Thời điểm này, ngay trước đại hội XII của Đảng cộng sản Việt Nam, những người Việt quan tâm đến tương lai của cộng đồng chung và tương lai của bản thân mình xét trong tương quan với cộng đồng, cũng như tương lai của các thế hệ con cháu, có lẽ đều tự đặt cho mình câu hỏi : Việt Nam có thể tiến hành những cải cách chính trị căn bản để phát triển, để bảo tồn độc lập dân tộc và chủ quyền lãnh thổ ?
Ở một thời điểm như vậy, có lẽ cần tìm hiểu thấu đáo những gì mà người Nga đã làm để tiến hành cải cách trong giai đoạn Perestroika, giai đoạn mà nước Nga biết đến một sự thay đổi căn bản trong cấu trúc chính trị xã hội, đặt nền móng cho sự hình thành một nước Nga dân chủ.
Tổng công trình sư của Perestroika, như tất cả chúng ta đều biết, là Mikhail Gorbatchev, người được đánh giá là không chỉ làm thay đổi nước Nga, mà còn « làm thay đổi số phận của cả hành tinh chúng ta », như nhận định của Andrei S. Gratchev. Tuy nhiên, perestroika không thể tiến hành nếu không có một bộ phận lớn các trí thức và các nhân vật chính trị ủng hộ. Trong số những người sát cánh bên Gorbatchev, có Vadim Medvedev, uỷ viên Bộ Chính trị, Tringuiz Aïtmatov, nhà văn, tác giả của những tác phẩm nổi tiếng đã được dịch và được độc giả Việt Nam yêu mến (Truyện núi đồi và thảo nguyên, Cây phong non trùm khăn đỏ, Và một ngày dài hơn thế kỷ, Con tàu trắng, Djamila), Tatiana Zaslavskaia, nhà xã hội học, Otto Latsis và R. Simonian, nhà kinh tế học…
Dưới đây xin dịch giới thiệu một số đoạn thể hiện những tư tưởng quan trọng của một số người đã tham gia thực hiện công cuộc cải cách ở nước Nga.
1/ Ngày hôm nay, nhiệm vụ chính của chúng ta là xây dựng đời sống tinh thần cho các các nhân, trong khi tôn trọng đời sống nội tâm của họ và trao cho họ sức mạnh đạo đức. Chúng ta tìm cách khởi động tất cả mọi tiềm năng trí tuệ của xã hội chúng ta, tất cả mọi tiềm năng văn hoá, để tạo ra các cá nhân năng động về mặt xã hội, phong phú về tinh thần, công chính và có lương tâm. Một con người cần biết và cảm nhận được rằng những người khác cần đến sự đóng góp của mình, rằng phẩm giá của mình không bị coi rẻ, rằng mình được đối xử với sự tin tưởng và tôn trọng. Nếu một người nhận ra những điều đó, anh ta sẽ có khả năng thực hiện rất nhiều việc. (Gorbatchev, Perestroika (bản dịch tiếng Pháp), Flammarion, 1987, tr.36)
2/ Cải cách(Perestroïka), điều đó có nghĩa là loại bỏ sự suy thoái đạo đức xã hội chủ nghĩa khỏi xã hội, thực sự thi hành các nguyên tắc của công lý xã hội. Điều đó có nghĩa là lời nói phải tương ứng với việc làm, các quyền phải đi đôi với nghĩa vụ. Đó là tôn trọng lao động lương thiện và lao động chất lượng cao, đó là vượt lên trên các xu hướng cào bằng về lương và về tiêu thụ. (Gorbatchev, Perestroika (bản dịch tiếng Pháp), Flammarion, 1987, tr.44)
3/ Cải cách đã mang lại những nhiệm vụ mới cho nền chính trị của chúng ta, và cho suy tư của chúng ta về xã hội. Trong số các nhiệm vụ đó, có nhiệm vụ phải chấm dứt sự trì trệ tư duy của xã hội, để mở ra cho xã hội những phạm vi rộng lớn hơn của tư duy và để khắc phục triệt để những hậu quả của sự độc quyền về lý luận, điển hình cho thời kỳ tôn thờ lãnh tụ. (Gorbatchev, Perestroika (bản dịch tiếng Pháp), Flammarion, 1987, tr.62)
