Mỹ Hằng
VCG/GETTY IMAGES
Việc Trung Quốc rút tàu Hải Dương Địa chất 8 khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam (EEZ) tại Bãi Tư Chính hôm 7/8 làm dấy lên nhiều câu hỏi về động cơ đằng sau hành động này, kịch bản tiếp theo của Trung Quốc sẽ là gì, và Việt Nam cần chuẩn bị ra sao để đối phó.
"Dữ liệu theo dõi tàu cho thấy tàu khảo sát của Trung Quốc đã rời khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, nhưng ít nhất hai tàu hải cảnh của họ vẫn ở trong khu vực này," ông Devin Thorne, chuyên gia cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng (C4ADS) nói với Reuters hôm 7/8, trích dẫn dữ liệu từ công ty phân tích hàng hải Windward.
TS NGUYEN THANH TRUNG
Từ đầu tháng 7/2019, tàu của Cơ quan Khảo sát Địa chất Trung Quốc đã tiến hành khảo sát các mỏ dầu ngoài khơi nằm trong vùng Đặc quyền Kinh tế của Việt Nam, gây căng thẳng giữa Bắc Kinh và Hà Nội.
Chính phủ Việt Nam đã chính thức lên tiếng phản đối và yêu cầu Trung Quốc rút toàn bộ tàu ra khỏi Bãi Tư Chính, đồng thời đưa vụ việc ra quốc tế, mới đây nhất là trong Thượng đỉnh Ngoại trưởng ASEAN 2019 tổ chức tại Thái Lan.
BBC News Tiếng Việt có cuộc trao đổi với Tiến sỹ Nguyễn Thành Trung, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế (SCIS) có trụ sở tại TP Hồ Chí Minh hôm 9/8 xung quanh việc rút lui của Hải Dương Địa chất 8.
BBC: Theo ông nguyên nhân nào khiến Trung Quốc rút tàu Hải Dương Địa chất 8 khỏi Bãi Tư Chính sau một thời gian có mặt tại đây với lực lượng hùng hậu gồm các tàu hải giám và tàu dân quân biển? Có phải đó là do sức ép từ Việt Nam và quốc tế hay không?
TS Nguyễn Thành Trung: Với việc chỉ rút tàu Hải Dương Địa chất 8 nhưng vẫn để lại hai tàu hải giám ở Lô 06-01 thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam tại Bãi Tư Chính, tôi cho rằng đó là do Trung Quốc chưa hoàn tất công việc khảo sát của họ tại đây, nhưng có thể đã có được một số kết quả sơ bộ. Đây là lý do chính chứ tôi không cho rằng quốc tế có ảnh hưởng gì đến quyết định như thế này của Trung Quốc đâu. Ý tôi ở đây là tiếng nói của cộng đồng quốc tế không có ý nghĩa gì với Trung Quốc trong việc này.
Nhìn vào bối cảnh hiện nay thì rõ.
Cách đây mấy ngày Trung Quốc đã lại tiếp tục quấy rầy Philippines trên Biển Đông. [Tàu chiến Trung Quốc đi ngang qua eo biển Sibutu ở vùng cực Nam Philippines mà không báo trước, và 113 tàu Trung Quốc kéo đến bao quanh đảo Thị Tứ vốn được Philippines gọi là đảo Pagasa - hiện đang do Philippines kiểm soát]. Chứng tỏ Trung Quốc có thể triển khai nhiều mặt trận cùng lúc, vừa với Malaysia, vừa với Việt Nam vừa với Philippines, mà không chịu sức ép nào.
BBC: Ông dự đoán động thái tiếp theo của Trung Quốc sau động thái rút tàu Hải Dương Địa chất 8 khỏi Bãi Tư Chính sẽ là gì? Và Việt Nam cần phải chuẩn bị những gì để đối phó, trong bối cảnh các lời tư vấn như cần tranh thủ hỗ trợ của quốc tế đến nay dường như tỏ ra không mấy hiệu quả để Việt Nam kiềm chế Trung Quốc?
TS Nguyễn Thành Trung: Hiện không thể khẳng định được chắc chắn Trung Quốc sẽ làm gì tiếp theo. Nhưng tôi cho rằng nhiều khả năng Trung Quốc sẽ quay lại, có thể không phải quay lại Lô 06-01 mà sẽ tới mỏ dầu khác mà Việt Nam đã khám phá ra. Lô 06-01 liên quan đến các dự án dầu khí của Việt Nam với Nga và Ấn Độ, là nơi Việt Nam khai thác đã lâu rồi nên bây giờ Trung Quốc có thể sẽ quay lại đó để một mặt, quấy rầy hoạt động khai thác của Việt Nam, làm ảnh hưởng tới kinh tế Việt Nam. Mặt khác, Trung Quốc biết chắc quanh lô này sẽ có các mỏ dầu khác mà Việt Nam đã tìm ra, do đó Trung Quốc cũng muốn xem xét các lô này. Hiện chưa rõ Trung Quốc có lấn tới khu vực Cá Voi Xanh hay không dù tại đây Việt Nam đang có dự án khai thác mỏ khí với tập đoàn Dầu khí Mỹ ExxonMobil. Nhưng tôi cho rằng rất có khả năng.
Và nếu quay lại, Trung Quốc được dự đoán sẽ mang theo tàu như Hải Dương 981, nghĩa là sẽ trở lại với các dàn khoan di động. Bởi vì Trung Quốc chắc chắn sẽ không từ bỏ tham vọng độc chiếm khu vực Biển Đông.
Tôi cho rằng chính phủ Việt Nam phải mạnh mẽ hơn về vấn đề này, đặc biêt phải phối hợp với các cường quốc để cùng lên tiếng, như với Mỹ và ASEAN hoặc liên minh châu Âu. Hiện tại chính phủ Việt Nam có làm điều này nhưng tôi cho rằng chưa thực sự mạnh mẽ.
VCG/GETTY IMAGES
Các mối quan hệ của Việt Nam với các nước trên thế giới chủ yếu mới chỉ nằm trong giới hạn nâng cao nhận thức hàng hải. Ví dụ, trong quan hệ với Mỹ, quan hệ giữa hải quân hai nước mới nằm ở khu vực ven bờ, giới hạn trong các hoạt động cứu hộ cứu nạn, mang tính trợ giúp, cứu giúp lúc thiên tai.
Do đó, Việt Nam cần đẩy mạnh hợp tác hải quân với Mỹ. Chẳng hạn Mỹ có thể huấn luyện cho hải quân Việt Nam, và Việt Nam có thể mua thêm tàu cảnh sát biển của Mỹ. Trước đó Mỹ đã tặng cho Việt Nam một số tàu như vậy. Việt Nam cần có nhiều tàu hơn nữa. Tóm lại, Việt Nam phải thân Mỹ nhiều hơn.
BBC: Có ý kiến rằng Việt Nam đã quá rụt rè trong vấn đề Biển Đông, đặc biệt trong việc có kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế hay không. Sự chậm trễ này có thể làm vuột mất các cơ hội của Việt Nam về mặt pháp lý đối với vấn đề Biển Đông. Ông có nhận định gì?
TS Nguyễn Thành Trung: Tôi thì thấy không có vấn đề gì với việc Việt Nam chưa kiện Trung Quốc. Bởi theo tôi thì câu hỏi là 'sau đó là gì', nếu kiện? Có một số học giả cho rằng nếu Việt Nam kiện Trung Quốc mà thắng thì sẽ làm các nhà đầu tư yên tâm khi họ đầu tư dầu khí ở Việt Nam. Nhưng tôi lại cho rằng kết quả phiên tòa không phải là điều quan trọng với các nhà đầu tư, mà cái quan trọng hơn với họ là liệu Việt Nam hay một quốc gia nào đó đứng sau có thể bảo trợ cho họ không bị quấy rầy bởi các tàu của Trung Quốc hay không.
Chúng ta đã biết vụ Việt Nam phải ngưng hai dự án thăm dò dầu khí trên Biển Đông với tập đoàn Repsol của Tây Ban Nha năm 2017 là do sức ép từ Trung Quốc. Và chúng ta cũng biết rằng năm 2016 Philippines thắng Trung Quốc trong vụ kiện ra tòa trọng tài quốc tế liên quan đến các tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông. Nhưng Trung Quốc sau đó vẫn tiếp tục các vụ gây hấn với Philippines trên Biển Đông bất chấp các phán quyết của tòa.
Thực ra tôi cho rằng Việt Nam có thể làm tốt hơn nhưng Trung Quốc quá tinh vi, họ tạo ra một căng thẳng ở mức độ thấp, không có xịt vòi rồng hay xua đuổi tàu Việt Nam, nên khó cho Việt Nam đẩy sự việc lên mức độ cao hơn.
Tương lai gần thì Trung Quốc chưa dám mang dàn khoan vào Bãi Tư Chính ngay nhưng tương lai xa thì tôi khá bi quan về tình hình Biển Đông. Vì Trung Quốc hiện như thách thức tất cả với một lực lượng quá mạnh, trong khi Mỹ, cường quốc có ảnh hưởng nhất lúc này trong vấn đề Biển Đông, thì Tổng thống Donald Trump lại đang hướng tới các vấn đề khác, trong đó có cuộc bầu cử Mỹ 2020 đang tới gần.
AFP/GETTY IMAGES
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét