Dư luận đang lo lắng khi Formosa (Hà Tĩnh) nhập 98 tấn bùn nhôm cacbon và 70 tấn bùn bô xít từ Hồng Kông, nghi chất thải nguy hại. Bước đầu làm rõ 168 tấn chất hóa học trên có nguy hại không, nguồn gốc từ đâu, sử dụng vào mục đích gì?
Tàu Yinh Rich chở 98 tấn bùn nhôm cacbon và 70 tấn bùn bô xít đang cập cảng Vũng Áng -Sơn Dương (ảnh: Trương Hoa)
Mâu thuẫn trong cách gọi bùn hay là bột?
Chiều 15/9, một chiếc tàu lớn mang biển hiệu IMO 9169811, quốc tịch Hồng Kông chở 1.781 cấu kiện, khối lượng 4.268,475 tấn vật tư, thiết bị, nguyên vật liệu mà tàu Yinh Rich chở cập cảng Vũng Áng –Sơn Dương đều là hàng hóa thông quan luồng vàng (số 2) nên không thuộc diện phải kiểm tra. Trong đó, có 98 bùn nhôm cacbon và 70 tấn bùn bô xít. Bước đầu Formosa giải thích toàn bộ hàng hóa phục vụ xây dựng lò cao và các hoạt động khác của Formosa.
17h chiều 16/9, PV báo điện tử Infonet có mặt tại Cảng Vũng Áng, chiếc tàu Yinh Rich vẫn đang cập cảng bình thường, không hề có dấu hiệu bắt giữ. Các lực lượng, hải quan, biên phòng, cảnh sát môi trường, Sở TN&MT đang tiến hành giám sát việc xuống hàng của chủ tàu theo quy định.
Cuộc làm việc giữa cơ quan chức năng Hà Tĩnh với Formosa chiều 16/9 (ảnh: Trương Hoa)
Qua kiểm tra trên bao bì lô hàng này có màu trắng, bên ngoài ghi khối lượng, không có thành phần trên bao bì, nó thuộc dạng bột. Hàng hóa nhập khẩu đã được thông quan, mở tờ khai số 10102783063 ngày 8/9/2016 nhập  vào Cảng Sơn Dương phục vụ Formosa.
Sorry, no compatible source and playback technology were found for this video. Try using another browser like Chrome or download the latest Adobe Flash Player.

Đến 18h một cuộc làm việc đột xuất giữa Sở TN&MT, Phòng Cảnh sát môi trường (Công an tỉnh), Sở Công thương và đại diện Formosa làm rõ bước đầu 168 tấn chất hóa học trên có nguy hại không, nguồn gốc từ đâu, thành phần cụ thể và sử dụng vào mục đích gì?
Theo đại diện của Phòng Cảnh sát môi trường, Công an tỉnh Hã Tĩnh phát biểu, mặc dù lô hàng đã được thông quan với tên gọi là bùn bô xít và bùn nhôm cacbon. Theo quy định của Việt Nam nếu là bùn thì là chất thải nguy hại. Đề nghị Formosa xuất trình tư cách hàng hóa như nhãn phụ, thành phần, tên gọi đúng.
Ông Nguyễn Xuân Minh, Phó chi cục trưởng Chi cục hải quan Cảng Sơn Dương – Vũng Áng cho rằng, toàn bộ lô hàng trên chúng tôi đã thông quan bằng hệ thống điện tử, cho thấy hàng không nằm trong luồng đỏ (luồng nguy hiểm-pv). Đây là lần thứ 3 Formosa nhập số hàng này cập cảng Vũng Áng. Để đảm bảo tính an toàn, hải quan vẫn có thể lấy mẫu độc lập xét nghiệm.
Tờ khai hàng hóa nhập khẩu bùn bô xít và bùn nhôm cacbon (ảnh: Trương Hoa)
Ông Võ Tá Đinh, Giám đốc Sở TN&MT cũng nhấn mạnh, phải làm rõ lô hàng 168 tấn bùn này, đã nhập về bao nhiêu lần, khối lượng, nguồn gốc xuất xứ và thành phần có trong chất bùn kia, nó thuộc loại nguy hại hay thông thường và nhập về để phục vụ vào mục đích gì? Cái này phải làm rõ. Yêu cầu Formosa trả lời đầy đủ bằng hồ sơ pháp lý.
Trả lời cho những thắc mắc về lô hàng trên, đại diện Formosa cho biết, chúng  tôi luôn sẵn sàng phối hợp với cơ quan chức năng Hà Tĩnh trình đầy đủ giấy tờ hợp pháp về số hàng trên. Tuy nhiên, do quá gấp chưa tập hợp được, sau cuộc họp chiều nay sẽ trình đầy đủ.
Lý giải về tên gọi bùn hay bột, phía Formosa cho biết, tên kê khai là bùn nhưng thực ra nó thuộc dạng bột. Chắc đây là sai ở cách dịch nghĩa từ tiếng Trung Quốc sang tiếng Anh rồi tiếng Việt. Đây không phải là lần đầu chúng tôi nhập lô hàng này, rõ ràng nó phục vụ công tác xây dựng.
Phía Sở Công thương cũng khẳng định, về thủ tục sản phẩm đã được Bộ Công thương cấp phép nhập khẩu. Mục đích sử dụng vào xây dựng công trình. Nếu họ đã được cấp phép, đáp ứng thủ tục thì cho phép bốc hàng, tránh gây thiệt hại lớn.
Sử dụng trong kết dính xe chở gang lỏng
Trong tờ khai thông quan tên gọi là bùn bô xít, bùn nhôm cacbon. Theo quy chuẩn Việt Nam, đã là bùn thì đó là chất thải nguy hại vì vậy yêu cầu được kiểm tra chặt chẽ tính pháp lý của lô hàng.
Để chứng minh, bùn bô xít và bùn nhôm cacbon phục vụ vào lĩnh vực nào, Formosa đã dẫn cụ thể bằng hình ảnh sử dụng loại chất này trong xây dựng. Bùn bô xít được nhập về để xây tầng gạch vĩnh cửu (lớp ngoài cùng) của xe chở gang lỏng, nó là chất kết dính giữa các viên gạch. Nó tựa như xi măng dùng để xây dựng, kết dính giữa các viên gạch thì bùn bô xít là một dạng như vậy. Còn bùn nhôm cacbon, để xây lớp gạch công tác (lớp trong cùng) tiếp xúc với gang lỏng chịu nhiệt độ rất lớn.
Formosa giải thích dùng bùn bô xít để làm chất kết dính giữa các viên gạch trong xe chở chất lỏng (ảnh: Chụp từ màn hình chiếu của Formosa) 
Để đảm bảo tính xác thực của lô hàng trên, đại diện Formosa đã đưa ra 2 ý kiến: Thứ 1, cho họ bốc dỡ bùn bô xít và bùn nhôm cacbon về kho. Sau đó cơ quan chức năng Hà Tĩnh niêm phong, lấy mẫu xét nghiệm. Thứ 2, lô hàng vẫn để nguyên trên tàu, họ trình đầy đủ thủ tục hồ sơ, nếu đủ điều kiện thì cho họ dỡ xuống. Lô hàng nhập về này, 1 tháng sau mới đưa vào sử dụng.
“Trong số 70 tấn bùn bô xít người dân quan tâm, nghi ngại số bùn này vì họ nghi ngờ liên tưởng đến bùn đỏ ở Tây Nguyên. Vì vậy, để đảm bảo tính xác thực lô hàng nhập khẩu trên, phía cơ quan chức năng Hà Tĩnh sẽ làm việc nghiêm túc, cụ thể với Formosa" - Ông Võ Tá Đinh, Giám đốc Sở TN&MT khẳng định.
Ngày mai 17/9, Formosa sẽ trình bày hồ sơ pháp lý về lô hàng được chở trên tàu Yinh Rich (ảnh: Trương Hoa)
Sau khi thảo luận, các sở ban ngành đưa ra quyết định, 8h sáng ngày 17/9 với sự tham gia của lãnh đạo tỉnh, công an, Sở TN&MT, Sở công thương, Hải quan và Formmosa sẽ có quyết định cuối cùng về “số phận” lô hàng hóa trên. Nếu Formosa trình được hồ sơ đầy đủ sẽ cho dỡ hàng xuống, nếu ngược lại thì Formosa phải thực hiện nghiêm chỉnh quy định, điều lệ của Việt Nam.
Phía Formosa cũng nói thêm, bùn bô xít là loại chịu nhiệt tốt, còn phục vụ để trát bồn chứa gang lỏng phục vụ lò cao. Khi nhập vào công ty này khai báo hải quan đầy đủ, bùn bô xít này cũng đăng ký danh mục với thuế, năm 2016 đăng ký nhập về 70 tấn vì vậy thời điểm này  nhập về từng đó. 
Trương Hoa