Hồ Bạch Thảo
7-4-2020
Lý Nhân Tông [1072-1127]: Bàn thêm về nội trị, ngoại giao, văn hóa, xã hội.
Tống Cảo, Sứ thần Trung Quốc từng viếng thăm vua Lê Đại Hành tại Trường châu [Ninh Bình] vào năm 990, lúc trở về nước phục trình lên vua Tống Thái Tông, có đoạn ghi như sau:
“Hoàn tính tàn nhẫn, thân cận với tiểu nhân, năm bảy tâm phúc hoạn quan chầu chực xung quanh; thích uống rượu, ra lệnh bằng tay. Phàm quan lại giỏi việc, cất nhắc ngay làm thân cận, bị lỗi nhỏ cũng giết, hoặc đánh vào lưng từ 100 đến 200. Bọn phụ tá không vừa lòng cũng đánh đòn từ 30 đến 50, hoặc giáng xuống cấp thấp; hết giận lại khai phục chức vị. Có cái tháp bằng gỗ, chế tạo thô lậu; một hôm Hoàn mời lên trên đó để ngắm cảnh. Đất không lạnh, tháng 11 vẫn mặc áo kép, dùng quạt”. Tống Sử, quyển 488, Giao Chỉ.
(桓輕亻兌殘忍,昵比小人,腹心閹豎五七輩錯立其側。好狎飲,以手令爲樂。凡官屬善其事者,擢居親近左右,有小過亦殺之,或鞭其背一百至二百。賓佐小不如意,亦捶之三十至五十,黜爲閽吏;怒息,乃召復其位。有木塔,其制樸陋,桓一日請同登遊覽。地無寒氣,十一月猶衣夾衣揮扇云。)
Lẽ dĩ nhiên ở địa vị Tống Cảo, y phải tìm lời nói xấu vua ta; tuy nhiên trong lời dè bỉu, cũng đưa ra được một vài sự thật; đó là buổi sơ khai mới lập quốc, chưa có qui chế hẳn hoi, nên vua Lê Đại Hành cai trị một cách tùy tiện, coi việc nước như việc nhà. Nay hãy tìm hiểu thêm, khoảng thời gian 80 năm sau, đến đời Vua Lý Nhân Tông, đất nước có được những tiến bộ gì?