Nền kinh tế Trung Quốc phụ thuộc nặng vào thương mại hàng hải, đặc biệt là năng lượng. Một cuộc phong tỏa ở bên ngoài tầm với của khu vực chống tiếp cận A2/AD của Trung Quốc có thể ngăn chặn giao thương với Trung Quốc. Thiệt hại kinh tế từ cuộc phong tỏa này có thể buộc Trung Quốc ngừng bất kỳ hành động xâm lược nào, Strategy Bridge phân tích.
 |
| Chiến đấu cơ xuất kích từ tàu sân bay MỹChiến đấu cơ xuất kích từ tàu sân bay Mỹ |
Trong những năm gần đây, tập trung chú ý vào hiện trạng phát triển quân sự Trung Quốc chính là việc phát triển ý tưởng tác chiến từ chối hoặc buộc các đối thủ tiềm tàng phải trả giá đắt khi tiếp cận vào khu vực Tây Thái Bình Dương. Ý tưởng này trong giới hoạch định quân sự Mỹ thường ám chỉ chiến lược chống tiếp cận khu vực (A2/AD).
Theo Strategy Bridge, chiến lược trên nhấn mạnh việc sử dụng sức mạnh tấn công tầm xa được hỗ trợ bởi các hệ thống radar tối tân, các loại tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo nhằm triệt hạ lực lượng hải quân và nhằm vào các mục tiêu cố định trên đất liền. Tên lửa đất đối không và máy bay chiến đấu bảo vệ những vũ khí này khỏi những cuộc không kích của kẻ thù trong khi các tàu ngầm diesel tàng hình và các chiến hạm mặt nước mang tên lửa dẫn đường uy hiếp lực lượng hải quân hoạt động trong khu vực.
Chiến lược A2/AD cũng giả định những cuộc tấn công vào hệ thống cảnh báo không gian và liên lạc của kẻ thù. Những hệ thống này được thiết kế để phá hủy hoặc ngăn chặn lực lượng kẻ thù xâm nhập vào một khoảng không hay vùng biển nhất định.
Strategy Bridge nhận định, những khả năng trên có thể đe dọa đến khả năng Mỹ tiếp cận vùng biển gần Đông Á, cản trở giao thương của Mỹ và ngăn cản khả năng triển khai lực lượng quân sự của nước này trong khu vực. Năng lực phát triển khu vực chống tiếp cận của Trung Quốc có liên quan mật thiết với những hành động ngày càng hung hăng của nước này trong các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông và Biển Hoa Đông.
Khả năng thiết lập vùng A2/AD càng lớn thì càng có khả năng cưỡng bức các nước Đông Á trong những khu vực tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc. Việc bồi lấp phi pháp các đảo nhân tạo ở Biển Đông lại có khả năng củng cố khả năng vùng chống tiếp cận của Trung Quốc vì các đảo này sẽ là địa điểm để đặt tên lửa, máy bay và các hệ thống radar tinh vi.
Cho dù Trung Quốc và Mỹ không xảy ra chiến tranh, thì các nhà hoạch định quân sự Mỹ cũng đã dành nhiều năm tranh luận về việc có thể làm gì để đánh bại chiến lược A2/AD của Trung Quốc ở Thái Bình Dương. Một loạt các giải pháp đã được đề xuất bởi các nhà quân sự và các học giả. Bài viết trên Strategy Bridge cung cấp một cái nhìn tổng quan về tư tưởng “chống A2/AD” và kết thúc bằng một lời gợi ý về ý tưởng hiệu quả nhất.
 |
| Cụm tác chiến tàu sân bay Mỹ |
Mỹ nghiền ngẫm “chống A2/AD”
Nhìn chung, những giải pháp mà các nhà chiến lược đề xuất Mỹ tiến hành chiến tranh cường độ cao với Trung Quốc ở Tây Thái Bình Dương có thể phân làm ba loại: Tiêu diệt năng lực chống tiếp cận khu vực A2/AD của Trung Quốc, tạo ra một khu vực chống lại A2/AD, hoặc tiến hành một cuộc phong tỏa tầm xa. Những chiến lược này có phần chồng chéo và những thành tố của cả ba chiến lược này có thể được áp dụng trong một chiến dịch chống Trung Quốc. Các tác giả định nhấn mạnh vào các chính sách xoay quanh một trong ba lựa chọn này.
Phá hủy năng lực chống tiếp cận Trung Quốc
Tư tưởng này nhằm phá hủy năng lực chống tiếp cận khu vực A2/AD Trung Quốc một cách trực tiếp được thể hiện quag khái niệm Trận chiến Không- Biển của Lực lượng hải quân và không quân Mỹ. Trận chiến Không- Biển và các chiến lược tương tự nhằm phá hủy lực lượng thực thi A2/AD của Trung Quốc.
Theo Strategy Bridge, cuộc chiến giành quyền tiếp cận này bao gồm việc phá hủy các tên lửa, các tàu, tàu ngầm và máy bay ngăn chặn các phương tiện khác tiếp cận, đồng thời thực hiện một chiến dịch nhằm vô hiệu hóa hệ thống cảnh báo và liên lạc nhằm tiêu diệt hệ thống tấn công tầm xa. Tư tưởng này cũng đòi hỏi gia tăng khả năng sống sót của các vũ khí hoạt động trong khu vực chống tiếp cận cũng như các hệ thống cảm biến và liên lạc của Mỹ hỗ trợ chiến dịch phức tạp nhằm phá hủy khả năng A2/AD của Trung Quốc.
Tư tưởng tác chiến nhằm phá hủy khả năng A2/AD của Trung Quốc đưa ra những kết quả đầy hứa hẹn rằng nó có thể loại bỏ các nguy cơ, nhưng tính khả thi của chiến lược này vẫn còn là vấn đề gây tranh cãi. Sẽ vấp phải hàng loạt khó khăn để tấn công xuyên qua khu vực A2/AD nhằm phá hủy bệ phóng tên lửa. Có thể thực hiện với các chiến đấu cơ xuyên thủng vùng A2/AD để đánh thẳng vào mục tiêu. Dẫu vậy, máy bay vẫn ở trong tình thế bất lợi khi tìm kiếm các bệ phóng di động có thể tận dụng địa hình gồ ghề của bề mặt trái đất để che giấu.
Lực lượng không quân còn phải chiến đấu với máy bay của Trung Quốc và hệ thống phòng không của nước này. Để bảo đảm tính khả thi của kế hoạch này, đặc biệt là về lâu dài, cần áp dụng đầu tư và công nghệ mới. Đặc biệt, cần bảo vệ các thiết bị đắt đỏ nhưng dễ bị tổn thương mà Mỹ phụ thuộc trong việc triển khai lực lượng. Quan trọng không kém nữa là khả năng xác định và tấn công tầm xa vào đại lục. Cần lưu ý rằng với sự phát triển của nền kinh tế Trung Quốc, không thể giả định rằng Mỹ có thể chi nhiều tiền hơn Trung Quốc trong cuộc đua vũ khí này.
Tạo ra một khu vực chống A2/AD
Theo Strategy Bridge, một kế hoạch thứ hai là Mỹ và các đồng minh trong khu vực thiết lập một khu vực chống lại A2/AD, ngăn Trung Quốc tiếp cận gần những vùng biển gần mình. Khác biệt chính của kế hoạch này so với kế hoạch trước đó là không tìm cách thâm nhập vào khu vực chống tiếp cận của Trung Quốc bằng vũ lực. Thay vào đó, một vùng chống A2/AD sẽ bác bỏ các lợi thế của khu vực A2/AD của Trung Quốc trong khi gây áp lực kinh tế lên Trung Quốc để chấm dứt xung đột. Tiến sĩ Aaron Friedberg đã đề xuất khái niệm “Từ chối hàng hải” (Maritime Denial) đại diện cho các tư tưởng dạng này.
Về nguyên tắc, chiến lược “Từ chối hàng hải” sẽ tạo ra một “vùng đất không người” ngoài khơi Trung Quốc. Nếu tàu thuyền và máy bay Trung Quốc không thể di chuyển an toàn qua vùng chống A2/AD, những hành động hung hăng của Trung Quốc với những người láng giềng như hạ cánh và duy trì quân lính ở các đảo đang tranh chấp sẽ trở nên khó khăn. Thương mại Trung Quốc di chuyển qua khu vực này cũng sẽ là đối tượng để tạo áp lực nhằm kết thúc xung đột.
Tạo ra một khu vực khắc chế A2/AD có thể sử dụng một loạt các hệ thống vũ khí. Tiến sĩ Friedberg nhấn mạnh vào tiềm năng của tàu ngầm, cả hai loại có người lái và không người lái, để đánh chìm các tàu Trung Quốc xâm nhập vào khu vực chống A2/AD do khả năng tác chiến chống tàu ngầm rất yếu của Trung Quốc. Tiến sĩ Biddle và Oelrich đề cập đến việc sử dụng tên lửa chống tàu tầm xa để tiêu diệt các mục tiêu ở “vùng đất không chủ” cùng với tên lửa chống radar tầm xa để giúp hạn chế phạm vi của khu vực A2/AD của Trung Quốc.
Theo Strategy Bridge, thực hiện các kế hoạch này có thể mang lại nhiều lợi ích. Nền kinh tế Trung Quốc phụ thuộc vào thương mại đường biển, đặc biệt là về năng lượng. Việc vận chuyển sẽ phải vật lộn với nhiều khó khăn để cập cảng Trung Quốc vì phải đi qua “vùng đất không người” ở Tây Thái Bình Dương, điều này sẽ tạo áp lực kinh tế để kết thúc cuộc chiến. Bên cạnh áp lực mang tính ép buộc này, khu vực chống A2/AD sẽ làm mọi lợi thế của vùng A2/AD của Trung Quốc trong việc triển khai lực lượng và áp lực cưỡng bức các nước khác trong vùng bảo vệ.
Nếu Trung Quốc không được hưởng lợi gì từ áp lực cưỡng chế trong khu vực A2/AD, chiến lược của Trung Quốc sẽ không đạt được mục tiêu. Điều này dễ đạt được hơn là phá hủy khả năng của khu vực chống tiếp cận của Trung Quốc vì nó sẽ tấn công vào nhiều mục tiêu hơn trong phạm vi của phần lớn vũ khí Mỹ. Dẫu vậy, chống A2/AD vẫn còn dư địa cho khu vực A2/AD của Trung Quốc khả năng cản trở thương mại trên biển hoặc triển khai lực lượng. Việc mua sắm công nghệ để đảm bảo tính thực thi của kế hoạch trong dài hạn và các chi phí liên quan khác phụ thuộc vào các kiến nghị cụ thể.
[Mỹ lập ] Hải quân Trung Quốc liên tục tập trân trên biển gây căng thẳng khu vực
Strategy Bridge đánh giá, các tên lửa tầm xa, tên lửa chống radar, tên lửa chống hạm, thiết bị không người lái dưới nước, nhiều tàu ngầm được nâng cấp cũng như các cảm biến và hệ thống liên lạc dự phòng sẽ mang lại lợi ích nhưng cũng tiêu tốn khoản chi phí đáng kể. Ngoại trừ các phương tiện không người lái đang được Mỹ đầu tư rất mạnh tay, những công nghệ này sẽ cải thiện đáng kể khả năng sống sót. Những việc mua sắm trên có thể sẽ rẻ hơn mua sắm các hệ thống vũ khí uy lực hơn, yếu tố cần thiết để đảm bảo tính khả thi của chiến lược Trận chiến Không- Biển.
Phong tỏa tầm xa
Lựa chọn cuối cùng là thực hiện một cuộc phong tỏa mang tính cưỡng chế, một lựa chọn được mô tả chi tiết bởi TX. Hammes. Như đã đề cập, nền kinh tế Trung Quốc phụ thuộc nặng vào thương mại hàng hải, đặc biệt là năng lượng. Một cuộc phong tỏa ở bên ngoài tầm với của khu vực chống tiếp cận A2/AD của Trung Quốc có thể ngăn chặn giao thương với Trung Quốc. Thiệt hại kinh tế từ cuộc phong tỏa này có thể buộc Trung Quốc ngừng bất kỳ hành động xâm lược nào, Strategy Bridge phân tích.
 |
| Hải quân Trung Quốc liên tục tập trân trên biển gây căng thẳng khu vực |
Lực lượng Mỹ có thể sẽ đóng quân ở đó nhằm ngăn chặn giao thông trên biển gần các eo biển Lombok, Sunda và Malacca để hoàn thành nhiệm vụ này. Để triển khai kế hoạch trên, Mỹ và đồng minh quân sự của mình sẽ phải đủ khả năng để kiểm soát giao thông ở những điểm huyết mạch trong khi vẫn đánh bại các phi vụ của Trung Quốc bên ngoài khu vực A2/AD nhằm nỗ lực tái mở lại những tuyến đường liên lạc trên biển.
Strategy Bridge cho rằng chiến lược phong tỏa tương đối khả thi và đỡ tốn kém hơn hai chiến lược còn lại vì không cần thêm nhiều nguồn lực mới để thực hiện. Chỉ cần ít nguồn lực và trang bị thực thi chiến lược này, một số tàu thuyền cỡ nhỏ để yêu cầu dừng và kiếm tra thương mại liên quan tới Trung Quốc chứ không cần đến hệ thống phức tạp để thực hiện nhiệm vụ này.
Việc mở lại các tuyến thông thương trên biển sẽ đòi hỏi Trung Quốc phải đối đầu với Mỹ bên ngoài khu vực A2/AD, nơi mà Trung Quốc gặp bất lợi nhất. Hạm đội của Mỹ có tàu sân bay chở máy bay trong khi các máy bay chiến đấu dựa trên mặt đất của Trung Quốc sẽ chỉ phát huy tốt nhất ở trong tầm chiến đấu của chúng. Khi đi xa hơn, các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Mỹ không ồn như tàu ngầm chạy bằng diesel của Trung Quốc.
Theo Strategy Bridge, việc huấn luyện và kinh nghiệm vượt trội của Hải quân Mỹ cũng sẽ mang lại lợi thế, đặc biệt là ở khoảng cách nằm xa khỏi bờ biển châu Á, nơi mà hải quân Trung Quốc có rất ít kinh nghiệm tác chiến. Mặt khác, cũng rất ít dư địa để Trung Quốc gây áp lực trong khu vực này. Một cuộc phong tỏa sẽ không buộc được Trung Quốc phải từ bỏ quyền kiểm soát hòn đảo đang tranh chấp trong ngắn hạn. Tuy nhiên lại nảy sinh câu hỏi về tính khả thi về chính trị của chiến lược này khi xem xét khía cạnh thương mại với Trung Quốc trong lợi ích kinh tế của các nước khác và khả năng Trung Quốc có thể sẵn sàng gánh chịu cái giá của cuộc phong tỏa tầm xa này.
Một đất nước bị Trung Quốc tấn công có thể ủng hộ chiến dịch phong tỏa và các nước lo lắng về mối đe dọa Trung Quốc trong tương lai cũng có thể hành động như vậy. Những những nước khác, đặc biệt là những nước có quan hệ kinh tế với Trung Quốc có thể sẽ do dự trong việc ủng hộ chiến lược phong tỏa tùy vào từng hoàn cảnh cụ thể, đặc biệt là nếu không có các hành vi xâm lược cực đoan từ phía Trung Quốc.
Lý tưởng nhất là Mỹ sẽ không bao giờ cần tiến hành một cuộc chiến chống Trung Quốc. Thiệt hại kinh tế sẽ là rất lớn cũng như là thiệt hại về con người. Tuy nhiên, chừng nào Trung Quốc còn tiếp tục những hành vi hung hăng trên Biển Hoa Đông đi ngược lại lợi ích của Mỹ và các đồng minh thì sẽ có lý do để lên kế hoạch đánh bại chiến lược chống tiếp cận khu vực A2/AD của Trung Quốc.
Vào thời điểm này, việc nhấn mạnh chiến lược “chống A2/AD” là một cách tiếp cận lý tưởng để chuẩn bị cho cuộc xung đột ở Tây Thái Bình Dương. Không giống sự hủy hoại trực tiếp khả năng A2/AD của Trung Quốc, cách tiếp cận này sẽ không yêu cầu chi phí mới và sẽ khả thi hơn trong dài hạn. Khu vực chống A2/AD sẽ phối hợp với áp lực kinh tế của chiến lược phong tỏa, nhưng nó cũng loại bỏ những lợi thế của Trung Quốc với khu vực A2/AD.
Strategy Bridge nhận định, chiến lược chống A2/AD sẽ tiêu tốn nhiều tiền hơn chiến lược phong tỏa nhưng vẫn khả quan. Nếu lựa chọn một chiến lược chống A2/AD kéo dài, bước tiếp theo sẽ là quyết định tài trợ cho nghiên cứu quân sự nào và mua thiết bị gì cần đầu tư. Mỹ cũng nên hợp tác với các đồng minh trong khu vực trong kế hoạch thực thi. Điều này sẽ cho phép Mỹ chia sẻ gánh nặng an ninh khu vực đồng thời bổ sung thêm năng lực quân sự trong việc thiết lập khu vực chống A2/AD. Do chính phủ Mỹ đã nhấn mạnh vai trò của mình trong quan hệ với châu Á, sự chuẩn bị này cần được đưa lên ưu tiên hàng đầu.
Đặng Phương Thảo
(VietTimes)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét