Gorbachev đã thỏa thuận bí mật gì với Reagan khiến Liên Xô gục ngã?
Phan Việt Hùng |
Mặc dù kết quả Hội nghị thượng đỉnh Xô-Mỹ được đánh giá là thất bại, nhưng ít ai biết rằng nó là bước khởi đầu cho những sự thay đổi của nền chính trị thế giới.
Hơn 30 năm trước, vào tháng 10/1986, tại thủ đô Reykjavík của Iceland đã diễn ra Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Liên Xô.
Hội nghị thất bại, nhưng...
Đứng đầu phái đoàn Liên Xô là Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô (ĐCSLX) Mikhail Gorbachev, còn phía Mỹ là Tổng thống Ronald Reagan. Nếu chỉ nhìn vào biên bản Hội nghị, sẽ không ai tìm thấy điều gì bất thường, bởi trong đó chỉ thể hiện ý kiến của lãnh đạo 2 cường quốc liên quan đến việc giải trừ vũ khí hạt nhân.
Nhà sử học Aleksandr Ostrovsky từ Saint Peterburg dành nhiều năm nghiên cứu về quan hệ Xô-Mỹ và năm 2011 đã xuất bản cuốn sách "Sự ngu muội hay phản bội? Điều tra về sự sụp đổ của Liên Xô" tại NXB Cầu Crymea, Moskva. Ông dành sự quan tâm đặc biệt đến sự kiện Hội nghị thượng đỉnh Reykjavík tháng 10/1986, tức chỉ hơn 1 năm sau khi ông Gorbachev giữ chức Tổng bí thư ĐCSLX.
Ông Aleksandr Ostrovsky viết:
"Từ cuộc gặp thượng đỉnh đó đến nay đã 20 năm, vậy mà mùa thu 2006 tại Reykjavík bỗng khánh thành một đài tưởng niệm, ghi nhớ Hội nghị thượng đỉnh Xô-Mỹ, như là một bước ngoặt trên lộ trình chấm dứt Chiến tranh Lạnh. Câu hỏi được đặt ra là đài tưởng niệm này có ý nghĩa gì, nếu như Hội nghị này đã thất bại, và thay vì làm quan hệ Xô Mỹ nồng ấm lên, thì nó đã làm cho mối quan hệ này thêm nguội lạnh?
Điều đó có nghĩa là nó được dựng lên, không phải để ghi nhớ đến những gì mà chúng ta biết, mà là những gì người ta vẫn giấu giếm."