Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga phát biểu ý kiến. (Ảnh: Phạm Kiên/TTXVN)

Tiếp tục Phiên họp thứ 3, sáng 21/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nghe và cho ý kiến về báo cáo công tác năm 2016 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, các báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, về công tác thi hành án và công tác phòng, chống tham nhũng.

Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật năm 2016 (từ ngày 1/10/2015 đến 31/7/2016) cho thấy năm 2016, diễn biến phức tạp của tình hình tội phạm đã được kiềm chế, giảm đáng kể, vượt chỉ tiêu Quốc hội đề ra.

Tuy nhiên, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật ở một số địa bàn trọng điểm vẫn còn diễn biến phức tạp; vi phạm trong cấp phép, xuất bản, in ấn xảy ra nhiều hơn. An ninh an toàn mạng tiếp tục bị đe dọa. Tội phạm có tổ chức, nhất là băng nhóm đâm thuê, truy sát nhau siết nợ, tổ chức đánh bạc, cá độ có dấu hiệu phức tạp; số vụ giết người tăng cao; tội phạm ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp...

Về tình hình vi phạm pháp luật, qua thống kê cho thấy tình hình chưa giảm, diễn ra khá phổ biến, đa dạng và phức tạp ở nhiều lĩnh vực, chủ yếu là trong các lĩnh vực: An toàn giao thông; phòng chống cháy nổ; thuế, môi trường; xây dựng; bảo hiểm; an toàn thực phẩm; thuế; hải quan; xây dựng đất đai; xuất nhập khẩu; tài nguyên khoáng sản.

Nguyên nhân được Chính phủ đánh giá là do công tác lãnh đạo, quản lý nhà nước ở một số lĩnh vực còn sơ hở, thiếu sót; công tác tuyên tuyền, phổ biến, giáo dục pháp luật hiệu quả chưa cao; một số cán bộ, công chức, viên chức chưa đề cao ý thức trách nhiệm khi thi hành công vụ, nhiệm vụ; trách nhiệm người đứng đầu ở các cơ quan quản lý để xảy ra tham nhũng, tiêu cực có nơi chưa được xem xét, xử lý nghiêm, kịp thời; sự xuống cấp đạo đức, nhất là trong thanh thiếu niên đang báo động; trình độ năng lực một bộ phận cán bộ trực tiếp đấu tranh phòng chống tội phạm chưa đáp ứng yêu cầu; hệ thống pháp luật liên quan còn bất cập...

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp của Quốc hội về Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật đánh giá năm 2016, đất nước diễn ra nhiều sự kiện trọng đại, tình hình thế giới diễn biến phức tạp. Trong bối cảnh đó, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm thực hiện các nhiệm vụ Quốc hội giao trong công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án, góp phần giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, tạo cơ sở phát triển kinh tế-xã hội.

Các báo cáo phản ánh khá đầy đủ kết quả đạt được cũng như những hạn chế vướng mắc trên các mặt công tác và đề ra các giải pháp khắc phục. Tuy nhiên, một số nội dung trong báo cáo cần được bổ sung và hoàn thiện hơn.

Cơ bản nhất trí với đánh giá của Chính phủ về những kết quả đã đạt được trong công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm năm 2016, Ủy ban Tư pháp đã chỉ ra một số vấn đề đáng quan tâm. Đó là tình hình vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tài nguyên môi trường tiếp tục diễn biến phức tạp.

Đáng lưu ý là đã xảy ra sự cố ô nhiễm môi trường tại bốn tỉnh ven biển miền Trung, gây hậu quả nghiêm trọng về môi trường, xã hội. Vi phạm pháp luật trong lĩnh vực an toàn vệ sinh thực phẩm, hàng giả, hàng kém chất lượng đã đến mức báo động.

Tham nhũng vẫn đang diễn biến phức tạp, xảy ra ở nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, hiệu quả phòng ngừa tham nhũng chưa cao.

Đáng chú ý, số vụ giết người thân trong gia đình tăng mạnh với thủ đoạn dã man, tàn ác, gây bức xúc trong dư luận xã hội. Tội phạm ma túy tiếp tục tăng cả về số vụ và số bị can, số lượng thu giữ; số lượng người nghiện ma túy lớn, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây vi phạm pháp luật.

Về công tác phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm trên một số lĩnh vực chưa đáp ứng yêu cầu, tỷ lệ phát hiện tội trộm cắp, cướp giật còn thấp; vi phạm pháp luật và tội phạm về lĩnh vực tài chính ngân hàng, môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm, tội phạm sử dụng công nghệ cao đang diễn biến phức tạp nhưng số vụ phát hiện còn ít; số vụ phát hiện tham nhũng chưa tương xứng với tình hình thực tế...

Tán thành với những phân tích của Chính phủ về nguyên nhân khách quan và chủ quan trong công tác phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, Ủy ban Tư pháp nhấn mạnh nguyên nhân công tác quản lý nhà nước còn nhiều sơ hở, công tác thanh tra, kiểm tra còn nhiều yếu kém, nhất là trong các lĩnh vực khai thác khoáng sản, môi trường, tài chính, ngân hàng, công nghệ thông tin, vệ sinh an toàn thực phẩm; các đối tượng đã lợi dụng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật và tội phạm...

Ủy ban Tư pháp kiến nghị Chính phủ kiểm tra, rà soát các dự án kinh tế có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường trong tất cả các khâu từ lập báo cáo đánh giá tác động môi trường cho đến thẩm định, thực hiện trên thực tế, nhất là các dự án ven sông, ven biển, các dự án mà báo chí và cử tri phản ánh.

Trong thời gian tới đề nghị Chính phủ cân nhắc, thận trọng phê duyệt các dự án tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Bên cạnh yêu cầu chống oan sai, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao cần chú trọng kiểm soát, chống bỏ lọt tội phạm. Đề nghị Chính phủ cho tổng kiểm tra các quyết định xử lý hành chính trên phạm vi cả nước trong năm 2016 để đánh giá bao nhiêu trường hợp hành chính hóa quan hệ hình sự.

Chính phủ chủ trì phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đánh giá nguyên nhân của loại tội phạm giết người với tính chất dã man, tàn ác, đang gây lo lắng trong xã hội để có giải pháp ngăn chặn. Trên cơ sở đã có những quy định mới về đảm bảo quyền con người, quyền công dân trong tố tụng hình sự như nguyên tắc suy đoán vô tội, ghi âm, ghi hình..., Ủy ban Tư pháp đề nghị Viện kiểm sát nhân dân tối cao chỉ đạo kiểm tra trên cả nước về việc chuẩn bị này.

Chính phủ có biện pháp giải quyết dứt điểm các vụ thi hành án phức tạp, kéo dài, có giải pháp giải quyết vướng mắc về thi hành án liên quan đến tín dụng, ngân hàng...

Theo chương trình, chiều 21/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ thảo luận, cho ý kiến về các báo cáo này./.