Trump bỏ ảnh hưởng của Mỹ có làm Biển Đông thành "Crimea phiên bản Trung Quốc"?
(GDVN) - Gần 75% cho biết Trung Quốc đã là cường quốc thống trị ở Đông Nam Á, ảnh hưởng của Bắc Kinh đã được thiết lập và sẽ còn phát triển trong thập kỷ tới.
Vùng chồng lấn, vấn đề hoạch định ranh giới biển và thực tiễn Việt Nam"Chính trị khùng điên và cục diện Đông Bắc Á"Vai trò nổi bật của ASEAN trong khủng hoảng bán đảo Triều Tiên
South China Morning Post, Hồng Kông ngày 8/5 đưa tin, một cuộc khảo sát ở 10 quốc gia Đông Nam Á cho thấy, dường như Hoa Kỳ đã để tuột mất vị thế chiến lược của mình tại khu vực này và mở cửa cho Trung Quốc nhanh chóng khỏa lấp khoảng trống quyền lực, kể từ khi ông Donald Trump nhậm chức.
Hơn một nửa trong số 318 người từ 10 nước Đông Nam Á được Viện Iseas-Yusof Ishak, Singapore khảo sát nói rằng:
Hoa Kỳ đã đánh mất vị thế chiến lược của mình ở Đông Nam Á vào tay Trung Quốc kể từ khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức, và Trung Quốc đã nổi lên thành quốc gia có ảnh hưởng nhất trong khu vực.
Kết quả khảo sát được công bố tuần trước, khi Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson đưa ra các cam kết an ninh muộn màng trong cuộc họp với các Ngoại trưởng ASEAN ở Washington.
Hơn 70% số người được hỏi là các quan chức chính phủ, các nhà nghiên cứu, giới doanh nhân, truyền thông và xã hội dân sự từ 10 nước ASEAN cho biết, uy tín của Mỹ với khu vực này dưới thời Trump đã xấu đi, hoặc rất xấu.
Bởi vì nước Mỹ dưới thời Trump đã thờ ơ với khu vực này, trong đó bao gồm việc Washington rút khỏi Hiệp định Đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP).
Hơn 54% số người được hỏi cảm thấy Mỹ ít đáng tin cậy hơn so với 4 tháng trước đây.
 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump, ảnh: SCMP. |
Nhiều người trong khu vực Đông Nam Á vẫn tin sự tham gia của Mỹ là rất quan trọng với an ninh khu vực, khi có 68% đồng ý rằng Mỹ nên tiếp tục duy trì tự do hàng hải trong vùng biển tranh chấp trên Biển Đông.
Tuy nhiên, chỉ có hơn 3% cảm thấy Mỹ là quốc gia ảnh hưởng nhất trong khu vực thời điểm hiện tại, thậm chí là trong tương lai 10 năm tới.
Gần 75% cho biết Trung Quốc đã là cường quốc thống trị ở Đông Nam Á, ảnh hưởng của Bắc Kinh đã được thiết lập và sẽ còn phát triển trong thập kỷ tới.
Mặc dù quan hệ Washington - Bắc Kinh đã ấm lên trong những tuần gần đây, vẫn có 44% số người được hỏi dự kiến quan hệ Mỹ - Trung sẽ trở nên cạnh tranh hơn.
14,5% số người được hỏi tin rằng, căng thẳng và thù địch giữa 2 siêu cường sẽ tiếp tục gia tăng.
Đáng chú ý là Trung Quốc đã nhận được những phản ứng tiêu cực cao nhất ở Đông Nam Á khi có 72,5% số người được hỏi ít có, hoặc không có niềm tin vào Trung Quốc sẽ có đóng góp cho hòa bình toàn cầu, an ninh và thịnh vượng khu vực. [1]
Liệu Biển Đông có trở thành "Crimea phiên bản Trung Quốc"?
Câu hỏi này được Nicholas Lyall, một sĩ quan nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Australia và làm việc tại Học viện An ninh quốc gia Australia viết trên The National Interest ngày 7/5. [2]
Ông Nicholas Lyall đánh giá:
Quan hệ hữu nghị đang phát triển giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin thời gian gần đây phản ánh những điểm tương đồng trong phong cách lãnh đạo cá nhân của hai người.
Cả hai nhà lãnh đạo này thường tìm kiếm "vị thế quốc gia" trong chính sách đối ngoại để duy trì địa vị và uy tín của mình ở trong nước.
Tuy nhiên điều này cũng có thể dẫn đến sự đánh lừa trong chính sách đối ngoại, đồng thời dẫn đến sự hình thành các liên minh giữa các nước nhỏ bị anh hưởng chống lại các siêu cường.
Ông Putin đang phải chịu đựng những tác động tiêu cực từ cái bẫy đánh lừa này sau sự kiện Crimea mà Nga gọi là "sáp nhập".
Trong khi Nga ngày càng bận tâm bởi căng thẳng gia tăng với NATO trong vùng Baltic, chiến lược lớn Á - Âu của Putin đình trệ vì các nước Trung Á đang ngày càng nghi ngờ ý đồ của Nga sau sự kiện Crimea.
Dự án chiến lược Liên minh Kinh tế Á - Âu (EEU) hiện không hoạt động.
 Đánh giá của Đô đốc Harris về Biển Đông và Triều Tiên lộ toan tính Mỹ-Trung |
Sự "vỡ mộng" của các thành viên EEU và các quốc gia Trung Á khác đối với chủ nghĩa phiêu lưu của Putin và nghi ngờ của họ về ý đồ của Moscow có thể làm suy yếu nghiêm trọng chiến lược lớn của Nga.
Hiệu ứng thứ nhất đối với các nước thành viên EEU và Trung Á là tìm kiếm sự hợp tác lớn hơn với Liên minh châu Âu và Trung Quốc để tránh rủi ro trong quan hệ với Nga.
Hiệu ứng thứ hai là là các quốc gia này hợp tác chống lại sự thống trị của Moscow.
Bên cạnh đó việc Nga thiếu vốn để lái con tàu hội nhập kinh tế khu vực có thể đẩy các nước Trung Á tăng cường cải cách kinh tế trong nước, giảm sự phụ thuộc vào kinh tế Nga.
Liệu bài học Crimea với Putin có lặp lại với ông Tập Cận Bình trên Biển Đông?
Hai thành công chiến lược của ông Tập Cận Bình ở Đông Nam Á
Lần đầu tiên ông Tập Cận Bình tuyên bố về chiến lược biến Trung Quốc thành cường quốc hàng hải là một phiên học tập tập thể của Bộ chính trị đảng Cộng sản Trung Quốc tháng 7/2013. [3]
Nó báo trước các chính sách đối ngoại đầy tham vọng và cứng rắn của nhà lãnh đạo thay ông Hồ Cẩm Đào.
Tại hội nghị Ban chấp hành Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc tháng 10/2013 bàn về chính sách đối ngoại, ông Tập Cận Bình đã vạch ra chương trình nghị sự mới.
Nó được xây dựng trên nền tảng Trung Quốc thúc đẩy tranh chấp trong khu vực để thực hiện tuyên bố chủ quyền của họ và tìm kiếm sự chấp nhận cái gọi là "lợi ích cốt lõi" của Trung Quốc. [4]
Việc ông Tập Cận Bình ngày càng cứng rắn hơn trong chính sách đối ngoại được thiết kế để hợp thức hóa "mô hình quan hệ nước lớn kiểu mới" với Hoa Kỳ.
Trong đó Trung Quốc (mong muốn) sẽ nhận được sự tôn trọng và hợp tác tương đương với vai trò và phản ánh sự trỗi dậy của mình như một siêu cường toàn cầu.
Bất chấp việc chính quyền Mỹ thời Barack Obama không bao giờ thừa nhận "mô hình quan hệ nước lớn kiểu mới" mà Bắc Kinh cổ súy, ông Tập Cận Bình đã có được uy tín đáng kể trong nước nhờ hình ảnh một lãnh đạo có ý chí mạnh mẽ trong đối ngoại. [5]
Sự kiện tháng 5/2014 Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan 981 trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa Việt Nam đã thúc đẩy các nước Đông Nam Á xích lại gần nhau hơn để chống lại chủ nghĩa phiêu lưu quân sự của Trung Quốc.
Tuy nhiên, Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí ngoài khơi quốc gia Trung Quốc (CNOOC), cơ quản chủ quản giàn khoan 981 đã cố gắng đóng vai trò quan trọng trong việc phục vụ tham vọng của ông Tập Cận Bình với tuyên bố:
Giàn khoan khổng lồ là "lãnh thổ quốc gia di động và vũ khí chiến lược" để Trung Quốc thành cường quốc biển. [6]
 |
| Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ảnh: Asia Times. |
Mối gắn kết của các nước trong khu vực chống lại chính sách độc chiếm Biển Đông mà Trung Quốc theo đuổi tăng dần trong suốt năm 2014 và 2015, đạt mức cao nhất khi Tòa Trọng tài ra phán quyết vụ kiện Biển Đông vào ngày 12/7/2016.
Nhưng ngay sau đó cao trào gây áp lực buộc Trung Quốc tuân thủ Phán quyết Trọng tài đã xẹp xuống khi Mỹ tìm cách giảm áp lực, còn nội các mới tại Manila thời Tổng thống Rodrigo Duterte nhanh chóng tái lập quan hệ với Bắc Kinh.
Thành công chiến lược lớn thứ nhất của Tập Cận Bình trên Biển Đông là khả năng học hỏi cách thức làm thế nào để đẩy ranh giới đến giới hạn mà không gây ra phản ứng mạnh từ đối thủ.
Các tàu này chỉ tạm rút vào tháng 8/2015 khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh với Trung Quốc trong khuôn khổ hội nghị cấp cao Đông Á tại Kuala Lumpur. Chúng quay trở lại Luconia gần như lập tức khi hội nghị thượng đỉnh kết thúc.
Điều đáng nói là vấn đề Luconia gần như biến mất khỏi các hoạt động diễn thuyết công cộng tại Malaysia, và nó không còn khả năng tạo thành sức mạnh phản kháng thống nhất.
Thành công chiến lược thứ 2 của Tập Cận Bình là tiến hành song song chính sách đối ngoại quyến rũ với các nước Đông Nam Á, điển hình là Philippines.
Tháng 3 năm nay, ông Tập Cận Bình đưa ra một gói đầu tư cam kết dự kiến 10 tỉ USD vào Philippines và đã thu về một "phản ứng dạt dào tình cảm" của Tổng thống Rodrigo Duterte.
Như vậy đến nay so với Tổng thống Putin, ông Tập Cận Bình dường như đã đạt được mục tiêu của mình (tăng kiểm soát thực tế trên Biển Đông cũng như ảnh hưởng đối ngoại - kinh tế thương mại lên ASEAN) mà không bị rơi vào cái bẫy như Crimea.
Trung Quốc đang tiếp tục củng cố sự hiện diện của họ như hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng (quân sự hóa đảo nhân tạo bất hợp pháp ở 7 cấu trúc ngoài Trường Sa) đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể hiện diện của các tàu Trung Quốc phía Nam đường lưỡi bò.
Như vậy Trung Quốc đang tiến gần hơn bao giờ hết mục tiêu kiểm soát Biển Đông, ngăn chặn các nước Đông Nam Á sử dụng và khai thác các vùng biển (nằm trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa hợp pháp của mình).
Tình trạng bất ổn hiện nay giữa Hoa Kỳ với các nước Đông Nam Á sẽ cho ông Tập Cận Bình nhiều không gian để củng cố, kiểm soát hoạt động trên Biển Đông.
Tuy nhiên, Trung Nam Hải cũng cần lưu ý một điều, rằng người dân Philippines không phải ai cũng chia sẻ quan điểm của Tổng thống Rodrigo Duterte trong xử lý tranh chấp với Trung Quốc trên Biển Đông.
Cái gọi là lệnh cấm đánh bắt cá trong phạm vi đường lưỡi bò mà Trung Quốc mới tuyên bố có thể là một điểm bùng phát lái quan hệ Philippines -Trung Quốc rẽ theo một hướng khác.
Cho đến hiện tại, ông Tập Cận Bình vẫn đang chiếm thế thượng phong ở Biển Đông.
Tương lai cục diện vùng biển này sẽ phụ thuộc chủ yếu vào cách thức Tập Cận Bình duy trì thành công hiện tại và theo đuổi mục tiêu tiếp theo của mình, cũng như khả năng tránh vượt những giới hạn đỏ, ví dụ như quân sự hóa bãi cạn Scarborough có thể là chất xúc tác hình thành liên minh quốc tế ngăn chặn Trung Quốc. [1]
Tài liệu tham khảo:
Mỹ vẫn tiếp tục tuần tra khu vực Biển Đông
Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương, đô đốc Scott Swift.
AFP photo
AFP photo
Chính sách về tuần tra tự do hàng hải của Hải quân Hoa Kỳ sẽ không có gì thay đổi dưới thời của tổng thống Donald Trump.
Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương, đô đốc Scott Swift, phát biểu với báo giới như vừa nêu tại Singapore vào ngày 8 tháng 5. Theo ông này thì trong hai, ba tháng qua không có thay đổi gì đáng kể.
Dưới thời của chính quyền tổng thống Barack Obama, Hải quân Hoa Kỳ tiến hành những chuyến tuần tra tự do hàng hải ở khu vực Biển Đông, nơi mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền đến 90%. Tuy nhiên, từ khi tổng thống Donald Trump lên nắm quyền đến này thì chưa có hoạt động tương tự nào được tiến hành trong khu vực này.
Tờ The New York Times tuần rồi cho biết một vị chỉ huy ở khu vực Thái Bình Dương vào tháng ba có đề nghị cho thực hiện chuyến đi gần bãi cạn Scaborough, thế nhưng bị Ngũ Giác Đài bác bỏ.
Hải Quân Mỹ bác tin «đánh đổi» Biển Đông với Trung Quốc
Một vùng đảo nhân tạo do Trung Quốc bồi đắp trong quần đảo Trường Sa. Ảnh chụp từ máy bay tuần thám Mỹ P-8A, do Hải quân Mỹ cung cấp 21/5/2015. REUTERS/U.S. Navy/Handout via Reuters
Cách nhau một ngày, Tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương và đại sứ Mỹ tại Philippines tuyên bố không có chuyện «giảm hoạt động tại Biển Đông để được Trung Quốc hợp tác trên hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên».
Theo nhật báo Inquire của Philippines, vào Chủ nhật 07/05/2017, đích thân ông Sung Kim, đại sứ Mỹ tại Manila tuyên bố không có chuyện tổng thống Trump nhắm mắt làm ngơ: lập trường cơ bản của chính phủ Hoa Kỳ tại Biển Đông không thay đổi. Mỹ tiếp tục bảo tự do hàng hải tại Biển Đông vì quyền lợi của Mỹ và của cộng đồng quốc tế.
Tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ, đô đốc Scott Swift, cũng khẳng định «chính sách Biển Đông không thay đổi và cần phải giải quyết theo quy định của Hiến Chương Liên Hiệp Quốc Về Luật Biển UNCLOS», khi được hỏi phải chăng Tổng thống Donald Trump đánh đổi Biển Đông để làm giảm căng thẳng tại bán đảo Triều Tiên.
Trong tuần qua, New York Times và CNN cho rằng chiến thuyền của Mỹ, từ ba tháng nay không tuần tra tại Biển Đông và Tổng thống Trump không cho hạm đội tuần tra dưới 12 hải lý, sát các đảo bị Trung Quốc chiếm đóng, là để làm hài lòng Bắc Kinh. Tổng thống Trump cố gắng đổi lấy sự hợp tác của Trung Quốc trên hồ sơ hạt nhân và tên lửa của Bình Nhưỡng đe dọa an ninh Hoa Kỳ.
Đang viếng thăm Ấn Độ để thắt chặt hợp tác hải quân Mỹ-Ấn, Đô đốc Scott Swift, Tư lệnh hạm đội Thái Bình Dương (hạm đội 7 và hạm đội 3) cũng phủ nhận tin cho là hải quân Mỹ được lệnh «án binh bất động»ở Biển Đông. Ông lên án chính sách dùng vũ lực và áp đặt bằng sức mạnh của Trung Quốc tại Biển Đông. Chiến lược «một con đường, một vành đai» của Bắc Kinh, theo Đô đốc Scott Swift, đang gây lo ngại cho khu vực. Hải Quân Hoa Kỳ và Ấn Độ đang tìm cách tăng cường hợp tác song phương để đề phòng cũng như chuẩn bị một cuộc «tập trận khổng lồ», phong tỏa tàu ngầm, vào tháng 07. Các thông tin này được báo Ấn Độ loan tải hôm thứ bảy 06/05/2017.
Cho dù Mỹ có giảm hoạt động ở Biển Đông hay không, Philippines vẫn tiếp tục bảo vệ Pag-asa, đảo lớn nhất mà quân đội Philiipines kiểm soát trong quần đảo Trường Sa. Bộ trưởng Quốc Phòng Philippines Delphin Lorenzana nhận định như trên và «hy vọng quyền tự do lưu thông vẫn được duy trì» khi trả lời câu hỏi của báo chí về tin đồn Donald Trump giảm sự hiện diện của Hải Quân Mỹ tại Biển Đông.
T.A.
Hồng Thủy
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét