CHUYỆN THẬT Ở LÀNG TÔI: BT CP TRẦN TRỌNG KIM VÀ CP HỒ CHÍ MINH ĐẶNG VĂN HƯỚNG BỊ ĐẤU CHO TỚI CHẾT TRONG CẢI CÁCH RUỘNG ĐẤT

 Tân Thái Bá

1 Tháng 6 lúc 15:11

Một Bộ trưởng bị đấu tố đến chết trong cải cách ruộng đất.

Đó là ông Đặng Văn Hướng (1887 – 1954) là quan nhà Nguyễn, từng giữ chức Thị lang Bộ Công, Tham tri Bộ Hình triều đình nhà Nguyễn, Tuần vũ Hà Tĩnh, Tổng đốc Nghệ An thuộc Chính phủ Trần Trọng Kim. Sau năm 1945, từng là Quốc vụ khanh đặc trách công tác ở 3 tỉnh Thanh- Nghệ - Tĩnh trong Chính phủ Hồ Chí Minh.

Người làng Nho Lâm, xã Diễn Thọ, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An, đỗ Cử nhân năm 1906, đỗ Phó bảng (khoa Kỷ Mùi-1919) cùng năm với anh trai Đặng Văn Oánh. Ông học tiếng Pháp từ ABC trong hai năm, đỗ Thành chung. Do có học vấn đông tây toàn diện, ông được bổ dụng làm các việc: Huấn đạo, Giáo thụ phủ Diễn châu, Tri huyện, Tri phủ, Thị lang Bộ Công, Tham tri Bộ Hình, Tuần vũ tỉnh Hà Tĩnh. Tính ông thẳng thắn, trung thực, hay phê phán quan trên cả Tây lẫn ta, nhiều lần biểu hiện tính dân tộc mạnh mẽ.

Với tính ấy, quan trên không ưa, cho ông về hưu với hàm Thượng thư. Ông không được lòng cấp trên, nhưng lại được lòng cấp dưới. Cũng vì vậy, nên khi Chính phủ Trần Trọng Kim ra đời, ông được mời tham gia Chính phủ, ông từ chối, sau đấy được mời làm Tổng đốc Nghệ An. Ông nhận lời vì vừa giúp nước, giúp dân, vừa gần mẹ già.

Trong thời gian ông làm Tổng đốc, phong trào Việt Minh đã ngấm ngầm thấm vào đất xứ Nghệ. Ông Đặng Văn Hướng thường quan hệ bí mật với Trần Văn Cung (Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An) và ông Lê Viết Lượng (sau này là Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Trung Bộ). Một mặt lo cho dân làm ăn yên ổn, lo đối phó với bọn Nhật luôn có nhiều yêu sách, luôn sẵn sàng khủng bố đàn áp cách mạng, một mặt ông và ông Trần Văn Cung chuẩn bị bí mật cho cuộc Tổng khởi nghĩa tại Nghệ An. Ông cho thay thế tên lãnh binh bằng ông Trần Văn Quang (sau này là Thượng tướng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Chủ tịch Hội CCB Việt Nam). Chức Chánh văn phòng tỉnh được ông giao cho Nguyễn Tạo (sau này là Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp). Ông thay những tri huyện có xu hướng thân Pháp, Nhật bằng những người có xu hướng dân tộc… Vô hình, ông đã Việt minh hóa bộ máy chính quyền Trần Trọng Kim, vì vậy mà khi Cách mạng Tháng Tám nổ ra, ông bàn giao ấn tín, súng đạn, tiền của, giấy má từ chính quyền thân Nhật sang chính quyền Cách mạng như trở bàn tay, không tốn một viên đạn, một giọt máu. Xe của Việt Minh treo cờ đỏ sao vàng, rước ông về quê rất trân trọng, trong tiếng hoan hô đón tiếp của dân làng. Ông về với ngôi nhà nhỏ ba gian thô sơ và giản dị, sau đó ông tham gia Việt Minh tại Liên khu 4.

Cũng vì có công ấy, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh thành lập Chính phủ đầu tiên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư “ Kính gửi Công Đại nhân Đặng Văn Hướng” mời ông làm Bộ trưởng không bộ trong Chính phủ đầu tiên của Nước VNDCCH, ông Hướng nhận lời và phụ trách Thanh-Nghệ-Tĩnh. Từ năm 1946 đến năm 1953, ông cùng các Bí thư, Chủ tịch 3 tỉnh lăn lộn từ nơi này đến nơi khác, kêu gọi đồng bào góp công, góp sức cho kháng chiến chống Pháp.

Ngày 19 tháng 12 năm 1953, Luật Cải cách ruộng đất được thông qua.

Đầu năm 1954, gia đình ông Hướng trở thành nạn nhân của cuộc đấu tố tàn khốc. Ông bị đấu tố đến chết tại quê nhà, gia đình ông ly tán khắp nơi.

Trung tá Đặng Văn Việt, con trai BT Đặng Văn Hướng, con "HÙM XÁM" đường số 4-chiến dịch Biên Giới 1950 tại cuộc hội ngộ 2/2018 tại tư gia nhà văn Nguyễn Đình Chính

Hầu hết người thân trong gia đình ông hoặc đã chết hoặc đã ly tán ra nước ngoài, ông có tám con: 3 trai, 5 gái. Một người con trai là Trung tá Đặng Văn Việt, anh hùng Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Trung tá Đặng Văn Việt, con trai cụ Đặng Văn Hướng bắt tay, tặng sách Phạm Viết Đào trong cuộc gặp tại tư gia nhà văn Nguyễn Đình Chính tháng 2/2018

Nguồn: Lịch Sử Việt Nam Qua Ảnh.