Biển Đông khủng hoảng lần 2: Đối đầu tại Bãi Tư Chính leo thang
Nguyễn Quang Dy
Biển Đông khủng hoảng lần 1 khi Trung Quốc bất ngờ hạ đặt dàn khoan HD-981tại vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam (tháng 5-7/2014), làm Hà Nội bị sốc và quan hệ hai nước khủng hoảng. Đồng thời, Trung Quốc còn ráo riết thay đổi thực địa bằng bồi đắp và quân sự hóa các đảo/đá mà họ chiếm tại Hoàng Sa và Trường Sa, để kiểm soát Biển Đông theo “đường chín đoạn”, vi phạm trắng trợn luật biển quốc tế năm 1982 (UNCLOS).
Biển Đông khủng hoảng lần 2 khi Trung Quốc đưa tàu thăm dò HD-8 và nhiều tàu hải giám có vũ trang vào vùng EEZ của Việt Nam gần bãi Tư Chính (từ 3/7/2019) để thăm dò địa chấn (lô RJ03 và RJ27) và quấy rối hoạt động dầu khí của Việt Nam và đối tác. Hành động này vi phạm luật pháp quốc tế và phán quyết của PCA. Nó là bước tiếp theo sự kiện Trung Quốc đã dùng vũ lực đe dọa Việt Nam và Repsol (Tây Ban Nha) phải dừng dự án dầu khí tại mỏ “Cá Kiếm Nâu” (lô 136-01) và “Cá Rồng Đỏ” (lô 07-03) vào tháng 7/2017 và 3/2018.
Tháng 5/2014 và 7/2019 đã đánh dấu hai bước ngoặt làm thay đổi bức tranh địa chính trị tại Biển Đông. Ngày 8/8/2019, theo các nguồn tin quốc tế, Trung Quốc đã rút tàu HD-8 về đá Chữ Thập (tại Trường Sa). Nhưng giới phân tích cho rằng đây chỉ là rút tạm thời để tiếp nhiên liệu chứ không phải rút hẳn, vì họ vẫn để lại tàu hải giám tại bãi Tư Chính. Thật là ngây thơ và hồ đồ nếu cho rằng Trung Quốc sẽ rút tàu HD-8 về trước phản ứng cứng rắn của Việt Nam và dư luận quốc tế. Theo VOA (13/8/2019) tàu HD-8 đã quay trở lại bãi Tư Chính. (Hải Dương 8 quay trở lại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, VOA, August 13, 2019).
Khủng hoảng lần 2
Biển Đông khủng hoảng lần 2 không còn là tranh chấp chủ quyền biển đảo và tài nguyên dầu khí như trước, mà đây là hành động xâm lược bằng lực lượng hải giám có vũ trang của Trung Quốc. Họ muốn biến vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam thành “khu vực tranh chấp” theo chiến lược “vùng xám” (grey area) và “tam chủng chiến pháp” (three warfare doctrine). Trung Quốc không chỉ bắt nạt Việt Nam mà còn thách thức cộng đồng quốc tế.
Theo Stratfor, việc tàu HD-8 tái xuất hiện ở Bãi Tư Chính “đồng nghĩa với việc nguy cơ đụng độ giữa tàu Việt Nam và Trung Quốc ở Biển Đông sẽ lại tăng lên”. Theo Murray Hiebert (CSIS) tình hình có thể “vượt ra khỏi tầm kiểm soát” nếu “xảy ra một vụ tai nạn” cũng như “phản ứng thái quá” của hai bên. Theo các chuyên gia, Trung Quốc đã điều hai tàu hải cảnh hiện đại bậc nhất (là Haijing 31302 và 33111) đến Bãi Tư Chính để hộ tống HD-8.
Trung Quốc không bao giờ từ bỏ tham vọng bành trướng để thực hiện “Giấc mộng Trung Hoa” (China Dream). Sau khi chiếm Hoàng Sa (1974) và một phần Trường Sa (1988), Trung Quốc cho rằng nay họ đã đủ mạnh để độc chiếm Biển Đông như cái ao của họ, bắt nạt các nước láng giềng như chư hầu, và quân sự hóa nhằm thay đổi cục diện Biển Đông.
Trung Quốc tìm cách chiếm Scaborough shoal (của Philippines) và Bãi Tư Chính (của Việt Nam) là 2 vị trí có ý nghĩa chiến lược trong bàn cờ Biển Đông. Họ đã chiếm Scaborough (6/2016) sau một cuộc đối đầu (standoff) mà Mỹ bỏ rơi Philippines. Trung Quốc đang chờ thời cơ để quân sự hóa Scaborough cũng như chiếm đảo Thị Tứ và Bãi Tư Chính. Nhưng đây là “làn ranh đỏ”, vì không chỉ là tranh chấp song phương giữa Trung Quốc với Việt Nam và Philippines mà đã trở thành vấn đề an ninh quốc tế đối với trục quan hệ Mỹ-Trung.
Trước đây, Trung Quốc đã ép Việt Nam phải dừng hợp tác với Repsol (Tây Ban Nha) tại mỏ “Cá Rồng Đỏ”. Nay Trung Quốc muốn ép Việt Nam phải dừng hợp tác với Rosneft (Nga) tại mỏ “Lan Đỏ & Lan Tây”, và không được thuê dàn khoan của Nhật. Trung Quốc còn muốn ép Việt Nam không được hợp tác với ExxonMobil (Mỹ) tại mỏ khí “Cá Voi Xanh”. Nói cách khác, Trung Quốc muốn Việt Nam chỉ hợp tác với họ để “cùng khai thác” dầu khí. Có thể nói, Việt Nam càng nhân nhượng thì Trung Quốc càng lấn tới tại Biển Đông.
Khi Trung Quốc ngang nhiên cho tàu xâm phạm chủ quyền Việt Nam, để thăm dò địa chấn và quấy rối hoạt động dầu khí của Việt Nam và đối tác trong vùng đặc quyền kinh tế, Việt Nam không đủ sức răn đe để ngăn chặn. Trung Quốc có thể cho tàu thăm dò hay dàn khoan xâm phạm chủ quyền Việt Nam tại ãi Tư Chính hoặc một nơi nào đó, để thực hiện ý đồ của họ là biến vùng biển này thành cái aBo nhà của họ theo “đường chín đoạn”.
Tuy Trung Quốc có lợi thế tương đối ở Biển Đông, nhưng quyền lực của họ không phải tuyệt đối mà phụ thuộc nhiều vào hệ quả chiến tranh thương mại Mỹ-Trung. Một khi kinh tế Trung Quốc bị suy thoái, dự trữ ngoại hối và thị trường chứng khoán suy sụp, thì sức mạnh của họ ở Biển Đông cũng bị suy giảm theo. Giới hạn của quyền lực là một bài học mà các siêu cường thường hay quên trong các “cuộc đọ sức bất đối xứng” (asymmetric fight).
Lần này, Việt Nam tuy đã rút kinh nghiệm để đối phó với Trung Quốc tốt hơn, nhưng vẫn phải phản ứng có chừng mực. Tuy nhiên lập trường của Việt Nam ngày càng cứng rắn, không chịu lùi bước khi bị Trung Quôc bắt nạt. Việt Nam đã cho các tàu cảnh sát biển bám sát để ngăn chặn các tàu Trung Quốc. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã lên tiếng phản đối Trung Quốc (16,19/7/2019), và Bộ Ngoại Giao Mỹ đã lên tiếng ủng hộ (20/7/2019). Dư luận trong và ngoài nước thúc giục Việt Nam quốc tế hóa và kiện Trung Quốc ra PCA.
Phản ứng của các nước
Về phản ứng của các nước có liên quan, Carl Thayer cho rằng “Việt Nam đã phải thất vọng về phản ứng của cộng đồng quốc tế, trừ Mỹ” (VOA, August 9, 2019). Có thể nói Mỹ là cường quốc đầu tiên (nếu không phải duy nhất) đã gián tiếp ủng hộ Việt Nam. Trước tình hình bất an tại khu vực, Mỹ đã điều tàu sân bay USS Ronald Reagan tới Biển Đông (6/8/2019) nhưng đã cập bến Philippines, chứ không phải Việt Nam. Nói cách khác, Mỹ vẫn chưa có hành động trực tiếp và hiệu quả nào để răn đe và đối phó với Trung Quốc tại ãi Tư Chính.
Có thể hiểu và lý giải phản ứng của Mỹ theo mấy cách. Thứ nhất, Mỹ chỉ muốn đảm bảo nguyên tắc tự do hàng hải và hàng không, chứ không can thiệp trực tiếp vào tranh chấp chủ quyền Biển Đông. Thứ hai, dù Mỹ muốn tăng cường hợp tác chiến lược với Việt Nam, nhưng hai nước vẫn chưa phải là đối tác chiến lược. Thứ ba, năm ngoái Việt Nam đã quyết định ngừng 15 chương trình hợp tác với Mỹ (cho 2019), chắc để làm vừa lòng Trung Quốc.
Theo Nikki Haley (cựu đại sứ Mỹ tại LHQ), Tập Cận Bình đã thủ tiêu mất “khái niệm hòa đồng” (convergence) nên thái độ “cứng rắn về thương mại chỉ là bước đầu”. Mỹ cần “thay đổi lăng kính để xem xét vấn đề luật lệ ngoại thương của Mỹ, chuỗi cung ứng quốc tế, đầu tư trong nước, bảo vệ bản quyền, và các ưu đãi cho công nghệ quốc phòng cốt lõi”.
Nikki Haley (một ứng cử viên tổng thống trong tương lai) cho rằng “bản chất cực đoan của chiến lược an ninh quốc gia Trung Quốc chỉ bộc lộ rõ trong mấy năm gần đây….Khi điều chỉnh chiến lược an ninh quốc gia để đối phó với Trung Quốc, Mỹ muốn khuyến khích các nước đồng minh điều chỉnh chiến lược của họ…Trung Quốc không chỉ đòi hỏi “cả chính phủ” mà còn “cả quốc gia” phải đáp ứng…May mắn là chính quyền được sự ủng hộ của tất cả các phía để đối phó với chính sách mới hung hăng của Trung Quốc. Chúng ta phải hành động ngay bây giờ, trước khi quá muộn. Cái giá phải trả rất cao, có thể là sống còn”. (How to Confront an Advancing Threat From China, Nikki Haley, Foreign Affairs, July 18, 2019).
Theo Bennett Murray, Nga đang lặng lẽ ủng hộ Hà Nội trong vụ đối đầu mới với Bắc Kinh. “Đối với Việt Nam, gắn khai thác dầu khí với chiến lược của các nước lớn có lẽ là cơ hội tốt nhất để duy trì hoạt động khai thác dầu khí trong “đường chín đoạn”. (Vietnams Strange Ally in Its Fight With China, Bennett Murray, Foreign Policy, August 1, 2019).
Tuy Nga là nguồn cung cấp vũ khí lớn nhất cho Việt Nam, nhưng thường giữ thái độ im lặng trước tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông vì quan hệ của họ với Trung Quôc. Putin đã từng ủng hộ Trung Quốc khi có phán quyết của PCA (7/2016), “Nga đoàn kết và ủng hộ lập trường của Trung Quốc”. Gần đây, Nga còn tỏ ra gần gũi hơn với Trung Quốc như một lá bài trong bàn cờ nước lớn với Mỹ. Nhưng sau khi báo cáo của Robert Mueller giúp Trump cơ hội thoát khỏi bị luận tội, Trump có thể lại chơi “lá bài Nga”. Nay Rosneft (của Nga) là đối tác của PVN (Việt Nam) để thăm dò dầu khí gần Bãi Tư Chính (lô 06-01), nhiều người hy vọng Nga ủng hộ lập trường của Việt Nam đang đối đầu với Trung Quốc tại Bãi Tư Chính.
Về phản ứng của Úc, Carl Thayer cho biết đại sứ Việt Nam tại Úc đã bày tỏ lo ngại về việc báo chí Úc không đăng tải thông tin về sự kiện Bãi Tư Chính và chính phủ Úc không có bình luận gì (tuy Úc là một trong “tứ cường” tại Indo-Pacific). Theo SBS News (August 8, 2019), Andrew Hastie (Chủ tịch Ủy ban Tình báo và An ninh của Quốc hội Úc) đã cảnh báo là Úc đã đánh giá thấp Trung Quốc và nhắc lại bài học về Đức Quốc Xã những năm 1930. Andrew Haslie phản ánh sự phân hóa trong chính giới Úc về chính sách với Trung Quốc.
Theo Haslie, Úc đang đứng trước thách thức lớn nhất về an ninh, kinh tế, và dân chủ trong thập niên tới khi Trung Quốc và Mỹ cạnh tranh làm bá chủ toàn cầu. “Thập niên tới sẽ thử thách nền dân chủ của chúng ta, kinh tế của chúng ta, liên minh và an ninh của chúng ta, mà trong lịch sử Úc chưa từng có…Lúc này, chỗ yếu lớn nhất của chúng ta không phải là hạ tầng mà là tư duy… Sự thất bại về nhận thức sẽ làm chúng ta yếu kém về thể chế…Nếu chúng ta không hiểu thách thức trước mắt, thì chủ quyền và tự do của chúng ta sẽ bị suy giảm”.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper và Ngoại trưởng Mike Pompeo đã đến Úc (4/8/2019) để trao đổi với các bộ trưởng đồng cấp về tình hình khu vực (và Biển Đông). Hai bên đã bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc sử dụng viện trợ như một loại “vũ khí” để mở rộng ảnh hưởng của họ đối với các quốc gia nhỏ hơn trong khu vực, nơi có tuyến đường hàng hải rất quan trọng và nguồn tài nguyên phong phú. Thủ tướng Việt Nam đã thăm Úc (3/2019) và nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược. Hy vọng chuyến thăm Việt Nam sắp tới của Thủ tướng Úc sẽ thúc đẩy vai trò “bộ tứ ” của Úc trong quan hệ với Việt Nam và khu vực Indo-Pacific.
Lập trường của Việt Nam
Theo David Hutt, lần này Hà Nội quyết không chịu lùi bước, đã công khai lên án Trung Quốc và kêu gọi quốc tế ủng hộ Việt Nam. Phát ngôn Bộ ngoại Giao nói Trung Quốc “xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa của Viêt Nam”, và đòi Trung Quốc phải “rút ngay tàu thăm dò và tàu hộ tống khỏi vùng biển của Việt Nam”. Hà Nội cũng thông báo đã gia hạn cho dàn khoan của Nhật (Hauryu-5) được hoạt động đến 15/9/2019, gián tiếp thách thức ý định của Trung Quốc. Liên doanh PVN-Rosneft đã trở thành cái gai trong mắt Bắc Kinh từ tháng 5/2019 khi thuê dàn khoan của Nhật thăm dò dầu khí tại lô 06-01 gần Bãi Tư chính. (Vietnam takes a stand in the South China Sea, David Hutt, Asia Times, August 6, 2019).
Theo các chuyên gia phân tích, lần này có nhiều lý do để Hà Nội đối phó với Trung Quốc (tuy trước đây đã lùi bước). Thứ nhất, địa điểm đối đầu mới nằm trong vùng EEZ và gần bờ biển Việt Nam (Vũng Tàu). Thứ hai, thăm dò dầu khí tại Bãi Tư chính đã có kết quả tốt hơn trước. Thứ ba, sau khi lùi bước lần trước (7/2017 và 3/2018) Việt Nam đã nhận ra rằng càng lùi bước, Trung Quốc càng lấn tới. Thứ tư, Việt Nam nay được các nước lớn ủng hộ (như Mỹ, Nhật, EU). Mỹ và EU đều muốn tăng cường hợp tác chiến lược với Việt Nam. Ngày 5/8/2019, EU đã ký hiệp định hợp tác quốc phòng với Việt Nam, như một chỉ dấu mới.
Theo Carl Thayer, tàu HD-8 trở lại đúng vào lúc lãnh đạo Trung Quốc đang họp tại Bắc Đới Hà (trong 2 tuần, tới 17/8/2019) bàn 3 vấn đề chính, trong đó có việc Việt Nam và Philippines tìm cách “đẩy lùi sự xâm phạm của Trung Quốc”…Nếu Việt Nam kiện Trung Quốc thì có cơ hội được cộng đồng quốc tế ủng hộ thông qua liên minh do Mỹ dẫn đầu (gồm các nước Úc, Anh, Pháp, Đức Canada, EU, Ấn Độ, Nhật, Hàn Quốc, New Zealand).
Tinh thần dân tộc của người Việt đối với Trung Quốc tuy không suy giảm, nhưng gần đây lắng xuống sau khi biểu tình bạo động bị đàn áp (5/2014). Theo Carl Thayer, đối đầu mới tại Bãi Tư Chính sẽ củng cố tinh thần dân tộc, khi Hà Nội quốc tế hóa vấn đề Biển Đông với lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc. Hy vọng Mỹ, EU và Nhật có lập trường quyết đoán hơn để duy trì trật tự dựa trên luật pháp. Sự ủng hộ của Mỹ tuy gián tiếp nhưng khá mạnh, trong khi các nước khác (như Úc, Ấn Độ, ASEAN) vẫn ngại làm mất lòng Trung Quốc.
Trung Quốc đã chọn thời điểm này để tạo khủng hoảng tại Bãi Tư Chính nhằm gây sức ép với Việt Nam (như chơi cờ vây). Thứ nhất, họ cho rằng Việt Nam đang khó khăn về ngân sách, thu không đủ chi và trả nợ, khi dầu khí trở thành nguồn thu chính. Thứ hai, Việt Nam có nguy cơ trở thành nạn nhân của chiến tranh thương mại vì Mỹ đánh thuế cao lên thép Việt Nam có nguồn gốc từ nước khác và Việt Nam có thể trở thành “nước thao túng tiền tệ”. Thứ ba, Trung Quốc lo ngại Việt Nam xích lại gần Mỹ khi TBT/CTN Nguyễn Phú Trọng đi thăm Mỹ (dự kiến 9/2019). Nhưng nếu Trung Quốc gây sức ép quá mạnh, họ có thể xô đẩy Việt Nam vào vòng tay người Mỹ, như quy luật “hệ quả không định trước” (unintended consequence).
Trước diễn biến khó lường và hệ quả bất định, lúc này Việt Nam cần khôn ngoan và tỉnh táo để nhận thấy rõ tình thế phức tạp hiện nay, khi Biển Đông khủng hoảng lần 2 và đối đầu tại Bãi Tư Chính đang leo thang. Muốn thoát hiểm trong tình thế đó, người Việt cần đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích nhóm (Việt Nam first) để tìm giải pháp khả thi nhằm đảm bảo chủ quyền quốc gia và không gian sinh tồn cho Việt Nam. Trong bối cảnh đó, thật là ngu ngốc nếu để cho Trung Quốc làm đường cao tốc Bắc Nam, và trung chuyển hàng hóa cho Trung Quốc.
Theo David Hutt “Việt Nam sẽ làm vui lòng Mỹ nếu cố gắng thay đổi chính sách thương mại với Trung Quốc”…Không có quốc gia nào ở Đông Nam Á được Mỹ ưu đãi nhiều như Việt Nam, và cũng không có quốc gia nào trong khu vực này có nhiều vấn đề chính trị như Việt Nam…Tuy ông Trump đến thăm Việt Nam tới ba lần, nhưng lời chỉ trích của ông là “Việt Nam còn tệ hơn cả Trung Quốc” làm nhiều người thực sự không biết phải phản ứng thế nào. Chắc Việt Nam phải suy nghĩ kỹ hơn về vị trí của mình ở đâu trong đối đầu Mỹ-Trung. David Hutt cho rằng “mục tiêu chiến tranh thương mại tiếp theo của Trump sẽ là Việt Nam”. (Trump’s next trade war target: Vietnam, David Hutt, Asia Times July 16, 2019).
***
Vì vậy, thứ nhất, phải thấy rõ bản chất của Trung Quốc để không ảo tưởng và mất cảnh giác, nhằm dứt khoát tư tưởng “thoát Trung”. Thứ hai, phải nói rõ cho người dân biết về diễn biến tình hình để họ chung tay bảo vệ tổ quốc, vì nhân dân là yếu tố quyết định. Thứ ba, phải nói rõ cho thế giới biết về thực trạng hiện nay và sắp tới, để vận động họ ủng hộ. Thứ tư, phải nâng cao năng lực cảnh sát biển và hải quân để đối phó với các nguy cơ mới. Thứ năm, phải quốc tế hóa vấn đề Biển Đông và kiện Trung Quốc (ra PCA) trước khi quá muộn. Thứ sáu, phải nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược với Mỹ, và vận động các nước lớn như “bộ tứ ” hợp tác khai thác dầu khí tại Biển Đông. Thứ bảy, phải vận động các nước láng giềng ASEAN hãy gác lại tranh chấp để đồng thuận cùng đối phó với các bất ổn trong khu vực.
Tham khảo
1. How to Confront an Advancing Threat From China, Nikki Haley, Foreign Affairs, July 18, 2019.
2. Vietnam’s Strange Ally in Its Fight With China, Bennett Murray, Foreign Policy, August 1, 2019.
3. Vietnam takes a stand in the South China Sea, David Hutt, Asia Times, August 6, 2019
4. Trump’s next trade war target: Vietnam, David Hutt, Asia Times, July 16, 2019.
5. Hải Dương 8 quay trở lại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, VOA, August 13, 2019
N.Q.D.
Tác giả gửi BVN
Những việc Hà Nội cần làm khi tàu Hải Dương Địa Chất 8 quay lại!
Một lính hải quân trên tàu USS Carl Vinson cập cảng Đà Nẵng hôm 5/3/2018.
Reuters
Reuters
Những việc Hà Nội cần làm khi tàu Hải Dương Địa Chất 8 quay lại!
00:00/08:30
Tàu thăm dò Hải Dương Địa chất 8 của Trung Quốc đã trở lại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa phía Nam Biển Đông của Việt Nam hôm 13 tháng 8. Lần trở lại này có sự hộ tống của những tàu Hải cảnh thuộc đội được cho là chủ lực của Trung Quốc.
Mục tiêu trở lại
Hoạt động quay lại của Tàu Hải dương Địa chất 8 và các tàu hải cảnh của Trung Quốc từng được một số chuyên gia cảnh báo.
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, Nhà nghiên cứu cao cấp về lợi ích chiến lược và chiến lược quốc tế từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, nói với RFA:
“Nó sẽ khảo sát tiếp vì vùng khảo sát rất rộng, đến 36 ngàn cây số vuông. Kể cả nó khảo sát rồi thì nó cũng khảo sát lại một hoặc hai lần nữa để nó đối chiếu với lần trước xem có gì khác biệt hay không. Đó là về mặt kỹ thuật. Trên cơ sở đối chiếu hai lần khảo sát nó sẽ khẳng định dưới thềm lục địa có trữ lượng dầu, khí hoặc cả dầu cả khí đủ để nó tiến hành khai thác hay không.
Còn một thứ nữa là dầu đa phiến nằm trong các lớp đá xốp dưới đáy biển vùng này có trữ lượng nhiều gấp hàng triệu lần dầu mỏ bình thường.”
Ngay khi tàu HD 8 rút đi, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp cũng đã nhận định tàu này sẽ quay trở lại, bởi tàu này chỉ đủ dầu, lương thực và máy móc chạy trong 40 đến 42 ngày. Sau đó nó phải rút ra đảo Chữ Thập để lấy dầu, lấy nước, lấy lương thực, kiểm tra hoặc thay một số máy móc rồi sẽ quay lại.
Nhà nghiên cứu Biển Đông, ông Đinh Kim Phúc lại có đánh giá việc quay lại này cũng không nhằm mục đích như lần thứ nhất, đó là trước cuộc chiến tranh kinh tế Mỹ - Trung, Trung Quốc thiệt hại rất nặng nề, và ông Tập Cần Bình cần phải vực dậy uy tín trong tình hình có những biến động quanh Hoa Lục:
“Uy tín của Tập Cận Bình hiện nay đối với nhà tư bản Trung Quốc cũng như các nhà đầu tư nước ngoài không còn giống như những năm đầu cầm quyền của Tập Cận Bình nữa, và Tập cần phải thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc.
Nếu như ở Hong Kong, ở Đài Loan thì Tập Cận Bình rất khó thúc đẩy để cứu vãn cho những khó khăn của Tập Cận Bình trong cuộc chiến tranh kinh tế Mỹ - Trung thì tập chọn vùng Biển Đông của Việt Nam.”
Thạc sĩ Hoàng Việt, một thành viên của Quỹ Nghiên Cứu Biển Đông, cho rằng mục đích của Trung Quốc khi quay trở lại lần này là tạo áp lực để Việt Nam buông xuôi. Ông nói:
“Trung Quốc sẽ tăng áp lực lên khu vực (không phải bãi Tư Chính) một số lô, như lô 06, lô 01, lô 159, lô 160 ở vùng trũng Nam Côn Sơn. Có thể Trung Quốc sẽ điều những đội tàu hộ tống đông hơn với mục đích để phía Việt Nam cảm thấy mệt, cảm thấy bị áp lực và buông xuôi. Đó là điều Trung Quốc muốn làm. Vì vậy cho nên chắc chắn trong thời gian tới, Trung Quốc sẽ đẩy mạnh áp lực hơn nữa.”
Hiến kế giải pháp cho Việt Nam
Hai sĩ quan hải quân Việt Nam trên tàu cứu hộ và cứu hộ USNS trong một cuộc huấn luyện tại cảng Tiến Sa, Đà Nẵng vào ngày 25 tháng 4 năm 2012. AFP
Vậy Việt Nam cần phải làm gì để Trung Quốc phải rút ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam một cách chính thức chứ không chỉ đi tiếp dầu rồi quay lại, dù Việt Nam cho rằng tàu Hải Dương Địa chất 8 rút di là do chính phủ Việt Nam đã có những biện pháp đúng đắn, sáng suốt như bài báo trên Hà Nội Mới hôm ngày 12 tháng 8 vừa qua rằng: “Việc nhóm tàu Trung Quốc buộc phải rút khỏi bãi Tư Chính một lần nữa cho thấy, Đảng, Nhà nước luôn đặc biệt quan tâm, đặt nhiệm vụ bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, chủ quyền biển, đảo lên hàng đầu và từ đó có các giải pháp đấu tranh phù hợp, hiệu quả, trên tinh thần “dĩ bất biến, ứng vạn biến”.”
Thạc sĩ Hoàng Việt thừa nhận Việt Nam hiện không im lặng mà đang tìm cách buộc tàu Trung Quốc rút lui:
“Thứ nhất là Việt Nam đang phải chiến đấu trên thực địa, nghĩa là chúng ta cũng phải thi gan và bộc lộ ý chí với Trung Quốc. Trung Quốc tới đâu thì chúng ta cũng phải tìm mọi cách kiên trì để buộc Trung Quốc ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của chúng ta, giống như Việt Nam đã làm năm 2014.
Nếu chúng ta chiến đấu trên thực địa không tốt thì xuất hiện của Trung Quốc nó sẽ trở thành thường xuyên và trên thực tế, giống như trường hợp Trung Quốc đã làm Scarborough của Philippines năm 2012.”
Theo Thạc sĩ Hoàng Việt giữ vững trên thực địa là việc lớn thứ nhất mà Hà Nội phải làm trong khi sử dụng biện pháp hòa bình nhưng kiên quyết để buộc tàu thăm dò HD 8 cùng đội tàu của Trung Quốc ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam; Thứ hai là Việt Nam phải gửi thông điệp đến cộng đồng quốc tế để kêu gọi quốc tế lên án Trung Quốc.
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp cũng có cùng nhận định khi cho rằng Việt Nam không bị động, vẫn đấu tranh theo cách cũ là đối ngoại, nhưng việc cần làm bây giờ là phải tính đến biện pháp pháp lý, tức là phải đưa ra tòa, nhưng sẽ mất thời gian.
Theo ông thì chính quyền Việt Nam không sợ chính quyền Trung Quốc; tuy nhiên nếu buộc phải đưa ra tòa thì phải làm sao để thủ tục phân xử xảy ra nhanh nhất, vì nếu xảy ra càng chậm thì Trung Quốc càng giở những trò mà Hà Nội không lường hết được như trừng phạt kinh tế, phá hoại, khuấy đảo…Ông đưa ra một giải pháp:
“Bây giờ họ tính nếu kiện theo cách mời Trung Quốc ra Ủy ban Xem xét Giới hạn thềm lục địa, được lập năm 1982 theo Công ước luật biển của LHQ - Ủy ban này có một nhiệm vụ rõ ràng là giúp cho Hội đồng bảo an LHQ giải thích nội dung luật của Công ước về Luật biển - thì Trung Quốc không thể từ chối. Đấy là một cách.
Còn những khả năng nữa là đưa ra tòa, chẳng hạn như tòa PCA mà Manila (Philippines) đã đưa năm 2013 và nhận được phán quyết rất tốt năm 2016.”
Theo nhận định của một số nhà quan sát thì nếu Trung Quốc tiến hành khai thác sau khi hoàn tất thăm dò thì mọi việc sẽ diễn biến theo tình hình rất xấu, bởi không nước nào chịu khoanh tay đứng nhìn “ăn cướp” vô nhà. Nhưng theo Thạc sĩ Hoàng Việt thì khả năng nổ súng là rất thấp vì Trung Quốc không dám và cũng không muốn nổ súng. Còn phía Việt Nam thì đương nhiên càng không muốn nổ súng, vì nếu Việt Nam nổ súng sẽ tạo cớ cho Trung Quốc tấn công vũ lực Việt Nam.
Vào ngày 3/7/2019, Trung Quốc điều tàu Hải Dương Địa chất 8 được hộ tống bởi 4 tàu hải cảnh và một tàu dân binh, tới khu vực phía bắc Bãi Tư Chính. Trong quá trình thăm dò địa chấn, Trung Quốc đã điều hàng chục tàu các loại vào vùng biển Việt Nam mà theo Giáo sư Carl Thayer, lúc nhiều nhất lên tới 80 chiếc.
Đến ngày 7/8/2019, tàu Hải Dương Địa chất 8 rút khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam và neo đậu ở Đá Chữ Thập thuộc Quần đảo Trường Sa, nơi Trung Quốc kiểm soát từ năm 1988 đến nay.
Đảo này nay là một trong bảy tiền đồn mà Trung Quốc bồi lấp từ các bãi đá thành đảo nhân tạo rồi xây dựng thành căn cứ quân sự, trang bị vũ khí hiện đại trên đó.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét