổi cơ cấu và chuyển đổi thu nhập trung bình khó khăn, được thực hiện trong một nền kinh tế toàn cầu tương đối yếu.
Thật khó để nói chắc chắn rằng liệu là hai mục tiêu này có đang mâu thuẫn trực tiếp với nhau hay không. Nhưng có lý do để quan tâm. Sau cùng thì kiểu cạnh tranh năng động dẫn tới sự đổi mới là một tiến trình xa dần sự chỉ đạo của trung ương, mặc dù các lựa chọn của khu vực công ở những lĩnh vực như nghiên cứu cơ bản có tác động đáng kể.
Hơn nữa, trong cả việc hoạch định chính sách và học thuật hàn lâm, cuộc tranh luận tích cực là thiết yếu để phân loại những ý tưởng tốt và xấu. Tuy nhiên, trong khi hệ thống của Trung Quốc đã chứng tỏ được khả năng tranh luận về chính sách trong nội bộ cao cấp giữa những người tham gia có kinh nghiệm, có trình độ và mà với lòng trung thành của họ không có vấn đề, thì họ hành động nhanh chóng và dứt khoát, các nhà lãnh đạo Trung Quốc vẫn còn nghi ngờ về những tranh cãi và bình luận của công chúng không nằm trong khuôn khổ. Tuy nhiên, do tiến trình các cuộc thảo luận mở rộng, nhiều lựa chọn chính sách phức tạp – ví dụ như cải cách khu vực tài chính và mở cửa kinh tế – sẽ có lợi hơn.
Trong năm năm tới, thành công của Trung Quốc sẽ phụ thuộc phần lớn vào cách mà chính phủ quản lý chương trình nghị sự phức tạp cùng với những căng thẳng. Để đạt các mục tiêu, các nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ cần quân bình một Đảng Cộng sản kỷ luật cứng rắn, toàn năng đưa ra các tiêu chuẩn và bảo vệ lợi ích công cộng, với các thị trường đầy tiềm năng, tạo quyền lực, canh tân để thúc đẩy nền kinh tế hướng về tương lai.
Một kỷ nguyên mới đã bắt đầu trong chính trị Trung Quốc. Vào ngày 24 tháng 10, khi đại hội toàn quốc lần thứ 19 của đảng Cộng sản Trung Quốc hạ màn, các đại biểu của đảng đã sửa đổi điều lệ của tổ chức này để thiêng hóa một nguyên tắc ý thức hệ có vai trò dẫn dắt mới: “Tư tưởng Tập Cận Bình” (Xi Jinping). Ít có nhà quan sát nào biết chính xác học thuyết này dẫn tới cái gì – đó là một tập hợp vô hình vô ảnh những ý tưởng về duy trì nhà nước độc đảng của Trung Quốc và chuyển hóa đất nước thành một cường quốc toàn cầu – nhưng đa số đều lập tức nắm được cái biểu trưng chính trị trong sự ra đời học thuyết này. Đảng Cộng sản đã đề cao những đóng góp về ý thức hệ của nhà lãnh đạo Trung Quốc lên ngang tầm với những đóng góp của Mao Trạch Đông (Mao Zedong) và Đặng Tiểu Bình (Deng Xiaoping), hai lãnh tụ đảng Cộng sản Trung Quốc duy nhất có ý tưởng được thánh hóa như vậy.
Đây mới chỉ là dấu hiệu đầu tiên rằng ông Tập đã giành được một thắng lợi chính trị quan trọng tại đại hội đảng. Quy mô thực sự của chiến thắng của ông trở nên rõ ràng vào ngày hôm sau, khi các đại biểu đảng chọn ra các ủy viên mới của ủy ban thường vụ bộ chính trị, cơ quan quyết định cấp cao nhất của Trung Quốc. Ông Tập lấp đầy cái ủy ban bảy người này bằng những người trung thành với ông, tất cả đều quá già để có thể có cơ hội lên thay vị trí của ông trong đại hội đảng lần tới vào năm 2022. Kết quả là ông Tập sẽ cai trị 15 năm nữa và có thể lâu hơn.
Tuy có vẻ rất vững mạnh, giờ đây ông Tập phải có đủ vốn chính trị để bảo đảm một nhiệm kỳ kéo dài trong tư cách lãnh tụ Trung Quốc. Trong thực tế, ông sẽ cần thực hiện lời cam kết tái cân bằng và làm cho bền vững đà tăng trưởng kinh tế và tái cơ cấu hệ thống tư pháp của Trung Quốc.
Sự gia tăng quyền lực của ông Tập
Trong số bảy ủy viên thường trực bộ chính trị khóa trước của đảng Cộng sản Trung Quốc, chỉ hai người còn tại nhiệm: ông Tập và người phó của ông, thủ tướng Lý Khắc Cường (Li Keqiang). Năm ủy viên khác của cơ quan này là người mới và bốn trong số họ là thân tín của ông Tập.
Lật Chiến Thư (Li Zhanshu), nhân vật thứ ba và mới của đảng, đã gây dựng một tình bạn thân thiết với ông Tập hơn 30 năm về trước và là chánh văn phòng của ông Tập trong nhiệm kỳ đầu của ông, từ năm 2007. Một thuộc hạ trung thành khác, ông Triệu Lạc Tế (Zhao Leji) sẽ là người chỉ huy mới của công cuộc chống tham nhũng, đóng vai người canh tay chủ lực thực hành chỉ thị của ông Tập. Người lãnh đạo cũ của cơ quan này, ông Vương Kỳ Sơn (Wang Qishan) đã giữ vai trò người xoay chuyển trong việc giúp ông Tập loại bỏ các đối thủ và củng cố quyền lực trong nhiệm kỳ đầu.
Nhiều nhà quan sát Trung Quốc đã nhận ra hai gương mặt mới và khác trong ủy ban thường vụ, ông Vương Hỗ Ninh (Wang Huning) và Hàn Chính (Han Zheng), là thành viên của cái gọi là Nhóm Thượng Hải – một nhóm đầu sỏ câu kết với cựu chủ tịch Giang Trạch Dân (Jiang Zemin) – một lối suy nghĩ nhằm đặt nghi vấn về lòng trung thành của hai ông này đối với ông Tập. Nhưng cách đánh giá như vậy là không chính xác. Ông Vương đã từng là cố vấn chính về ý thức hệ cho cả ba đời lãnh tụ đảng – ông Giang, ông Hồ Cẩm Đào (Hu Jintao) và ông Tập – và không có khả năng ông ta sẽ gắn bó với nhóm của ông Giang để gây nguy hiểm cho mối quan hệ với ông Tập sau khi nhóm ông Giang đã bị tiêu hao nhiều vì đòn phép chống tham nhũng của ông Tập. Ông Hàn cũng vậy, ông ta là người có năng lực, một nhà kỹ trị điềm tĩnh không có sự trung thành vĩnh viễn với Nhóm Thượng Hải. Thực ra, khi ông Tập làm bí thư Thượng Hải trong các năm 2006-2007 thì ông Hàn đã là thị trưởng thành phố và là cánh tay mặt của ông Tập. Ủy viên thứ bảy trong ủy ban thường vụ là ông Uông Dương (Wang Yang), một người có quan hệ với Nhóm Đoàn Thanh niên đối lập. Ông Uông sẽ trở thành lãnh đạo của hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc (Chính hiệp) – một cơ quan tư vấn của đảng.
Ông Tập cũng thành công trong việc lấp đầy bộ chính trị 25 thành viên bằng những đồng minh của mình. Có ít nhất 11 trong số 15 thành viên mới của bộ chính trị nằm trong nhóm của ông Tập. Kết quả là, giờ đây ông có thể giành tới 18 phiếu trong bộ chính trị. Các quyết định của ông sẽ được bộ chính trị và ủy ban thường vụ phê chuẩn với số phiếu áp đảo, từ đó sẽ có quyền lực phi thường. Hơn thế nữa, các đồng minh của ông Tập trong bộ chính trị, một số người còn khá trẻ, sẽ là những ứng viên mạnh để được đưa vào ủy ban thường vụ trong đại hội đảng lần thứ 20 vào năm 2022.
Thắng lợi chính trị lớn lao nhất mà ông Tập giành được tại đại hội là sự chấm dứt thông lệ của đảng, theo đó một nhà lãnh đạo mới sẽ được chính thức đề bạt ít nhất 5 năm trước ngày nhận chuyển giao quyền lực. Truyền thống này có từ năm 1992, khi ông Đặng chọn ông Hồ làm người kế tục ông Giang mười năm trước ngày ông Hồ đảm nhiệm chức vụ. Tương tự như vậy năm 2007 đảng đã chọn ông Tập làm người kế nhiệm ông Hồ. Thông lệ này làm giảm rủi ro tranh giành quyền kế tục trong đảng và giúp thực thi quy định không chính thức về giới hạn số nhiệm kỳ của các lãnh đạo cấp cao nhất là hai nhiệm kỳ, mỗi nhiệm kỳ 5 năm. Nhưng đảng chưa bao giờ pháp chế hóa những truyền thống này trong điều lệ của mình và một lãnh đạo đương nhiệm muốn tìm cách kéo dài sự cai trị của mình sẽ luôn có thể chấm dứt các truyền thống đó nếu như có đủ quyền lực.
Đây rõ ràng là trường hợp của ông Tập; ông và các đồng minh của ông đã đi những nước cờ xuất sắc để thoát ra khỏi tiền lệ. Trước tiên, vào mùa thu năm 2016, đảng Cộng sản Trung Quốc chính thức phong ông Tập là “lãnh tụ hạt nhân” (core leader)của đảng, khiến ông là lãnh tụ duy nhất từ thời ông Đặng tự mình có được cái danh hiệu đáng thèm muốn ấy và gửi một thông điệp cho các nhân vật cao cấp khác rằng vị trí của ông Tập là bất khả xâm phạm. (Ông Giang cũng được làm core leader nhưng do ông Đặng phong, còn ông Hồ không bao giờ nhận được danh hiệu này). Vài tháng sau đó, vào tháng Giêng năm nay, các đặc vụ an ninh Trung Quốc đã bắt cóc nhà tài phiệt Tiểu Kiến Hoa (Xiao Jianhua) tại một căn hộ trong khu Four Seasons ở Hong Kong. Vụ bắt cóc nhằm ngăn chặn những thách thức tiềm tàng đối với kế hoạch của ông Tập: là nhà tài phiệt cung cấp tiền bạc cho nhiều lãnh đạo chóp bu Trung Quốc, ông Tiểu có khả năng nắm giữ nhiều thông tin có thể dùng để buộc tội một số đối thủ của Tập.
Tháng Bảy, Tập có thêm một động tác nữa: ra lệnh bắt giam bí thư đảng thành phố Trùng Khánh Tôn Chính Tài (Sun Zhengcai) về tội tham nhũng. Vụ hạ bệ ông Tôn có nhiều ý nghĩa, một phần vì ông này kết giao với nhóm ông Giang và còn vì ông này còn trẻ đến mức nếu để cho ông ta yên thì ông ta sẽ là một người kế nhiệm hợp lý của ông Tập. (Ủy viên bộ chính trị nói chung phải dưới 55 tuổi thì mới đủ điều kiện xem xét làm người kế tục tương lai). Giờ đây sau khi ông Tôn đã bị loại bỏ thì chỉ còn một ủy viên bộ chính trị có tuổi đủ trẻ để có thể làm người kế nhiệm ông Tập vào năm 2022: cựu bí thư tỉnh Quảng Đông Hồ Xuân Hoa (Hu Chunhua). Nhưng ông Hồ 55 tuổi này vừa rồi không được đề bạt vào ủy ban thường vụ bộ chính trị, rõ ràng ông ta không đủ điều kiện để kế nhiệm ông Tập vào năm 2022 nữa. Ông Hồ có khả năng sẽ được bố trí chức phó chủ tịch nặng tính tượng trưng vào tháng Ba năm tới.
Với ít sự lựa chọn như vậy, ông Tập sẽ có cái cớ hoàn hảo để trì hoãn việc đưa ra quyết định ai là người sẽ kế nhiệm ông. Sự thống trị của ông trong bộ chính trị và ủy ban thường vụ sẽ giúp ông có đủ quyền lực để làm như vậy, bảo đảm cho ông có thêm nhiệm kỳ lãnh đạo thứ ba tại đại hội kế tiếp của đảng vào năm 2022.
Ông Tập sẽ sửa đổi điều lệ đảng và hiến pháp Trung Quốc để hợp pháp hóa sự kéo dài quyền lực của ông. Chẳng hạn như ông có thể đảm nhiệm vị trí chủ tịch đảng – khôi phục một chức vụ đã bị bãi bỏ trong điều lệ đảng – và khởi động lại việc tính thời gian lãnh đạo đảng của ông. Còn đối với giới hạn hai nhiệm kỳ ở chức vụ chủ tịch nhà nước Trung Quốc (thường được nói tới “chức chủ tịch” (presidency) trong tiếng Anh nhưng để phù hợp ra phải dịch là “chức chủ tịch hội đồng” (chairmanship)) nó có thể được thay đổi chỉ với một sự điều chỉnh về ngữ nghĩa: các quan chức có thể sửa đổi hiến pháp Trung Quốc để chức danh chính thức của ông Tập trở thành “chủ tịch” (president). Bằng việc bảo đảm thêm hai nhiệm kỳ 5 năm mới với tư cách người đứng đầu cả đảng và nhà nước, ông Tập sẽ có thể cầm quyền cho đến tận năm 2032.
Pháp trị
Những câu hỏi lớn nhất về kỷ nguyên mới của Trung Quốc đều xoay quanh chương trình của ông Tập. Ít ai kỳ vọng ông Tập sẽ trở thành nhà cải cách chính trị do những cuộc đàn áp xã hội dân sự và quyền tự do internet trong suốt nhiệm kỳ đầu của ông. Nhưng những người lạc quan tin rằng, quyền lực tối cao mới giành được của ông Tập sẽ khiến ông được tự do theo đuổi những cuộc cải cách khác nữa, giới thiệu các cải cách kinh tế thân thiện với thị trường và tái cơ cấu hệ thống tư pháp Trung Quốc để bảo vệ quyền tư hữu và thúc đẩy phát triển một cách hiệu quả hơn.
Trong thực tế, ít có điều gì cho thấy rằng một làn sóng mới về cải tổ kinh tế đang hình thành. Ông Tập đã thủ đắc quyền lực to lớn trong suốt nhiệm kỳ đầu, năm 2013 ông đã đưa ra kế hoạch đầy tham vọng nhằm đại tu nền kinh tế Trung Quốc để “[cho phép] các lực lượng thị trường đóng một vai trò quyết định” như kế hoạch đã công bố. Nhưng từ ngày đó, ông chỉ làm được vài bước tiến rất khiêm tốn. Nhờ chính sách tiền tệ lỏng lẻo, mô hình tăng trưởng do đầu tư thúc đẩy và được tín dụng tiếp nhiên liệu vẫn đứng vững, góp phần nâng tỷ lệ nợ so với tổng sản lượng GDP của Trung Quốc từ mức 215% năm 2012 lên 242% năm 2016. Và mặc dù các doanh nghiệp nhà nước nợ nần đầm đìa của Trung Quốc đang trì kéo nền kinh tế quốc gia, chúng vẫn có một vị trí đặc biệt trong tầm nhìn tương lai của ông Tập. Tháng 7-2016, ông lập luận rằng các doanh nghiệp này cần phải trở nên “mạnh hơn, tốt hơn, lớn hơn, không có sự dè dặt nào”.
Niềm tin của các nhà lãnh đạo Trung Quốc vào các chính sách hiện hành là một lý do khác để các nhà quan sát không nên đặt quá nhiều hy vọng vào cải cách kinh tế. Mặc dù đã có những lời cảnh báo rằng nợ nần không chống đỡ được sẽ dẫn tới sụp đổ tài chính, nhưng Bắc Kinh vẫn chưa phải trả một cái giá đắt cho việc bám chặt vào chiến lược bơm tín dụng để hỗ trợ tăng trưởng. Thật vậy, hoạt động kinh tế gần đây của Trung Quốc – tăng trưởng GDP chắc chắn sẽ vượt qua mục tiêu chính thức là từ 6,5-6,7% trong năm nay – đã làm sâu sắc thêm niềm tin của các nhà hoạch định chính sách vào mô hình hiện hành.
Cuối cùng, bởi vì tất cả các cuộc cải cách kinh tế mạnh mẽ trong quá khứ đều được thôi thúc bởi những vụ khủng hoảng, những cú sốc nên các nhà quan sát nên giảm nhẹ cái khả năng Bắc Kinh sẽ theo đuổi những sự cải tổ sâu rộng một khi nền kinh tế vẫn đang vận hành tương đối tốt như ngày hôm nay.
Thay vì vậy, ưu tiên chính trị hàng đầu của ông Tập trong tương lai gần rất có thể là cải tổ toàn diện hệ thống tư pháp Trung Quốc, không phải nhắm tới sự thiết lập nhà nước pháp quyền (rule of law) thật sự mà là thực hiện pháp trị (rule by law), theo đó nhà nước sẽ dùng hệ thống tư pháp để duy trì sự kiểm soát về chính trị, xã hội và kinh tế. Nếu như vậy thì kết quả rất có thể là sự đàn áp chứ không phải là sự tiến bộ.
Có ba dấu hiệu cho thấy ông Tập sẽ tập trung vào cải cách tư pháp. Một là, đại hội đảng đã phê chuẩn kế hoạch của ông Tập cải tổ hệ thống tư pháp qua việc thành lập một “nhóm lãnh đạo về quản trị toàn diện đất nước theo luật pháp”, một cơ quan mà ông Tập là người đứng đầu. Thứ đến, ông Tập đã bổ nhiệm tay chân thân tín nhất của ông, ông Lật Chiến Thư, làm chủ tịch Đại hội Nhân dân toàn quốc, tức Quốc hội Trung Quốc, cơ quan lập pháp của quốc gia, sẽ soạn thảo và thông qua các luật lệ thiết yếu cho việc hiện thực hóa tầm nhìn của ông Tập. Cả hai biện pháp này cho thấy rằng, chẳng bao lâu nữa, cải cách tư pháp sẽ nhận được rất nhiều sự quan tâm ở cấp cao. Cuối cùng, ông Tập là người tin tưởng sâu sắc vào truyền thống pháp trị của Trung Quốc và trọng tâm của nhóm lãnh đạo mới về quản trị “toàn diện” phản ánh tham vọng đó.
Như đã thấy, trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông Tập đã ban hành một số luật quan trọng nhằm kiểm soát xã hội, siết chặt hoạt động an ninh mạng của Trung Quốc và hạn chế các tổ chức phi chính phủ nước ngoài. Nhưng để tái xác nhận quyền lực của đảng đối với xã hội và để cung cấp nền tảng pháp lý vững chắc cho chế độ độc tài chuyên chế thì còn nhiều chuyện phải làm. Ví dụ, Trung Quốc có thể áp đặt thêm nhiều hạn chế đối với các tổ chức phi chính phủ nội địa, ban hành những luật lệ mới về giáo dục tư tưởng trong các trường đại học, cao đẳng hoặc viết lại bộ luật hình sự sao cho nó trở thành công cụ ngày càng hiệu quả trong việc trấn áp sự phản kháng trong nước. Mục đích sẽ là biến đổi Trung Quốc từ một chế độ tản quyền hậu toàn trị chủ nghĩa thành một chế độ độc tài chuyên chế được cai trị bởi một đảng Leninist có kỷ luật.
Thói quan liêu
Trong ngắn hạn, các kế hoạch của ông Tập sẽ không gặp nhiều sự phản kháng công khai. Cuộc đàn áp thẳng tay giới bất đồng chính kiến và xã hội dân sự của ông đã có hiệu quả một cách đáng buồn, và đã xóa bỏ mọi mối đe dọa đối với sự cai trị của chế độ trong tương lai gần. Giờ đây, vai trò tối thượng của ông Tập trong đảng Cộng sản đã bao trùm tới mức không thể hình dung được có đồng nghiệp nào của ông dám đứng ra thách thức ông.
Sự phản kháng thật sự đối với tham vọng của ông Tập sẽ đến từ guồng máy hành chính quan liêu to lớn của Trung Quốc. Các quan chức cấp thấp và cấp trung của chế độ, số lượng lên tới hàng triệu người, là những con người có tính tư lợi đầu tiên và cao nhất, và họ quan tâm nhiều tới chuyện gia tăng đặc quyền và của cải của chính mình hơn là thúc đẩy những mục tiêu ý thức hệ trừu tượng. Khi ông Tập giải thể cơ chế chia sẻ quyền lực và bổng lộc từng là đặc trưng của trật tự ở Trung Quốc thời kỳ sau biến cố Thiên An Môn, triển vọng về quyền lực và tiền bạc của những cán bộ trong guồng máy quan liêu này cũng phai mờ dần. Đã không còn những băng nhóm tinh hoa để họ nhập vào, cũng không có nhiều người đỡ đầu để họ phục vụ. Ngày nay, mỗi quan chức đều phải cạnh tranh giành ân huệ của một chế độ do một nhóm duy nhất thống trị, và có rất ít con đường để thăng tiến so với thời kỳ trước khi ông Tập nắm quyền. Tệ hơn nữa, công cuộc trấn áp tham nhũng của ông Tập đã xóa sổ những hành vi hối lộ béo bở, những bổng lộc từng bảo đảm cho lối sống của giới cán bộ trong suốt hai thập kỷ qua. Trừ phi ông Tập bớt nghiêm khắc và cho phép đa số quan chức trong guồng máy được tiếp tục thu vén cho cá nhân họ, lòng trung thành sẽ mất đi sức hấp dẫn của nó.
Tất nhiên phần lớn các cán bộ cấp thấp hơn sẽ không từ bỏ đảng Cộng sản hoặc biểu lộ công khai sự bất mãn của họ. Thay vì vậy họ sẽ làm những gì mà guồng máy quan lại Trung Hoa đã làm trong hàng ngàn năm qua: phản ứng một cách thụ động với những mệnh lệnh từ cấp cao nhất. Mục tiêu của những cán bộ này là làm cho ông Tập phải nhận ra giá trị của họ và tưởng thưởng cho họ một cách tương xứng, có thể bằng cách chấm dứt cuộc trấn áp tham nhũng và yêu cầu thắt lưng buộc bụng. Cách thức duy nhất để đạt được điều này là thông qua sự tránh né, dối gạt của hệ thống quan liêu, làm chậm lại vòng quay của guồng máy hành chính và làm trì trệ cỗ máy kinh tế của Trung Quốc nhằm thu hút sự chú ý của ông Tập. Cho dù quyền lực của ông Tập có sâu rộng đến đâu thì nó cũng bị xói mòn nhanh chóng nếu tăng trưởng kinh tế bị trì trệ vài năm và giới quan chức Trung Quốc biết rõ điều đó.
Ông Tập không phải là nhà lãnh đạo đầy quyền năng đầu tiên của Trung Quốc phải đối mặt với guồng máy quan liêu cứng đầu cứng cổ. Ông Mao cũng đã đương đầu với một thách thức tương tự vào đầu thập niên 1960, khi ông nghĩ rằng các cán bộ đảng không có đủ nhiệt tình cách mạng. Một trong những động cơ để ông Mao phát động cuộc Cách mạng Văn hóa là sử dụng khủng bố của đám đông để đưa guồng máy quan liêu vào kỷ luật và phục hồi tinh thần cách mạng.
Nhưng ông Tập không phải là người tin tưởng vào các phong trào quần chúng và ông cũng không có cái uy tín tuyệt đối của ông Mao, người có thể huy động hàng trăm triệu thường dân Trung Quốc vào một hành động chung. Thay vì vậy, ông Tập phải tìm cách mở rộng phạm vi quyền lực của ông từ cấp ủy ban trung ương xuống tới các tỉnh thành quận huyện. Đó là một công việc nặng nhọc và tốn nhiều thời gian, chẳng hạn như nỗ lực xem xét và tuyển dụng cán bộ có triển vọng ở cấp địa phương.
Nhiều viên chức cấp thấp và cấp trung sẽ gia nhập phe của ông Tập. Nhưng khi cơ sở của ông mở rộng, nó cũng có thể gieo những hạt mầm tranh chấp trong nội bộ đảng. Biết rằng trận chiến kế tiếp để giành quyền lực tối thượng sẽ diễn ra trong 10, 15 năm nữa, khi ông Tập tiến tới ngày ra khỏi quyền lực, những thủ hạ bề ngoài có vẻ trung thành của ông sẽ quan tâm nhiều tới việc xây dựng quyền lực của riêng họ hơn là thực thi chương trình của ông Tập. Đây là chuyện đã xảy ra trong thời Cách mạng Văn hóa: sau khi Mao diệt xong các đối thủ thì những thủ hạ trung thành của ông ta, nhóm Lâm Bưu (Lin Biao) và nhóm Tứ Nhân Bang (Gang of Four) đã nhanh chóng đối địch với nhau vì lo sợ rằng nhóm kia sẽ tự đặt mình vào vị thế nối nghiệp vị chủ tịch già nua ấy.
Trong bàn tay của Tập
Trong những năm tháng sau khi Mao Trạch Đông qua đời, các nhà lãnh đạo Trung Quốc bắt đầu hiểu rằng, tập trung quyền lực vào tay một nhân vật đơn lẻ có thể gây thảm họa cho đảng. Đó là lý do tại sao những người sống sót sau cuộc Cách mạng Văn hóa đã tập hợp lại trong thập niên 1980 để bảo đảm rằng không bao giờ một lãnh tụ như Mao lại có thể cai trị Trung Quốc. Những sự thay đổi mà nhóm này đưa ra – chẳng hạn như cơ chế lãnh đạo tập thể, những luật lệ không chính thức về sự kế nhiệm, và những sự bảo đảm ngầm về an ninh cho các lãnh đạo cấp cao – đã sinh ra một sự ổn định của giới tinh hoa trước đây chưa từng thấy trong lịch sử của đảng. Chúng cũng giúp cho chế độ tránh được những sai lầm nguy hiểm phát sinh từ sự giao phó quyền lực vào tay một cá nhân.
Các quan chức Trung Quốc dường như đã quên những bài học này. Giờ đây đảng Cộng sản đã quay lại với sự cai trị chuyên chế của một nhà độc tài, tương lai của nó sẽ phụ thuộc phần lớn vào phẩm chất những quyết định của ông Tập. Sẽ có rất ít hạn chế về cách thức ông này đưa ra quyết định. Lần cuối cùng mà đảng có một lãnh tụ với quyền lực không bị kiểm soát như thế thì hậu quả là thảm họa. Chỉ có thể hy vọng rằng, lần này các nhà lãnh đạo Trung Quốc biết những gì mà họ đang làm – và rằng kết quả sẽ không giống trước.
“Trung Quốc là một người khổng lồ đang ngủ. Hãy để cho nó ngủ yên, vì khi thức dậy nó sẽ làm đảo lộn thế giới”.(Napoleon Bonaparte)
Đại hội 19 của Đảng Cộng sản Trung Quốc (CCP) đã kết thúc (18-24/10/2017) nhưng dư âm của nó chưa hết. Sự kiên này như một đám mây lớn đang phủ bóng đen ám ảnh người Việt Nam cũng như nhiều quốc gia khác trong khu vực, nhất là trong bối cảnh Donald Trump bắt đầu chuyến đi Châu Á (3/11), sẽ đến Đà Nẵng họp APEC (10/11) và đến Hà Nội thăm “chính thức” (11/11/2017). Chúng ta nên hiểu sự kiện quan trọng này thế nào?
Sự tích Frankenstein
Lời cảnh báo của Napoleon nay đã trở thành sự thật. Trung Quốc đã trỗi dậy và đang làm đảo lộn thế giới. Người Trung Quốc có lý do để trỗi dậy vì lợi ích quốc gia của mình, nhưng đáng tiếc là họ không trỗi dậy “một cách hòa bình” như người Mỹ đã ảo tưởng. Trung Quốc đã trở thành đầu gấu trong khu vực, bắt nạt các nước láng giềng và thách thức vai trò đứng đầu của Mỹ, nhằm biến Biển Đông thành cái ao riêng của họ. (Trung quốc trỗi dậy và suy tàn: Giới hạn của quyền lực, Nguyễn Quang Dy, Viet-studies, 13/4/2016).
Người ta nói rằng khi sắp chết con người thường nói thật. Trước khi qua đời, cố tổng thống Nixon đã thừa nhận với nhà báo William Safire (New York Times) trong lần phỏng vấn (năm 1994) rằng trong “tuần lễ làm thay đổi thế giới” khi Nixon và Kissinger đến Bắc Kinh (năm 1972) để chơi “lá bài Trung Quốc”, Mỹ đã làm thế giới “thay đổi tồi tệ nhất” (changed for the worst). Safire kể lại rằng lúc đó bằng một giọng buồn rầu, Nixon đã nói rằng, “chúng ta có thể đã tạo ra một con một quái vật Frankenstein” (we may have created a Frankenstein). (The Biggest Vote, William Safire, New York Times, May 18, 2000).
Không phải chỉ có Nixon và Kissinger mà các đời tổng thống Mỹ sau đó cũng góp phần giúp Trung Quốc trỗi dậy thành Freankenstein, bằng chính sách “tham dự một cách xây dựng” (constructive engagement), tức là “phù Trung”. Không phải chỉ có Mỹ mà các đồng minh (như Nhật và Tây Âu) cũng theo chính sách đó. Bây giờ người Mỹ mới nhận ra là Trung Quốc còn nguy hiểm hơn cả Nga, thì đã quá muộn. Cuối đời, Nixon đã thừa nhận sai lầm về Trung Quốc, nhưng Kissinger thì chưa bao giờ tỏ ra ân hận vì đã thỏa thuận với Mao Trạch Đông và Chu Ân Lai để bỏ rơi Đài Loan. Theo Safire, Kissinger còn “bảo hoàng hơn cả vua”. Khi Mao nói với Nixon và Kissinger là Trung Quốc sẽ dùng vũ lực đối với Đài Loan bất cứ lúc nào trong 100 năm tới, thì Kissinger còn tỏ ra ngạc nhiên “sao phải chờ lâu thế?”.
Hoàng đế trầm lặng
Người ta nói rằng Tập Cận Bình là một người trầm lặng và bí hiểm, đã loại trừ được các thế lực chống đối, để thiết lập quyền lực độc tôn, trở thành “Chủ tịch của mọi thứ” (Chairman of everything). Không chỉ con người Tập trầm lặng mà tính độc tài của ông ta cũng trầm lặng, và uy quyền của Tập cũng trầm lặng một cách bí hiểm. Tập Cận Bình có ba mục tiêu lớn. Thứ nhất là biến Trung Quốc thành cường quốc bá chủ thế giới. Thứ hai là củng cố quyền lực cá nhân và tự thần thánh hóa. Thứ ba là kéo dài sự lãnh đạo độc tôn của Đảng.
Sau “Tư tưởng Mao Trạch Đông”, đến “Lý thuyết Đặng Tiểu Bình”, rồi “Ba đại diện của Giang Trạch Dân” và “Phát triển khoa học của Hồ Cẩm Đào”, nay “Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội mang đặc sắc Trung Quốc trong thời đại mới” đang đưa Trung Quốc đến với mô hình phong kiến tập quyền. Tập đã xếp mình ngang với Mao Trạch Đông như hoàng đế Trung Hoa, cao hơn cả Đặng Tiểu Bình, Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào. Ngày 24/10/2017, “Tư Tưởng Tập Cận Bình” đã được Đại hội 19 ghi vào điều lệ Đảng. Diễn văn dài ba tiếng rưỡi (30.000 từ) của Tập là một bài luận văn đầy tham vọng, do các trợ lý chủ chốt như Vương Hỗ Ninh (Wang Huning) và Đinh Tiết Tường (Ding Xuexiang) dày công soạn thảo. Trong khi Tập Cận Bình đọc bài diễn văn ba tiếng rưỡi thì Donald Trump chỉ cần tweet vài dòng. Đó là sự khác biệt về văn hóa chính trị và hệ điều hành (operating systems).
Thắng lợi thứ nhất là Tập khẳng định tầm nhìn của “Tư tưởng Tập Cận Bình” từ chủ nghĩa “tân chuyên chế” (neo-authoritarianism) đến “tân toàn trị” (neo-totalitarianism) và “tân bảo thủ” (neo-conservatism) trong “thời đại mới” khi Mỹ và phương Tây đang khủng hoảng, là cơ hội tốt để Tập áp đặt tư tưởng của mình. Tập không chỉ định người kế thừa (theo tiền lệ), mà để ngỏ khả năng kéo dài thêm một nhiệm kỳ nữa (sau 2022). Thắng lợi thứ hai là Tập đưa hai nhân vật trung thành nhất vào thường vụ Bộ Chinh Trị, giữ hai vị trí then chốt. Một là Lật Chiến Thư (Li Zhanshu) làm chủ tịch quốc hội, Hai là Triệu Lạc Tế (Zhao Leji) làm bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật TƯ (CCDI) thay Vương Kỳ Sơn, phụ trách chống tham nhũng.
Tuy Tập Cận Bình trở thành lãnh đạo có quyền lực lớn nhất Trung Quốc, nhưng có một “nghịch lý về quyền lực” (paradox of power) là khả năng thao túng xã hội Trung Quốc của Đảng Cộng sản đã bị hạn chế rất nhiều so với những ngộ nhận của Tập và những người ủng hộ (cũng như nhiều học giả nước ngoài). Theo Minxin Pei, có hai lý do chính. Thứ nhất là xã hội Trung Quốc đã thay đổi quá nhiều so với thời Mao và Đặng, nên hầu như chẳng còn ai (kể cả đảng viên) thực sự tin vào một học thuyết chính thống. Thứ hai, bản chất kinh tế Trung Quốc đã thay đổi quá nhiều (hơn 60% là tư nhân) nên Đảng không còn ảnh hưởng nhiều đến đời sống của người dân. (The Paradox of Xi’s Power, Minxin Pei, Project Syndicate, Oct 27, 2017).
Thu phục Trung nguyên
Vương Kỳ Sơn là cánh tay phải của Tập Cận Bình, phụ trách chống tham nhũng, có quyền lực xếp thứ hai (sau Tập). Mô hình CCDI (Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật TƯ) giống mô hình “Đông Xưởng” của hoàng đế Chu Lệ (Yongle) thời nhà Minh, với quyền lực đáng sợ. Nhưng trái với đồn đoán, Vương Kỳ Sơn đã nghỉ (vì quá tuổi và nguyện vọng cá nhân). Tập phải chấp nhận thực tế đó, tuy ảnh hưởng của Vương còn lớn. Tập có thể cử Vương phụ trách Hội đồng An ninh Quốc gia (NSC), nhưng khả năng đó thấp vì Vương đã rút khỏi Trung Ương. Hiện nay, người thân cận nhất với Tập là Lật Chiến Thư. Trong Thường vụ Bộ Chính Trị, Lật xếp thứ ba, nhưng thực chất là người thứ hai (chứ không phải thủ tướng Lý Khắc Cường).
Bốn người còn lại trong Thường vụ Bộ Chính Trị đều tuyên bố trung thành với Tập. Đó là Uông Dương (phó thủ tướng), Hàn Chính (cựu Bí thư Thượng Hải), Vương Hỗ Ninh (nguyên trưởng ban nghiên cứu TƯ, thay Lưu Vân Sơn phụ trách tuyên truyền), Triệu Lạc Tế (nguyên trưởng ban tổ chức TƯ, thay Vương Kỳ Sơn phụ trách chống tham nhũng). Việc Giang Trạch Dân vẫn ngồi ghế Chủ tịch đoàn không phải vì phái Giang còn mạnh (như Đại hội 18) mà đã suy yếu. Tuy Tập vẫn phải thỏa hiệp về cơ cấu Thường vụ Bộ Chính Trị, nhưng trong Bộ Chính trị (25 người) đã có 15 người trung thành với Tập (60%). Với Trần Mẫn Nhĩ (bí thư Trùng Khánh), Thái Kỳ (bí thư Bắc Kinh), Lý Cường (bí thư Thượng Hải), Lý Hy (bí thư Quảng Đông), Đinh Tiết Tường (chánh Văn phòng TƯ), Trần Hy (trưởng ban Tổ Chức TƯ), tướng Trương Hữu Hiệp (phó chủ tịch Quân ủy TƯ), Tập đã chiếm thế thượng phong.
Tuy dư luận lo ngại Tập Cận Bình sẽ ở thêm khóa nữa (sau năm 2022), nhưng một số chuyên gia cho rằng Tập đã lặng lẽ chọn người kế vị là Trần Mẫn Nhĩ (Chen Miner), tuy Trần Mẫn Nhĩ và Hồ Xuân Hoa không lọt vào Thường vụ BCT (như đồn đoán). Liệu Lật Chiến Thư có thể giúp Tập thay đổi hiến pháp để ông ta ở lại thêm một khóa nữa, hay Tập sẽ chọn người kế vị trung thành để tiếp tục kiểm soát quyền lực sau khi từ chức? Chưa biết Tập sẽ chọn Trần Mẫn Nhĩ hay Hồ Xuân Hoa, nhưng ông ta đã có trong tay các lá bài. Việc cử Trần Mẫn Nhĩ làm bí thư Trùng Khánh (thay Tôn Chính Tài) là một tín hiệu. (Xi Jinping Has Quietly Chosen His Own Successor, Andrei Lungu, Foreign Policy, October 20, 2017).
Ngày 15/7/2017, Ủy viên Bộ Chính trị Tôn Chính Tài đã bất ngờ mất chức Bí thư Trùng Khánh, và được thay thế ngay bằng một người trung thành với Tập là Trần Mẫn Nhĩ (nguyên bí thư Quý Châu). Người ta nói Tôn Chính Tài bị ngã ngựa vì là người của phái Giang, đã xung đột với Tập trong một hội nghị ở Bắc Kinh. Sau đó, bí thư Bắc Kinh là Thái Kỳ và Bí thư Quảng Đông là Hồ Xuân Hoa đã lần lượt tuyên bố ủng hộ Tập. 10 ngày sau, Tập Cận Bình tuyên bố điều tra Tôn Chính Tài, và tiến hành họp kín để truyền đạt ý chỉ “4 cái bằng mọi giá”: (1) bằng mọi giá bảo vệ lãnh đạo cấp cao đang ở đầu sóng ngọn gió; (2) bằng mọi giá thanh trừng thế lực phản đối Đảng; (3) bằng mọi giá đối phó với áp lực bên ngoài trước và sau Đại hội 19; (4) bằng mọi giá trấn áp những nhân tố bất ổn định trong nội bộ Đảng. Rõ ràng qua “4 cái bằng mọi giá” Tập muốn phòng ngừa nguy cơ chính biến và giữ ổn định cho Đại hội 19.
Mâu thuẫn và nghịch lý
Vào tháng 3/2017, lần đầu tiên Uông Ngọc Khải (giáo sư Học viện Hành chính Quốc gia) đã lên tiếng bàn về việc Trung Quốc nên thay đổi từ “chế độ chủ tịch quốc gia” sang “chế độ tổng thống”, và cần thiết phải thay đổi toàn diện chế độ chính trị. Tháng 7/2017, Uông Ngọc Khải lại một lần nữa bàn về chế độ tổng thống. Lần này, Uông Ngọc Khải thậm chí còn nói rằng: “Trước khi chuyển sang chế độ tổng thống, cần thiết phải kết thúc chế độ Ủy ban Thường vụ”. Tại sao Tập Cận Bình lại cho phép Uông Ngọc Khải nói về “chế độ tổng thống”? Không biết đó có phải là ý đồ thực sự của Tập hay chỉ là kế nghi binh, nhưng động thái này hơi giống lời khuyên của La Vũ (con của nguyên soái La Thụy Khanh và bạn thân của Tập).
Trong bài diễn văn dài ba tiếng rưỡi của Tập Cận Bình, có ba điểm quan trọng. Thứ nhất, “Tư tưởng Tập Cận Bình” được nâng lên ngang tầm “Tư tưởng Mao Trạch Đông”. Thứ hai, Tập Cận Bình tự tin khẳng định Trung Quốc đã bước vào “thời đại mới”. Thứ ba, “những mâu thuẫn chính” của Trung Quốc dưới thời Tập Cận Bình được điều chỉnh là mâu thuẫn giữa “đòi hỏi cuộc sống ngày càng cao của nhân dân” với “phát triển chưa hài hòa và mất cân đối”. (China’s Contradictions, Stephen Roach, Project Syndicate, October 23, 2017).
Về kinh tế, có ba mâu thuẫn cơ bản. Thứ nhất là mâu thuẫn giữa vai trò nhà nước và thị trường về phân bổ nguồn lực. Thứ hai là mâu thuẫn giữa cung và cầu. Thứ ba là mâu thuẫn giữa con đường đi (the path) và đích đến (destination). Trung Quốc có thể đang trên con đường tiến đến “thời đại mới” (hay “New Normal”). Nhưng đích đến cuối cùng vẫn còn xa, với nhiều mâu thuẫn cần phải được giải quyết trong quá trình tiến đến cái đích đó.
Trong khi Đặng Tiểu Bình cầm quyền bằng ủy nhiệm, không trực tiếp điều hành nhưng vẫn kiểm soát được quyền lực, thì Tập Cận Bình trực tiếp nắm mọi thứ (chairman of everything). Lúc không có chuyện gì thì không sao, nhưng nếu có chuyện xảy ra là thảm họa. Trong những năm tới là thời kỳ chuyển đổi phức tạp, dễ có nhiều biến động lớn, nên đội ngũ cầm quyền của Tập tuy hùng hậu nhưng chưa sẵn sàng đối phó. (Why Chinas Xi might come to regret all that power, Kerry Brown, South China Morning Post, October 29, 2017).
Chọn kịch bản nào
Tuy quyền lực của Tập Cận Bình lúc này gần như tuyệt đối, nhưng đó là gánh nặng quá lớn cho một lãnh đạo quốc gia. Tập có thể thông minh hơn Trump, nhưng điều đó không đảm bảo một tương lai ổn định cho Trung Quốc. Nếu có chuyện không may xảy ra, thì cả hệ thống quyền lực sẽ như rắn mất đầu, trong khi mọi người đều biết lỗi hệ thống này là do Tập muốn làm “chủ tịch mọi thứ”. Đó là lý do tại sao các triều đại độc tài thường có kết cục gần giống nhau. (China’s New Emperor, Chris Patten, Project Syndicate, Oct 25, 2017).
Theo Fareed Zakaria (CNN) Tập cho rằng Trung Quốc là một siêu cường trong “thời đại mới”, có thể thay thế Mỹ như một sự lựa chọn (alternative) nếu không phải là đối chọi (rival). Trump có ảo tưởng (fantasy) “làm Mỹ vĩ đại trở lại” (make America great again) thì Tập cũng muốn “làm Trung Quốc vĩ đại trở lại” (make China great again). Đó là “Giấc mộng Trung Hoa” (China Dream) của Tập. Nhưng nếu Tập lấy Mao làm hình mẫu (model) thì Trung Quốc có thể trở thành một Bắc Triều Tiên khổng lồ, chứ không giống Mỹ.
Tập Cận Bình kêu gọi Trung Quốc “quán triệt tinh thần Mao Trạch Đông” (embrace the spirit of Mao Zedong) và dành ưu tiên cao nhất cho ý thức hệ. Trung Quốc đứng trước 4 lựa chọn: (1) “Hard Totalitarianism (Toàn trị Cứng) như hiện nay, (2) “Soft Totalitarianism (Toàn trị Mềm) như thời Hồ Cẩm Đào, (3) “Neo-Totalitarianism (Tân Toàn trị) như thời Mao, (4) “Semi-Democratic (Dân chủ Nửa vời) như Singapore. Tập có thể chuyển từ “Hard Totalitarianism” sang “Neo-Totalitarianism”. Nếu Tập định “quay về tương lai” (back to the future) thì đó sẽ là một sai lầm lớn. Vì vậy, David Shambaugh tin rằng “Màn chót” (Endgame) của chế độ Trung Cộng đang đến, và sự sụp đổ có thể xảy ra trong một hai thập kỷ tới. (The Paradox of Xi Jinping: Dr Jerkyll & Mr Hide? Nguyễn Quang Dy, May 17, 2017).
Nhưng Zakaria cho rằng cần làm rõ ba điểm. Thứ nhất về Mao, hiện nay chủ nghĩa Mao chẳng còn nhiều ảnh hưởng. Thứ hai về chính trị, quyền lực của Tập chưa hẳn “độc tôn” vì cơ cấu nhân sự mới không hẳn như vậy. Trong thường vụ BCT, Lý Khắc Cường vẫn là thủ tướng, Uông Dương và Hàn Chính vẫn là người của phái Hồ Cẩm Đào và phái Giang Trạch Dân. Trong khi đó Trần Mẫn Nhĩ là một đồng minh thân cận của Tập (mà một số chuyên gia cho rằng có thể kế thừa Tập) vẫn chưa lọt được vào Thường vụ Bộ Chính Trị (như đồn đoán). Vương Kỳ Sơn là cánh tay phải của Tập, nhưng không còn trong Bộ Chính Trị (như đồn đoán) và ra khỏi cả danh sách Trung Ương. Phải chăng đây là dấu hiệu Tập đang dọn đường để ở lại thêm một khóa nữa, hay là Tập vẫn chưa hẳn độc tôn? Thứ ba là về triển vọng, vẫn chưa rõ Tập sẽ làm gì với quyền lực mới lớn hơn (tuy chưa hẳn tuyệt đối). Nếu Trung Quốc gặp may, Tập Cận Bình sẽ trở thành một nhà “độc tài được khai sáng” (enlightened absolutist) như Lý Quang Diệu. Nếu không may, Tập sẽ trở thành một hoàng đế chuyên quyền (như Mao 2.0). (Xi whizz: look at the emperor’s new clothes, Niall Ferguson, Sunday Times, October 29, 2017).
Thay lời kết
Tuy “chủ nghĩa tân chuyên chế” (neo-authoritarianism) là chủ thuyết được vận dụng thành công từ thập niên 1990 (sau Thiên An Môn), đã được các học giả Mỹ (như Andrew Nathan và David Shambaugh) đánh giá cao là mô hình “chuyên chế có sức sống” (authoritarian resilience), nhưng nay đã hết màu nhiệm, đang biến thể thành “chủ nghĩa tân toàn trị” (neo-totalitarianism) và “chủ nghĩa tân bảo thủ” (neo-conservatism). Vương Hộ Ninh có quyền tự hào về học thuyết mà mình đã từng đề xướng, cũng như vai trò mới trong Thường vụ Bộ Chính Trị dưới triều đại mới của Tập Cận Bình (2.0). Nhưng Vương có thể chứng kiến biến thể của học thuyết đó đang xô đẩy Trung Quốc đến “Màn chót” (Endgame) của trò chơi quyền lực, như David Shambaugh dự báo hay “Hoàng hôn” (Twilight) của chế độ, như Mixin Pei mô tả.
Trong giai đoạn cải cách lần đầu (1.0) Trung Quốc có thể vận dụng kinh nghiệm phát triển theo mô hình thành công của Đài Loan, Singapore, Hong Kong, Hàn Quốc… Nhưng trong giai đoan cải cách lần hai (2.0) thì phép mầu đó không còn hiệu nghiệm. Bài diễn văn dài ba tiếng rưỡi của Tập Cận Bình (như một luận văn tiến sỹ) ẩn chứa nhiều mâu thuẫn và nghịch lý cơ bản. Trung Quốc không thể trở thành siêu cường nếu không chịu cải tổ hệ thống chính trị. Nhưng nếu Tập cải tổ toàn diện chế độ như quy luật phát triển đòi hỏi, thì bóng ma Thiên An Môn và Pháp Luân Công có thể xô đẩy Đảng và chế độ cùng sụp đổ. Tập Cận Bình và Trung Quốc đang mạnh lên, muốn ganh đua với Mỹ, không phải vì bản thân Trung Quốc do cải tổ mạnh lên, mà vì bản thân Mỹ và phương Tây do khủng hoảng thể chế nên yếu đi.
Tập Cận Bình muốn tập trung quyền lực tuyệt đối bằng mọi giá để giữ nguyên trạng (trong nước), trong khi bành trướng tại khu vực và thách thức vai trò của Mỹ để thay đổi nguyên trạng (tại Biển Đông). Sau Đại hội 19, tham vọng bá quyền của Trung Quốc ngày càng lớn và càng rõ, như một nỗi ám ảnh (hay ác mộng) đối với Việt Nam và ASEAN, làm thế giới đau đầu. Trong khi đó, giai thoại về “Xi Dada” đang biến thể thành “Xi Whizz”, làm người ta nhớ đến tác phẩm kinh điển về đa nhân cách là “Dr Jekyll and Mr Hide” (Robert Louis Stevenson, 1886). Trong khi hoàng đế trầm lặng Tập Cận Bình đang vươn lên ngang tầm với bạo chúa Mao Trạch Đông thì Trung Quốc ngày càng bá đạo và càng giống Frankenstein.
Tham khảo
The Biggest Vote, William Safire, New York Times, May 18, 2000.
Lịch sử các kỳ đại hội đều được giới quan sát cho là cơ hội để nhìn được sự tranh giành quyền lực chính trị trong bóng tối, do đó tại Đại hội 19, quan hệ giữa ông Tập Cận Bình và Giang Trạch Dân trở thành tiêu điểm.
Ông Tập Cận Bình (trái) và ông Giang Trạch Dân tại Đại hội 19 ĐCSTQ (Ảnh: Lintao Zhang/Getty Images)
Theo Hãng thông tấn Trung ương Đài Loan hôm 30/10 dẫn nguồn tin cho biết, Chương trình nghiên cứu truyền thông Trung Quốc (CMP) đã thực hiện phân tích từ ngữ từ góc độ ngôn ngữ chính trị tại Đại hội 19, tác giả là ông Tiền Cương, hiện là giảng viên danh dự của Trung tâm nghiên cứu tin tức và truyền thông thuộc Đại học Hong Kong, Chủ nhiệm Chương trình nghiên cứu truyền thông Trung Quốc.
Nghiên cứu này đã so sánh độ tương đồng trong báo cáo qua 7 kỳ đại hội (từ 13 đến 19) của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Theo đó, báo cáo của ông Tập Cận Bình tại Đại hội 19 và báo cáo của ông Hồ Cẩm Đào có độ giống nhau đến 92%, ngôn ngữ chính trị mà hai vị này sử dụng có sự khác biệt không nhỏ. Còn báo cáo công tác chính trị của ông Hồ Cẩm Đào tại Đại hội 17 so với báo cáo của người tiền nhiệm Giang Trạch Dân tại Đại hội 16 giống nhau đến 95%.
Theo đó, báo cáo tại Đại hội 19 “đã khắc lên rõ ràng dấu ấn của ông Tập Cận Bình”, so sánh từ Đại hội 13 đến Đại hội 18, từ “đấu tranh” trong báo cáo đã liên tục giảm qua các kỳ đại hội, nhưng đến Đại hội 19 số lượng từ này lại tăng đột biến, và đã xuất hiện 23 lần trong bài báo cáo của ông Tập Cận Bình.
Bản tin cho biết, là một bản báo cáo trước toàn thể đại biểu tham dự đại hội được cân nhắc từng câu từng chữ, nội tình liên quan đến sự thay đổi này đáng để đi sâu vào thảo luận.
Tại Đại hội 18 cách đây 5 năm, ông Tập Cận Bình đã lên nắm quyền, trong 5 năm vừa qua ông vẫn luôn cố gắng thanh trừng thân tín của ông Giang Trạch Dân trong hệ thống đảng, chính quyền và quân đội, điển hình trong số này là Chu Vĩnh Khang, Từ Tài Hậu, Quách Bá Hùng, và việc ông Giang Trạch Dân đến khi nào mới bị xô ngã vẫn luôn được dư luận chú ý. Vì thế trong bản báo cáo dài hơn 3 tiếng, ông Tập Cận Bình nhiều lần sử dụng từ “đấu tranh” cũng làm dấy lên nhiều đồn đoán.
Cảnh ông Giang Trạch Dân dường như bị “bắt” vào hội trường. (Ảnh: SunStar)
Theo những gì để ý được, trong lễ khai mạc Đại hội 19 vào sáng 18/10, cảnh quay của Đài truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) cho thấy, ông Giang Trạch Dân 91 tuổi được người khác “bắt” vào trong hội trường, mặc dù ông được hai người dìu đi, tuy nhiên khi vào chỗ ngồi ông Giang vẫn cần giữ hai tay phía sau ghế mới có thể vất vả ngồi xuống được. Trong khi đó, ông Tập Cận Bình đứng ngay bên cạnh lại xoay mặt liếc nhìn. So với Đại hội 18, khi đó ông Hồ Cẩm Đào bị ông Giang Trạch Dân thao túng, trong hội trường ông Hồ đã tỏ thái độ rất cung kính đối với ông Giang.
Ông Giang Trạch Dân nhiều lần ngáp dài và ngủ gục khi nghe bài diễn văn của ông Tập Cận Bình. (Ảnh: Theguardian)
Theo báo The Guardian của Anh, trong thời gian nghe ông Tập Cận Bình đọc báo cáo, ông Giang Trạch Dân thường xuyên há to miệng ngáp, lại còn liên tục xem đồng hồ. Bản tin cho biết, nếu hành động này kèm theo ám chỉ nào đó, thì đó chính là ông ấy cảm thấy bất mãn và sốt ruột đối với phát biểu về “thời đại mới” của ông Tập Cận Bình.
Cảnh quay tại hội trường cho thấy, sau khi ông Tập đọc xong báo cáo đã về chỗ và nói cười với ông Hồ Cẩm Đào, còn ông Giang Trạch Dân bị “lạnh nhạt” và ngồi im .
Ông Tập và Hồ bắt tay thân mật, ông Giang bị “lạnh nhạt”. (Ảnh: Getty Images)
Đài CCTV cũng có cảnh quay khác biệt đối với ông Tập và ông Hồ, ông Tập và ông Giang: khi hai ông Tập-Hồ bắt tay, máy quay luôn hướng về họ để phát trực tiếp, và còn làm nổi bật cảnh quay; còn khi ông Tập và ông Giang bắt tay, trên CCTV không xuất hiện cảnh hai người họ bắt tay, đồng thời ông Giang còn bị người quay phim che mất không thấy hình đâu.
Trong một tiết mục của mình, Đài truyền hình ETTV của Đài Loan đã dùng từ “cây kim dấu trong túi gấm” để hình dung, và nói những hành động được CCTV phát trực tiếp chắc chắn đã được “đảng đồng ý”, mỗi cảnh quay trong đó đều mang ý nghĩa nhất định
Người dẫn chương trình của ETTV nói: “Nếu đây không phải là cố ý, thì còn cái gì mới là cố ý ? Người quay phim đã cố ý che đi người đó (ông Giang) cũng bằng như dù lần này ông Giang Trạch Dân đã xuất hiện, nhưng mục đích chính là để chúng tôi ‘lạnh nhạt’ với ông, kẹp ông vào bên trong, ông vẫn sống, nhưng cách cái chết không còn xa nữa”.
Trên màn hình của CCTV, khi ông Tập Cận Bình bắt tay ông Giang Trạch Dân, một lần nữa hình ảnh của ông Giang lại bị che mất. (Ảnh cắt từ video CCTV)
Tiết mục của ETTV còn chú ý đến chi tiết, khi ông Tập Cận Bình đọc báo cáo có nhắc đến “quần chúng nhân dân phản đối cái gì, hận cái gì” thì máy quay của CCTV chuyển hướng đến ông Giang Trạch Dân.
Người dẫn chương trình cho biết, người dân hận chính là ông Giang Trạch Dân, điều này chắc chắn không phải là trùng hợp. Cảnh quay này chắc chắn đã được cân nhắc rất kỹ.
Ngày bế mạc Đại hội 19 đánh dấu ông Tập Cận Bình đã tập trung quyền lực thành công và tư tưởng của ông sẽ được ghi vào Điều lệ Đảng. Một tấm ảnh của Daily Mail cho thấy, trong ngày bế mạc Đại hội 19, ông Giang Trạch Dân dùng ngón tay phải chỉ vào cánh tay trái của ông Tập Cận Bình, nhìn có vẻ như ông Giang muốn đáp lời ông Tập, nhưng ông Tập có vẻ không hề để ý.
Còn theo tin tức báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng ngày 24/10, trong lúc tuyên bố muốn sửa đổi và bổ sung Điều lệ Đảng, trong tay ông Giang cầm văn kiện (bài phát biểu của ông Tập) có một tờ không may bị rơi xuống đất, và ông thể tự nhặt nên bắt buộc phải nhờ một nhân viên phục vụ nhặt lên.
Bản tin cho biết, trong ngày bế mạc Đại hội, dường như ông Giang bị tê liệt trên ghế, cố vài lần mà không có sức đứng dậy khỏi ghế, hai nhân viên phục vụ phía sau không thể không kéo ông dậy.
Tỉnh Kiên Giang vừa tổ chức kỳ họp bất thường để biểu quyết thông qua đề án thành lập đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt Phú Quốc (còn gọi là đặc khu kinh tế Phú Quốc) vào chiều ngày 2/11.
Đặc khu kinh tế sẽ được ưu đãi những gì về chính sách?
Đó trước tiên là các chính sách ưu đãi thuế: Khi nhập, xuất hàng vào, ra các đặc khu kinh tế, người nhập, xuất khẩu sẽ được linh hoạt áp dụng các mức thuế, thậm chí có khi còn được miễn thuế 100%.
Đồng thời, thuế giá trị gia tăng sẽ có ở mức 0%; hoặc thậm chí người, công ty nộp sẽ không phải chịu thuế này. Thuế tiêu thụ đặc biệt cũng sẽ không còn tồn tại trong các đặc khu kinh tế nữa.
Đối với cá nhân, thuế thu nhập cá nhân sẽ được miễn và giảm trong một thời gian nhất định.
Đối với doanh nghiệp, sẽ chỉ phải chịu thuế 10% trong thời gian 30 năm, miễn thuế 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo kể từ khi doanh nghiệp có thu nhập chịu thuế. Riêng đối với thu nhập từ dự án đầu tư – kinh doanh bất động sản thì mức thuế suất ưu đãi sẽ chỉ còn 17%.
Tiền tệ là một ưu đãi rất nổi trội dành cho các đặc khu kinh tế. Các doanh nghiệp trong đặc khu sẽ được cho phép thiết lập thể chế tiền tệ, ngân hàng riêng nhằm đa dạng hóa các loại hình giao dịch phù hợp thông lệ quốc tế.
Về đất đai thì căn cứ vào ngành, nghề đầu tư và quy mô dự án đầu tư, chính sách sẽ cho phép những thời hạn cho thuê đất riêng, với thời hạn tối đa lên đến 99 năm. Thời gian miễn, giảm tiền thuê và áp dụng mức giá thuê đất và mặt nước cũng sẽ ưu đãi hơn so với quy định của pháp luật về đất đai hiện hành.
Cuối cùng, luật về đặc khu kinh tế cho phép miễn thị thực với thời gian tạm trú không quá 30 ngày, Luật cũng cho phép doanh nghiệp được kinh doanh casino, cho phép doanh nghiệp thuê tư vấn quốc tế.
Theo đề án, đặc khu sau khi thành lập sẽ có diện tích trên 57.000 ha, dân số gần 120.000 người, với 9 khu hành chính được chuyển đổi từ 2 thị trấn và 7 xã (không bao gồm xã đảo Thổ Châu vì đang xem xét thành lập huyện đảo Thổ Châu).
Việc thành lập Đặc khu kinh tế Phú Quốc sẽ khai thác tốt nhất các tiềm năng có lợi thế vượt trội, thu hút mạnh nguồn vốn đầu tư, công nghệ cao, phương thức quản lý tiên tiến… Phát triển các trụ cột chính là du lịch giải trí, nghỉ dưỡng; trung tâm thương mại triển lãm; nghiên cứu – phát triển; dịch vụ tài chính ngân hàng; kinh tế biển; hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn.
Cũng tại kỳ họp bất thường này, HĐND tỉnh cũng biểu quyết thông qua đề án thành lập TP.Hà Tiên dựa trên cơ sở TX.Hà Tiên. Khi trở thành thành phố, Hà Tiên sẽ có diện tích trên 10.000 ha, dân số gần 82.000 người, với 7 đơn vị hành chính cấp phường, xã.
Từ thập niên 1980 cho đến nay, những Thâm Quyến, Hải Nam, Hạ Môn… chính là động lực biến Trung Quốc từ một nước thuộc thế giới thế ba thành một trong những nền kinh tế mạnh mẽ của thế giới.Giờ đây, Việt Nam đang hy vọng những Đặc khu kinh tế sẽ nâng tầm Việt Nam ngang hàng những quốc gia phát triển trong khu vực.
Đông y và Tây y đều là y học chữa bệnh cứu người, mỗi loại trong mỗi lĩnh vực khác nhau có thể phát huy hiệu quả kỳ khác nhau, tuy nhiên đôi lúc phương pháp này có lợi thế hơn phương pháp khác và ngược lại. Nắm rõ quy luật rồi, có thể nhanh chóng loại trừ bệnh tật.
Thông thường Đông y và Tây y điều trị riêng rẻ cho các chứng bệnh theo chuyên môn, nhưng cũng có những chứng bệnh phối hợp cả hai mang lại hiệu quả điều trị cao. Nắm vững một số chứng bệnh dưới đây theo chuyên môn, theo sở trường sẽ nâng cao hiệu quả và rút ngắn thời điều trị.
1. Người không khỏe mạnh
Đau nửa đầu, khám Đông y. Trước tiên kiểm tra rõ ràng nguyên nhân bệnh, sau khi loại trừ vấn đề thực thể, chọn dùng Đông y điều chỉnh. Đau nửa đầu đa số không có nguyên nhân gây bệnh, thuộc về rối loạn chức năng, Tây y không có biện pháp nào tốt.
Đau nữa đầu trước tiên có thể khám Đông y (Ảnh: Dr Marian Fish)
Mất ngủ, khám Đông y. Mất ngủ đa số thuộc về rối loạn chức năng, Đông y có thể từ góc độ khí huyết, âm dương… biện chứng luận trị, có tác dụng tương đối tốt. Thuốc an thần thuốc ngủ của Tây y dễ dẫn tới lệ thuộc, chỉ có thể sử dụng thời gian ngắn.
Những trạng thái không khỏe mạnh khác kiểm tra sinh hóa của Tây y… chỉ số không có bất thường, như trạng thái thể chất suy nhược, tính khí nóng nảy, chán ăn… đều có thể thông qua Đông y tiến hành điều chỉnh.
2. Các bệnh thường gặp
Cảm cúm, Đông Tây y đều trị được. Đại đa số cảm cúm thuộc về nhiễm virus, nhưng cũng có lúc kèm theo nhiễm khuẩn. Trên phương diện điều trị kháng virus, thuốc Đông y ưu thế hơn thuốc Tây y, mà trên phương diện nhiễm khuẩn, điều trị kháng khuẩn của Tây y nhắm đích mạnh hơn. Nếu mà triệu chứng sốt cao không hạ, ho, đau đầu… tương đối nghiêm trọng, trước tiên nên xét nghiệm công thức máu, chụp não…, xác định nguyên nhân bệnh, sau khi loại trừ vấn đề thực thể (như chấn thương, ung bướu, dị tật, vấn đề về máu…), có thể dùng Đông dược điều chỉnh.
Cảm cúm, Đông Tây y đều trị được (Ảnh: Ao Nutricionista)
Bệnh nhãn khoa, Tây y là chính. Tây y phương diện kiểm tra, phẫu thuật điều chỉnh, chế dược phẩm nhãn khoa… có ưu thế tương đối mạnh, Đông y phương diện cải thiện triệu chứng như khô mắt, mắt sưng đau… có tác dụng hỗ trợ điều trị.
Bệnh khoang miệng, trước tiên khám Tây y. Tây y nha khoa máy móc điều trị liên quan tương đối hoàn thiện, trên phương diện phẫu thuật chỉnh hình, điều trị… ưu thế rõ ràng. Một số bệnh biến phi thực thể như loét miệng, lợi sưng đau… thì có thể chọn Đông y điều trị.
Bệnh khoang miệng, trước tiên khám Tây y (Ảnh: mypicpic)
Tiêu hóa kém, trước tiên khám Đông y. Thông qua điều chỉnh tỳ vị, chỉnh thể biện chứng trị liệu, hiệu quả càng được củng cố lâu dài.
Táo bón, trước tiên khám Đông y. Tây y đối với táo bón điều trị hiệu quả tương đối ngắn ngày, chỉ có thể dùng như là biện pháp ứng phó lúc cấp thiết. Không nên dùng nhiều thuốc sổ, tránh phụ thuộc thuốc.
Bệnh đốt sốngcổ, trước tiên khám Đông y. Đông y xoa bóp bấm huyệt vật lý trị liệu là một đặc sắc lớn điều trị loại bệnh này, kết hợp Đông dược điều chỉnh, càng thêm ưu thế. Cần chú ý là, do xoa bóp không đúng dễ tạo thành nguy hiểm, nhất định phải chọn bệnh viện Đông y chính quy, không được tùy tiện đi phòng khám nhỏ không tên tuổi khám.
Thoát vị đĩa đệm, Đông Tây y đều được. Nhiều trường hợp Đông dược phối hợp vật lý trị liệu hiệu quả tương đối tốt, Tây y chủ yếu trên phương diện phẫu thuật điều trị có ưu thế. Nếu cần phải phẫu thuật, hãy hỏi bác sĩ xem tỉ lệ thành công thế nào.
Thoát vị đĩa đệm, Đông Tây y đều được (Ảnh: LinkedIn)
Di chứng liệt 7 (liệt mặt ngoại biên), trước tiên khám Đông y. Tây y cũng không có biện pháp gì tốt, Đông y châm cứu phối hợp vật lý trị liệu hiệu quả tương đối đáng tin cậy.
Bệnh tim mạch (Bệnh cao huyết áp, bệnh tim, đột quỵ, tắc nghẽn mạch máu não), tây y là chính. Tây y trên phương diện khống chế huyết áp, cải thiện tắc nghẽn huyết quản có căn cứ hiệu quả trị liệu rất đáng tin cậy. Thuốc đông y chủ yếu trên phương diện cải thiện triệu chứng cụ thể của bệnh nhân phát huy tác dụng, có thể kết hợp điều trị.
3. Bệnh da liễu
Mụn trứng cá, Đông Tây y kết hợp. Thuốc tây trên phương diện tiêu viêm, khống chế da dầu tuy là hiệu quả nhanh, tác dụng phụ cũng rõ ràng ngang ngửa, không thể dùng lâu dài; Đông y điều chỉnh toàn thân, tác dụng chậm rãi nhưng lâu dài, có thể Đông Tây y kết hợp điều trị.
Mụn trứng cá, sử dụng Đông Tây y kết hợp (Ảnh: epomi.com)
Bệnh bạch biến, Đông Tây y đều được, mỗi cái đều có đặc sắc riêng. Bệnh bạch biến là bệnh khó điều trị, điều trị cần kiên trì. Thuốc tây chủ yếu trên phương diện dùng thuốc cục bộ, trị liệu dùng laser có đặc sắc; Đông y dựa vào biện chứng luận trị, tiến hành điều chỉnh toàn thân.
Zona thần kinh, Đông Tây y đều được. Zona thần kinh thuộc về nhiễm virus dẫn tới phát bệnh, Tây y nhắm vào virus cũng không có thuốc đặc hiệu. Đông Tây y hiệu quả đều na ná, cần thiết chú ý phòng và điều trị biến chứng và di chứng.
Nấm chân tay, Đông Tây y đều được. Thường thì điều trị dùng thuốc bôi ngoài hiệu quả cũng khá, nhưng Tây y có thuốc nhắm kháng nấm, đối với trường hợp ngoan cố khó chữa, Đông tây y kết hợp lại với nhau, hiệu quả điều trị càng cao.
Nấm chân tay, Đông Tây y đều được. (Ảnh: diendanrao.com)
Rụng tóc không rõ nguyên nhân, hói đầutừng mảng, trước tiên chọn Đông y. Loại bệnh này thường nguyên nhân không rõ ràng, Tây y không dễ điều trị. Đông y từ góc độ khí huyết không đầy đủ, tạng phủ hư tổn, đàm thấp ứ nhiệt… xuất phát mà biện chứng trị liệu, có hiệu quả nhất định.
Eczema, viêm da… bệnh da dị ứng, Đông tây y đều được, tùy kết quả kiểm tra xác định phương án điều trị cụ thể. Đối với bệnh dị ứng mà nguyên nhân (dị nguyên) tương đối rõ ràng, như viêm da do tiếp xúc, viêm da do thuốc…, ứng dụng thuốc tây nhanh chóng khống chế bệnh tình, phòng tránh nhân tố biến chứng. Đối với nguyên nhân bệnh tương đối phức tạp, bệnh dễ tái phát như eczema, nổi mề đay mãn…, khi dùng thuốc tây khống chế bệnh tình, đồng thời cần có kế hoạch phối hợp thuốc Đông y điều chỉnh lâu dài.
4. Bệnh phụ khoa
Bệnh nhiễm khuẩn (như viêm vùng chậu, viêm âm đạo…), Đông Tây y đều được. Hai loại đều có hiệu quả. Nhưng mà đối với thời kỳ phát bệnh cấp, vi khuẩn gây bệnh rõ ràng, chọn dùng thuốc tây kháng nhiễm khuẩn điều trị hiệu quả nhanh. Thuốc Đông y thì đối với một số chứng viêm mãn tính hay tái phát hiệu quả càng cao.
Bệnh nhiễm khuẩn (như viêm vùng chậu, viêm âm đạo…), Đông Tây y đều được. (Ảnh: CrystalXs.com)
Hiếm muộn, trước hết nên kiểm tra xét nghiệm tỉ mỉ tìm nguyên nhân, rồi xác định là tìm Đông y hay Tây y để điều trị. Thuộc về tắc ống dẫn trứng… có bệnh biến thực thể rõ ràng, Tây y điều trị tương đối tốt, nhưng đại đa số bệnh do cơ năng mà gây nên, thuốc Đông dược điều chỉnh có điểm độc đáo đặc biệt.
Đau bụng kinh nguyên phát, khám Đông y. Tây y đối với đau bụng kinh nguyên phát hiệu quả điều trị không tốt, đều thuộc về điều trị triệu chứng. Đông y biện chứng luận trị hiệu quả tương đối tốt.
Kinh nguyệt không đều, khám đông y. Đại đa số là rối loạn về cơ năng, dùng thuốc Đông y điều chỉnh hiệu quả càng rõ ràng.
Hội chứng tiền mãn kinh, Đông Tây y kết hợp. Điều trị Tây y hiệu quả trên cơ thể một số quần thể người tương đối rõ ràng, Đông y điều chỉnh lâu dài càng an toàn hơn.
5. Nhi khoa
Đông y Tây y mỗi cái có ưu nhược điểm riêng. Bệnh nhi khoa thường phát bệnh cấp, bệnh tình biến hóa nhanh, đối với bệnh mới phát, kiến nghị trước tiên chọn Tây y xác định rõ ràng tính chất bệnh, nhanh chóng khống chế bệnh tình, đối với bệnh mãn tính điều chỉnh thời gian dài, có thể chọn Đông y.
Ngoài ra xoa bóp bấm huyệt của đông y đối với một số bệnh nhi khoa hiệu quả cũng khá tốt.
Bệnh nhi khoa thường phát bệnh cấp, bệnh tình biến hóa nhanh, trước tiên nên chọn Tây y xác định rõ ràng tính chất bệnh. (Ảnh: Toplist.vn)
6. Bệnh lớn như ung bướu…
Trước tiên khám Tây. Loại bệnh này quan trọng là phát hiện sớm, điều trị sớm. Ưu tiên Tây y để xác định rõ ràng tính chất và tiến triển của bệnh, Tây y trên phương diện phẫu thuật, hóa xạ trị điều trị hiệu quả chuẩn xác, đặc biệt là ung bướu giai đoạn sớm, nhưng phẫu thuật và thuốc tác dụng phụ cũng tỷ lệ thuận với hiệu quả (tức hiệu quả càng cao, tác dụng phụ càng lớn), hãy căn cứ kiến nghị của bác sĩ chuyên môn cân nhắc lợi hại.
Thuốc Đông y trên phương diện cải thiện triệu chứng lâm sàng, giảm nhẹ tác dụng phụ của thuốc, nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân có tác dụng, nhưng tuyệt đối không nên mù quáng tin quảng cáo hoặc nghe và tin phiến diện, để không làm lỡ cơ hội điều trị.
Ngoài Đông y và Tây y, một số phương pháp khác cũng có thể chữa trị cho cơ thể, ví dụ như khí công, thiền định, vi lượng đồng căn… cũng rất hiệu quả trong nhiều trường hợp.
Theo kannewyork.comLiên Hoa
Chuyên mục Sức khỏe, thời báo Đại Kỷ Nguyên nỗ lực mang đến cho bạn đọc những thông tin chính xác và bổ ích nhất. Tuy nhiên khoa học về thân thể người thật rộng lớn và còn nhiều điều y học chưa nhận thức đến được, do đó, các bài viết tại đây chỉ mang tính chất tham khảo. Mọi việc chẩn đoán, điều trị bệnh hay các tình trạng sức khỏe và làm đẹp cần phải có ý kiến các chuyên gia y tế được cấp phép.
Tiết lập Đông: Dưỡng sinh nên thuận theo tự nhiên, tùy thời điểu chỉnh
Lập Đông là tiết khí đầu tiên trong mùa Đông, là tiết khí vô cùng quan trọng, và cũng là thời kỳ tốt nhất để mọi người bồi bổ. Tuy nhiên, thời tiết vài năm gần đây khá bất thường, do đó các bác sĩ Đông y khuyên mọi người khi bồi bổ cần điều chỉnh thích hợp với khí hậu.
Đến tiết lập Đông tức là mùa Đông bắt đầu. (Ảnh: Pinterest)
Lập Đông là tiết thứ 19 trong 24 tiết khí, có nghĩa là bắt đầu mùa Đông, thường bắt đầu vào ngày 7 hay 8 tháng 11 khi kết thúc tiết sương giáng, và chấm dứt vào khoảng ngày 22 hay 23 tháng 11 khi tiết tiểu tuyết bắt đầu. Tiết lập Đông năm 2017 bắt đầu vào ngày 7 tháng 11.
Đến tiết lập Đông chú ý “dưỡng tàng”
Lý giải về “lập Đông”, mọi người không thể chỉ dừng lại ở ý nghĩa bắt đầu mùa Đông, mà phải tìm hiểu nguồn gốc. Cách lý giải chữ “lập” của người xưa cũng giống chúng ta hiện nay, có nghĩa là dựng nên, bắt đầu. Nhưng chữ “Đông” lại không đơn giản như vậy, trong cuốn sách cổ “Nguyệt lệnh thất thập nhị hậu tập giải ” có phần giải thích chữ “Đông” như sau: “Đông, chung dã, vạn vật thu tàng dã“. Tức là suốt mùa Đông, vạn vật thu mình ẩn náu. Vì vậy lập Đông không chỉ đại biểu cho mùa Đông đã đến, mà còn có nghĩa là thời kỳ vạn vật thu mình ẩn náu, lẩn tránh rét lạnh.
Bác sĩ Đông y nổi tiếng Đài Loan Hồ Ái Văn cho biết, người xưa tính thời điểm bắt đầu bốn mùa là bốn lập, gồm lập Xuân, lập Hạ, lập Thu, lập Đông. Vào lập Đông, vạn vật đều che lấp ẩn náu, vào lúc này mọi người nên “dưỡng tàng”.
Bác sĩ Hồ dẫn cuốn “Hoàng đế nội kinh” nói, vào mùa Đông, mọi người nên ngủ sớm dậy muộn, thời gian sinh hoạt theo Mặt Trời, khiến thận cất giấu “chí”, có chỗ thu mình ẩn nấp, tâm chí bản thân không nên nói rõ ra, lộ ra, nên tránh lạnh, giữ ấm, tránh để làn da thường xuyên tiếp xúc gió lạnh, nếu không thì khí sẽ bị cạn kiệt, đây chính là “đạo dưỡng tàng”, nếu làm trái ngược sẽ gây tổn thương thận, đến mùa Xuân năm sau sẽ xuất hiện tật cơ bắp héo rút, đau nhức xương.
Người xưa có câu: “Mặt Trời mọc làm việc, Mặt Trời lặn dừng lại“, ý là để cho cơ thể thuận theo tự nhiên. Lập Đông nên ngủ sớm dậy trễ, Mặt Trời mọc mới làm việc, đảm bảo giấc ngủ đầy đủ, có lích cho dương khí ẩn núp, âm tinh tồn trữ. Nhưng nếu mặc quần áo quá ít, quá mỏng, nhiệt độ phòng quá thấp thì sẽ làm hao tổn dương khí. Trái lại, nếu mặc quần áo quá nhiều qua dày, nhiệt độ phòng quá cao thì lỗ chân lông nở to khiến dương khí không ẩn núp được, hàn tà cũng dễ xâm nhập cơ thể.
Đông y cho rằng: “Hàn là âm tà, thường tổn thương dương khí“. Dương khí trong cơ thể con người giống như Mặt Trời trên cao, ban cho thiên nhiên ánh sáng và sự ấm áp, nếu không có nó thì vạn vật không thể nào sinh tồn. Tương tự, thân thể con người nếu không có dương khí thì sẽ mất đi sức sống thay cũ đổi mới. Cho nên, việc điều dưỡng trong cuộc sống thường ngày sau tiết lập Đông phải chú ý “dưỡng tàng”.
Dưỡng sinh thuận theo tự nhiên, tùy thời thay đổi
Người xưa xem trọng “Thiên Nhân hợp nhất”, nhấn mạnh sự hài hòa giữa người và tự nhiên. Trong “Đạo Đức Kinh” của Lão Tử có viết: “Nhân pháp Địa, Địa pháp Thiên, Thiên pháp Đạo, Đạo pháp tự nhiên“, tạm dịch là “Người thuận theo Đất, Đất thuận theo Trời, Trời thuận theo Đạo, Đạo thuận theo tự nhiên“. Cơ thể con người là tiểu vũ trụ, còn thiên nhiên là đại vũ trụ, tiểu vũ trụ ở trong đại vũ trụ, thời thời khắc khắc đều sẽ chịu ảnh hưởng của đại vũ trụ. Bốn mùa khác nhau, tiết khí khác nhau, sẽ đối ứng với chứng bệnh khác nhau, vì vậy từ xưa khí hậu và y học chính là cùng nguồn gốc.
Con người phân chia bốn mùa theo khí Thiên Địa thì dưỡng sinh cũng phải thuận theo tự nhiên, tùy thời thay đổi. Thân thể của chúng ta tương thông với tự nhiên, thích ứng với thủy, thổ, tự nhiên, thực vật, khí hậu của địa phương mình sinh sống. Vì vậy những ai muốn dưỡng sinh, sống khỏe mạnh thì nên ăn thực phẩm theo mùa của địa phương, sống hài hòa với thiên nhiên, bản thân sẽ hình thành một tiểu hoàn cảnh sinh thái nguyên sơ. Kể từ đó, bất luận môi trường bên ngoài biển đổi thế nào thì tiểu hoàn cảnh khỏe mạnh trong cơ thể vẫn có thể duy trì khá ổn định.
Tiết lập Đông đến là cỏ cây tàn lụi, những loài sâu bọ ngủ đông ẩn nấp, hoạt động của vạn vật có xu hướng dừng lại, dùng trạng thái ngủ đông để nghỉ ngơi dưỡng sức, chuẩn bị đón mùa Xuân tràn trề sức sống. Mặc dù nhân loại không ngủ đông, nhưng dân gian có tập tục bổ Đông vào lập Đông. Đây là thời kì tốt nhất để bồi bổ cơ thể, tiến hành thực bổ (bồi bổ bằng thực phẩm) để bổ sung nguyên khí chống lại giá lạnh mùa Đông. Vậy nên mới có câu “mùa Đông bồi bổ, mùa Xuân giết hổ”.
Bác sĩ Hồ nhắc nhở, tiết khí không đúng thời tiết sẽ dễ dàng nảy sinh bệnh hoạn, lúc này nếu mọi người vẫn bồi bổ theo tiết lập Đông thì có thể không những không có lợi mà còn gây hại. Do đó nếu nhiệt độ quá cao thì tốt nhất là bồi bổ bằng các món mát, mà nhiệt độ quá thấp thì nên bồi bổ bằng các món nóng.
Đăng lúc 
0 
