Nếu Việt Nam không thay đổi cách làm kinh tế, thì đến năm 2035, chúng ta có nguy cơ lọt vào top 10 thế giới về ô nhiễm. Có chuyên gia từng cảnh báo, với đà phát triển công nghiệp hiện nay, Việt Nam sẽ sớm vượt Trung Quốc về mức độ ô nhiễm môi trường.
Từ chuyện dân chùm ni lông đi ngủ
5 tháng trước, chiều 1/11/2016 tại Hà Nội, trước những lo ngại của dư luận về dự án sản xuất giấy bao bì của công ty sản xuất giấy Lee & Man Việt Nam tại Hậu Giang, ông Patrick Chung, tổng giám đốc điều hành công ty này, hùng hồn tuyên bố trước báo giới, rằng: “Chúng tôi đang sử dụng hệ thống xử lý nước thải “hiện đại bậc nhất”. “Tôi thoải mái công bố nhà máy của chúng tôi tuyệt đối an toàn với môi trường”, ông Chung tự tin.
 |
| Việt Nam sẽ ô nhiễm hơn cả Trung Quốc? |
5 tháng trước, chiều 1/11/2016 tại Hà Nội, trước những lo ngại của dư luận về dự án sản xuất giấy bao bì của công ty sản xuất giấy Lee & Man Việt Nam tại Hậu Giang, ông Patrick Chung, tổng giám đốc điều hành công ty này, hùng hồn tuyên bố trước báo giới, rằng: “Chúng tôi đang sử dụng hệ thống xử lý nước thải “hiện đại bậc nhất”. “Tôi thoải mái công bố nhà máy của chúng tôi tuyệt đối an toàn với môi trường”, ông Chung tự tin.
Không phải chờ đợi quá lâu, chỉ 5 tháng sau, lời tuyên bố của Lee&Man đã được kiểm chứng. Tổ hợp nhà máy mà ông Patrick Chung cho là “tuyệt đối an toàn với môi trường” ngay khi vận hành thử nghiệm đã khiến người dân xung quanh phải lâm cảnh “chùm túi ni lông đi ngủ” vì ô nhiễm bụi, tiếng ồn, mùi hôi thối.
Một dự án giấy khác bên bờ sông Tiền của một công ty Đài Loan nữa cũng đang gây nhức nhối dư luận, đó là Dự án nhà máy giấy Đại Dương được UBND tỉnh Tiền Giang cấp Giấy chứng nhận đầu tư năm 2016, với tổng vốn đầu tư gần 5.000 tỷ đồng.
Dư luận lo ngại dự án sẽ gây ô nhiễm cho sông Tiền và vùng phụ cận. Nhiều nhà khoa học được tham vấn đều khuyến nghị Tiền Giang nên cẩn trọng, thậm chí khuyến cáo nên từ chối, không thể để nhà đầu tư đặt vào “chuyện đã rồi”, đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng “không đánh đổi môi trường lấy dự án kinh tế”.
Qua tìm hiểu của Vụ Công nghiệp nhẹ (Bộ Công Thương), nhà máy dự kiến sản xuất giấy duplex, song việc này tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường do dùng giấy đã qua sử dụng làm nguyên liệu sản xuất. Vì vậy, cơ quan này cho rằng: “Lo ngại của các nhà khoa học và người dân về ô nhiễm môi trường đối với dự án là có cơ sở”.
Không phải khi dân trùm ni lông đi ngủ thì tiếng kêu về môi trường mới thảng thốt đến thế. Đã quá nhiều bài học trong quá trình phát triển kinh tế của Việt Nam khiến môi trường bị bóp nghẹt. Câu chuyện của Vedan 10 năm trước và của Formosa Hà Tĩnh tròn 1 năm nay vẫn còn dai dẳng đến giờ.
Một dự án giấy khác bên bờ sông Tiền của một công ty Đài Loan nữa cũng đang gây nhức nhối dư luận, đó là Dự án nhà máy giấy Đại Dương được UBND tỉnh Tiền Giang cấp Giấy chứng nhận đầu tư năm 2016, với tổng vốn đầu tư gần 5.000 tỷ đồng.
Dư luận lo ngại dự án sẽ gây ô nhiễm cho sông Tiền và vùng phụ cận. Nhiều nhà khoa học được tham vấn đều khuyến nghị Tiền Giang nên cẩn trọng, thậm chí khuyến cáo nên từ chối, không thể để nhà đầu tư đặt vào “chuyện đã rồi”, đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng “không đánh đổi môi trường lấy dự án kinh tế”.
Qua tìm hiểu của Vụ Công nghiệp nhẹ (Bộ Công Thương), nhà máy dự kiến sản xuất giấy duplex, song việc này tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường do dùng giấy đã qua sử dụng làm nguyên liệu sản xuất. Vì vậy, cơ quan này cho rằng: “Lo ngại của các nhà khoa học và người dân về ô nhiễm môi trường đối với dự án là có cơ sở”.
Không phải khi dân trùm ni lông đi ngủ thì tiếng kêu về môi trường mới thảng thốt đến thế. Đã quá nhiều bài học trong quá trình phát triển kinh tế của Việt Nam khiến môi trường bị bóp nghẹt. Câu chuyện của Vedan 10 năm trước và của Formosa Hà Tĩnh tròn 1 năm nay vẫn còn dai dẳng đến giờ.
 |
| Người dân đồng loạt ký đơn phản ánh gửi đến chính quyền về vấn đề ô nhiễm môi trường |
Nhìn lại, chúng ta đã thay đổi được những gì sau mỗi lần rút kinh nghiệm? Công nghiệp chủ lực của Việt Nam vẫn xoay quanh than, dầu, xi măng, sắt thép, nhiệt điện, hóa chất, dệt sợi nhuộm,… với sự góp mặt của đủ thành phần kinh tế: DN nhà nước, DN tư nhân, và DN có vốn nước ngoài. Sự nổi lên của ngành công nghiệp “cao cấp hơn” như điện tử vẫn là “sân chơi” của một vài tên tuổi như Samsung, LG, Intel,…
Có chuyên gia của Đại học Kinh tế Quốc dân từng chua chát nói rằng, với đà phát triển công nghiệp kiểu này, Việt Nam sẽ sớm vượt Trung Quốc, nhưng là vượt về mức độ ô nhiễm môi trường.
Đáng nói, đến nay, Trung Quốc đang muốn sản xuất “sạch” hơn, không tập trung vào ngành gây ô nhiễm, mà mạnh tay đầu tư cho hàng không vũ trụ, robot cao cấp, công nghệ thông tin thế hệ mới,…
TS Lương Văn Khôi, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế xã hội quốc gia, cảnh báo Việt Nam phải theo dõi sát sao nếu không muốn thành bãi thải công nghệ của nước khác.
Nỗi lo bị liệt vào top 10 ô nhiễm
Trung Quốc đang thay đổi, Việt Nam thì sao? Một nghiên cứu của Hội Kinh tế Việt Nam do GS. Nguyễn Quang Thái và TS. Bùi Trinh vừa thực hiện chỉ ra rằng, thực tế ở Việt Nam vẫn lấy tăng trưởng và cấu trúc ngành với thứ tự ưu tiên là công nghiệp đứng đầu, dịch vụ, nông nghiệp theo sau mà chưa tính hết tác động tới môi trường, chuyện nợ nần,…
Nếu tiếp tục tăng trưởng bình quân 6,5-7% và cấu trúc kinh tế thiên về công nghiệp (khai thác và chế biến chế tạo) như lâu nay, thì tình hình phát thải khí của Việt Nam sẽ ra sao và cấu trúc kinh tế sẽ thế nào?
Có chuyên gia của Đại học Kinh tế Quốc dân từng chua chát nói rằng, với đà phát triển công nghiệp kiểu này, Việt Nam sẽ sớm vượt Trung Quốc, nhưng là vượt về mức độ ô nhiễm môi trường.
Đáng nói, đến nay, Trung Quốc đang muốn sản xuất “sạch” hơn, không tập trung vào ngành gây ô nhiễm, mà mạnh tay đầu tư cho hàng không vũ trụ, robot cao cấp, công nghệ thông tin thế hệ mới,…
TS Lương Văn Khôi, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế xã hội quốc gia, cảnh báo Việt Nam phải theo dõi sát sao nếu không muốn thành bãi thải công nghệ của nước khác.
Nỗi lo bị liệt vào top 10 ô nhiễm
Trung Quốc đang thay đổi, Việt Nam thì sao? Một nghiên cứu của Hội Kinh tế Việt Nam do GS. Nguyễn Quang Thái và TS. Bùi Trinh vừa thực hiện chỉ ra rằng, thực tế ở Việt Nam vẫn lấy tăng trưởng và cấu trúc ngành với thứ tự ưu tiên là công nghiệp đứng đầu, dịch vụ, nông nghiệp theo sau mà chưa tính hết tác động tới môi trường, chuyện nợ nần,…
Nếu tiếp tục tăng trưởng bình quân 6,5-7% và cấu trúc kinh tế thiên về công nghiệp (khai thác và chế biến chế tạo) như lâu nay, thì tình hình phát thải khí của Việt Nam sẽ ra sao và cấu trúc kinh tế sẽ thế nào?
 |
| Công nhân làm việc trong một nhà máy thép |
Các chuyên gia đã tính toán lượng chất thải dựa trên 2 kịch bản để ra được con số ước lượng. Kịch bản 1 là tăng trưởng bình quân GDP hàng năm từ 2012-2020 là 6,5% và cấu trúc giá trị gia tăng nông nghiệp đến năm 2020 giảm 15%, công nghiệp và dịch vụ 85% (công nghiệp: 40%; dịch vụ: 45%). Khi đó, khối lượng chất thải CO2 tăng từ 139 triệu tấn năm 2010 lên 263 triệu tấn năm 2020 và tổng số chất thải khí tăng từ 268 triệu tấn lên 480 triệu tấn năm 2020. Tăng bình quân về CO2 là 6,8%.
Còn kịch bản 2, cơ cấu nông nghiệp giảm xuống 10%, công nghiệp và dịch vụ 90% (công nghiệp 45%; dịch vụ: 45%). Ở kịch bản này, lượng chất thải CO2 đến năm 2020 từ sản xuất ước tính là 288 triệu tấn, và tổng chất thải khí là 491 triệu tấn.
Từ đó, các chuyên gia đã đưa ra nhận xét: Cấu trúc công nghiệp trong GDP càng tăng thì hiểm họa về môi trường càng cận kề. Nếu tính cả chất thải khí từ tiêu dùng (khoảng 30 triệu tấn ước tính đến năm 2020) trong cả 2 kịch bản tổng lượng khí nhà kính trên 500 triệu tấn.
Kết quả cũng cho thấy, khu vực công nghiệp không những kém hiệu quả hơn khu vực nông nghiệp, dịch vụ mà còn là khu vực thải ra nhiều chất CO2 ra môi trường nhất.
Trao đổi với PV từ kết quả nghiên cứu này, chuyên gia kinh tế Bùi Trinh khẳng định: Như vậy, nếu Việt Nam chỉ cố gắng phấn đấu tăng trưởng cao mà không tính đến thay đổi cấu trúc trong nội tại mỗi ngành và cơ cấu ngành trong tổng giá trị gia tăng, thì đến năm 2035, Việt Nam sẽ vào top 10 thế giới về ô nhiễm.
Lời cảnh báo ấy của các chuyên gia, chắc hẳn không thể nào xem nhẹ!
Còn kịch bản 2, cơ cấu nông nghiệp giảm xuống 10%, công nghiệp và dịch vụ 90% (công nghiệp 45%; dịch vụ: 45%). Ở kịch bản này, lượng chất thải CO2 đến năm 2020 từ sản xuất ước tính là 288 triệu tấn, và tổng chất thải khí là 491 triệu tấn.
Từ đó, các chuyên gia đã đưa ra nhận xét: Cấu trúc công nghiệp trong GDP càng tăng thì hiểm họa về môi trường càng cận kề. Nếu tính cả chất thải khí từ tiêu dùng (khoảng 30 triệu tấn ước tính đến năm 2020) trong cả 2 kịch bản tổng lượng khí nhà kính trên 500 triệu tấn.
Kết quả cũng cho thấy, khu vực công nghiệp không những kém hiệu quả hơn khu vực nông nghiệp, dịch vụ mà còn là khu vực thải ra nhiều chất CO2 ra môi trường nhất.
Trao đổi với PV từ kết quả nghiên cứu này, chuyên gia kinh tế Bùi Trinh khẳng định: Như vậy, nếu Việt Nam chỉ cố gắng phấn đấu tăng trưởng cao mà không tính đến thay đổi cấu trúc trong nội tại mỗi ngành và cơ cấu ngành trong tổng giá trị gia tăng, thì đến năm 2035, Việt Nam sẽ vào top 10 thế giới về ô nhiễm.
Lời cảnh báo ấy của các chuyên gia, chắc hẳn không thể nào xem nhẹ!
Lương Bằng
(VNN)
Nhiều vệt nước đỏ lại xuất hiện gần Formosa
NGUYỄN ĐÌNH LỘC
Chỉ vài ngày sau khi Chính phủ Việt Nam chính thức bật đèn xanh cho Công ty thép Formosa đi vào vận hành lò cao, thì có nhiều vệt nước đỏ xuất hiện trong khu vực, một số người dân địa phương cho BBC biết.
Ông Phạm Xuân Kỷ, một ngư dân làng Đông Yên, thuộc xã Kỳ Lợi, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh, nói từ hôm 10/4 khi ông ra đánh bắt trong khu vực thì thấy xuất hiện nhiều vệt nước đỏ.
Ông Kỷ cho biết trước giờ vẫn thấy các dòng nước đỏ, nhưng đều là dòng nhỏ, rải rác trong khu vực.
Tuy nhiên từ ngày 10/4 thì thấy xuất hiện nhiều hơn, theo ông Kỷ.
Hôm 11/4, các vệt nước này đã tập trung dạt vào bờ biển thị xã Kỳ Anh.
NGUYỄN ĐÌNH LỘC
Ông Nguyễn Đình Lộc, một người dân khác trong vùng cũng cho biết: "Vệt nước đó kéo dài mười mấy cây, chảy từ chảy từ cảng Sơn Dương, khu vực của Formosa đổ về."
"Dọc theo dải nước đó, xuất hiện nhiều cá chết," ông Lộc nói thêm.
Ông cũng cho hay đã liên hệ với Sở Tài Nguyên Môi Trường, Bộ Tài Nguyên Môi Trường và UBND Thị xã Kỳ Anh, nhưng "không thấy cơ quan chức năng nào xuống làm việc."
NGUYỄN ĐÌNH LỘC
"Tôi gọi thì họ bảo cảm ơn, sẽ xem xét báo cáo nhưng không thấy ai xuống điều tra. Chắc họ thấy chuỵện này quá bình thường. Họ chẳng quan tâm nữa."
Ông Kỷ khẳng định vệt nước đỏ này là từ Formosa, vì "nước trong khu vực của Formosa đều đỏ hết."
Những người dân sống trong xã Đông Yên nói nhà máy thép "Formosa chưa bao giờ ngừng hoạt động". Chỉ cần nhìn vào các cột khói, họ nói có thể biết khi nào Formosa đang hoạt động và ở mức độ nhiều, ít ra sao.
"Mấy ngày trước tôi đếm thấy có ba cột khói, bây giờ đã là 4, 5 cột," ông Kỷ cho biết.
Hôm 4/4, giới chức tuyên bố Formosa Hà Tĩnh đã "đạt các yêu cầu của Bộ Tài nguyên Môi trường để đưa lò cao đi vào vận hành". Hôm 5/4, Chính phủ Việt Nam chính thức trước khi đưa lò cao vào hoạt động.
Theo báo Hà Tĩnh, Formosa đã khắc phục được 52 trong tổng số 53 lỗi vi phạm; hạng mục còn lại, từ dập cốc ướt sang dập cốc khô, một công nghệ xả thải an toàn hơn, sẽ hoàn thành vào 2019.
Một năm trước, vụ tập đoàn Hưng Nghiệp Formosa với vốn đầu tư chính của Đài Loan nhưng dùng nhiều nhân công Trung Quốc bị tố cáo xả thải gây nhiễm độc môi trường biển miền Trung Việt Nam.
BBC đã cố gắng liên hệ qua điện thoại với ông Võ Tá Đinh, Giám đốc Sở TN MT Hà Tĩnh nhưng ông cáo bận vì đang họp còn ông Lê Anh Đức, Giám đốc Trung Tâm Quan Trắc và Kỹ Thuật Môi trường không trả lời câu hỏi của BBC.
Hôm 05/04, báo điện tử của tỉnh Hà Tĩnh có bài phê phán các cuộc biểu tình mới nhất phản đối Formosa.
GETTY IMAGES
"Theo số liệu thống kê, kể từ sau sự số môi trường biển đến nay, đã xảy ra hàng chục vụ tuần hành, tụ tập đông người. Hoạt động này diễn ra bài bản, có tổ chức.
"Từ việc hàng chục người kéo lên Quốc lộ 1A mang theo gậy gộc, lưới, đá để gây rối, đến việc hàng nghìn người tụ tập trước cổng công ty Formosa hay vào trong trụ sở chính quyền huyện đều được chuẩn bị một cách chu đáo, bài bản."
"Và, khi các cuộc tuần hành diễn ra thì tất cả các hoạt động ấy đều được tung lên mạng xã hội, mang tính kích động, cổ súy, bác bỏ tất cả những nỗ lực của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc khắc phục sự cố; bôi nhọ và hạ uy tín của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, lãnh đạo địa phương."
GETTY IMAGES
Còn về 'sự cố môi trường', tờ báo của chính quyền Hà Tĩnh viết:
"Vẫn biết rằng, sự cố ô nhiễm môi trường biển miền Trung đã để lại bài học đắt giá về công tác quản lý môi trường, nhưng qua đó, Đảng và Nhà nước ta đã có thêm kinh nghiệm về việc nhìn nhận, đánh giá, giải quyết, xử lý những "điểm nóng" về môi trường, không ngừng nỗ lực tìm ra các giải pháp phù hợp, khả thi để vừa đẩy nhanh phát triển kinh tế - xã hội mà vẫn bảo đảm giữ gìn, bảo vệ được môi trường trong mọi tình huống."
Trong tháng 3 vừa qua, tập đoàn Nhựa Formosa của Đài Loan sẽ tăng thêm đầu tư khoảng 350 triệu USD vào một dự án thép ở Việt Nam vốn bị trì hoãn sau thảm họa môi trường năm trước.
Reuters dẫn lời ông Trương Phục Ninh, Phó chủ tịch Điều hành nhà máy Thép Hưng nghiệp Formosa Hà Tĩnh nói họ sẽ tăng vốn lên 346 triệu USD trong dự án trị giá 10,7 tỷ USD.
Lúa và cá chết trắng đồng nghi do nhà máy kẽm xả thải
Ngày 12.4, nhiều người dân tại thôn Lệ Sơn Nam (xã Hòa Tiến, huyện Hòa Vang, Đà Nẵng) phản ánh tình trạng cá chết trắng đồng nhiều ngày qua. Đây là lần thứ 3 từ sau tết khu vực này xảy ra tình trạng trên.
Nhiều người dân nghi ngờ nguồn nước ở khu vực bị ô nhiễm khiến cho không chỉ cá mà lúa và sen ở đây bị chết là do nhà máy kẽm gần đó xả thải.
Ông Lê Lộc, phó Trưởng thôn Lệ Sơn Nam cho hay, hiện tượng cá chết xuất hiện gần 1 năm nay, có lúc chỉ rải rác vài con nhưng nhiều đợt cá chết số lượng lớn, dạt vào bờ mương bốc mùi hôi thối. Không chỉ vậy, nguồn nước ở bầu Lệ Sơn Nam thời gian gần đây bị ô nhiễm nghiêm trọng, người dân lội nước làm ruộng bị mẩn ngứa, mắc các bệnh về da.
Ông Lộc cho hay, nhiều người dân nghi ngờ hiện tượng trên là do nhà máy mạ kẽm nằm cách đó 3 km thuộc tỉnh Quảng Nam xả thải mà ra. Anh Đặng Lư, một người trong thôn cho hay, không hiểu vì lý do gì mà vụ lúa năm nay nhà anh cấy 4 sào thì có 2 sào sát bờ mương bị chết trắng. “Không chỉ tôi mà nhiều người khác trong thôn cũng bị vậy. Chúng tôi cố công gieo cấy 2, 3 lần những lúa không mọc nổi. Đây là lần đầu tiên xảy ra hiện tượng này”.
Ngoài cá và lúa ra thì khu vực Lệ Sơn Nam cũng nổi tiếng với bầu sen, thế nhưng năm nay, chú Lê Thái Anh cho hay: “Tôi trồng sen 20 năm nay mới bị thiệt hại như năm nay, cấy giống 3 lần mất 25 triệu đồng mà không lên nổi một bông nào. Bình thường mọi năm sen đã đỏ đồng, vào vụ thu hoạch rồi”.
Người dân bức xúc trước việc hết cá rồi lúa chết liên tục trong 1 năm nay, nguồn nước tại đây cũng bị ô nhiễm nghiêm trọng. Ảnh: Hà Nam
Được biết, tháng 7.2016, nguồn nước ô nhiễm chảy vào ruộng đồng thôn Lệ Sơn Nam khiến 500 con vịt của người dân địa phương chết.
Cũng theo người dân địa phương từ hơn một năm qua người dân đã có phản ánh về tình trạng ô nhiễm nước ở ruộng đồng nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết. Người dân nghi do Công ty TNHH T.Đ.T đóng tại xã Điện Tiến (thị xã Điện Bàn, Quảng Nam) - chuyên về mạ kẽm xả nước gây ra tuy nhiên do khu vực của xã Hòa Tiến nằm giáp ranh tỉnh Quảng Nam nên rất khó cho việc xác định nguyên nhân cũng như xử lý đơn vị gây ô nhiễm.
“Những lần xảy ra các hiện tượng như cá, vịt hay lúa chết, UBND xã đều xuống kiểm tra, đồng thời báo cáo cấp trên để xử lý, cũng có thông tin cho người dân rằng mẫu nước lấy tại đồng ruộng thôn Lệ Sơn Nam có thông số sắt vượt 0,4 lần. Tuy nhiên sau gần 1 năm nay, tình trạng cá và lúa chết vẫn chưa được giải quyết. Chúng tôi mong mỏi các cấp chính quyền sẽ vào cuộc để chấm dứt tình trạng này, bà con ở đây đang rất hoang mang”, ông Lộc chia sẻ.
THÙY TRANG
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét