Hội Gióng ở đền Sóc không có nghi thức cướp lễ vật mà chỉ có nghi thức phát lễ vật cho dân làng hoặc du khách. Trong tất cả các lễ hội của người Việt không có nghi thức cướp lễ vật. Lộc mà tranh nhau, đánh nhau vỡ đầu thì không thiêng nữa.
PV Infonet đã có cuộc trao đổi với GS. TS Nguyễn Chí Bền, Ủy viên Hội đồng di sản văn hóa quốc gia về tình trạng cướp lộc, đánh nhau tranh lễ vật đang gây dư luận ở nhiều lễ hội hiện nay.
 |
| GS Nguyễn Chí Bền |
- Từng là Trưởng ban xây dựng Hồ sơ quốc gia "Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc" trình UNESCO xem xét, công nhận, ông đánh giá như thế nào về đánh giá của lãnh đạo huyện Sóc Sơn khi cho rằng “cướp lộc ở đền Sóc là thói quen, là phong tục”?
GS Nguyễn Chí Bền: Câu chuyện cướp lộc lâu nay năm nào cũng xuất hiện có khác chăng là năm đậm năm nhạt. Tuy nhiên, nếu đại diện Sóc Sơn cho rằng việc cướp lộc tại đây tại đây là thói quen, phong tục dân… thì không hợp lý. Qua nhiều nghiên cứu cho thấy, Hội Gióng ở đền Sóc không có nghi thức cướp lễ vật mà chỉ có nghi thức phát lễ vật cho dân làng hoặc du khách. Trong tất cả các lễ hội của người Việt không có nghi thức cướp lễ vật.
Chúng ta cần phân biệt việc tranh cướp lộc tại đền Sóc khác với việc "tranh cướp" tại một số lễ hội khác ví dụ lễ hội Phết (Phú Thọ) tranh nhau một quả cầu hay lễ hội chen của làng Nga Hoàng (Quế Võ, Bắc Ninh). Ở đây, nhiều người muốn có lộc do lễ vật của người dân mang vào dâng Thánh. Người thì đông, lễ vật ít nên xảy ra tranh cướp.
- Người dân cho rằng, đi lễ phải mang được lộc về mới tốt do đó bằng mọi cách họ phải cướp bằng được, theo ông cái lộc cướp được ấy có mang lại điều tốt như mọi người mong đợi?
GS Nguyễn Chí Bền: Nói theo ngôn ngữ tín ngưỡng thì sau khi người dân mang lễ vật vào dâng, Thánh đã nhận lễ - chứng dám cái lễ vật ấy nhưng khi mang ra lại tranh cướp nhau như thế thì nó đâu còn thiêng. Nói hơi hài hước là "năng lượng thiêng" ẩn vào trong hoa tre, miếng trầu cau ấy sau khi tranh giành đã biến mất. Tức là lại trở về với hiện vật đời thường- tính chất thiêng của lễ vật đã mất, không còn nữa.
Lộc có được do tranh nhau, đánh nhau vỡ đầu, rách quần, rách áo thì lấy đâu còn thiêng nữa. Cho nên các cụ ngày xưa thực hiện nghi lễ phát lộc rất cẩn trọng nhằm đảm bảo "năng lượng thiêng" ấy không bị mất, không bị biến đối.
- Việc tranh cướp lộc này để lại hệ lụy gì không, thưa ông?
GS Nguyễn Chí Bền: Thứ nhất, nó là hành vi rất xấu, cướp lộc làm cho người ta hiểu lệch lạc văn hóa Việt Nam "toàn tranh cướp". Tôi xem lại clip mà các đồng nghiệp chuyển cho xem thì thì thấy đó là tranh cướp tàn bạo rồi chứ không phải là tranh cướp đơn thuần.
Như thế người nước ngoài, nhất là những vị ở UNESCO thấy clip đó trên mạng người ta xem, người ta hiểu hội Gióng là tranh cướp tàn bạo thế thì chẳng còn gì là di sản của nhân loại.
Thứ hai, việc huy động quá đông lực lượng bảo vệ làm mất đi cái đẹp của lễ hội. Lễ hội gì mà công an, dân phòng, bộ đội đứng vòng trong vòng ngoài xong rồi dùi cui giơ lên… mất hết không khí của lễ hội.
Tôi đồng ý với một số nhà nghiên cứu cho rằng lễ hội phải ồn ào, tả tơi nhưng tả tơi của người xưa không như bây giờ. Bây giờ thì nó là tàn bạo rồi chứ không là tả tơi nữa khi mà dùi cui của lực lượng công an, bảo vệ, dân phòng thì dơ lên, người xô vào, tay kia bốc, tay này nhặt…
- Vậy thưa ông đâu là bản chất của một lễ hội và lễ vật dâng lễ được sử dụng như thế nào mới chính xác?
GS Nguyễn Chí Bền: Lễ hội bao gồm phần lễ và hội. Với phần lễ - người ta làm những lễ vật dâng lên Thánh xong rồi chia cho từng người, từng làng. Ví dụ người dân Tây Nguyên, khi người ta làm lễ đâm trâu chẳng hạn. Sau đó lễ vật được chia ra tất cả các mâm và mỗi người đều hưởng thụ một cách rất khoan thai, tôi không hề thấy có tranh cướp. Thậm chí đến phần thịt còn thừa, ăn không hết người ta cũng chia rất bình đẳng và công bằng, không bao giờ tranh cướp nhau cả.
- Như ông từng nói nếu các lễ hội “quá tải” du khách mà Ban Quản lý không thay đổi cách thức tổ chức thì những bất cập vẫn sẽ tiếp tục xảy ra, năm sau có thể trầm trọng hơn năm trước, vậy cần phải làm gì để giải quyết tình trạng này?
GS Nguyễn Chí Bền: Theo tôi, cần phải xem xét cả hai đối tượng: Chủ thể (những người dân của làng ấy, Ban quản lý di tích) và khách thể (người tham gia, người đến xem, chứng kiến). Theo đó, khách thể của lễ hội phải tôn trọng của người dân, tôn trọng chủ thể người ta tiến hành nghi thức như thế nào, ra làm sao.
Đối với Ban Quản lý di tích (chủ thể) cần phải đổi mới cách tổ chức lễ hội. Vì không gian của lễ hội thì không thay đổi, bao đời nay, hàng chục năm, thậm chí hàng trăm năm thì không gian chỉ có bấy nhiêu thôi, chỉ chừng ấy mét vuông đất thôi. Thế nhưng lực lượng khách thể thì ngày càng đông, việc người ta đến các di tích ấy để lễ, mong có chút lộc Thánh mang về đó là chuyện bình thường. Người thì đông, mâm lễ vật thì ít do đó, nếu không đổi mới thì việc tranh cướp nhau là tất yếu.
Nên tạo cho người Việt một thói quen xếp hàng để nhận lộc, khu vực phát lộc có thể cách xa nơi thờ cúng và làm đường tránh.. Bản thân Hội Gióng ở đền Sóc dứt khoát phải đổi mới phương thức, cách thức để làm sao cho người dân đến đều nhận được lộc của Thánh Gióng.
Tôi nghĩ, ban đầu chắc chắn sẽ bị phản ứng nhưng mà bản thân chúng ta đi ra nước ngoài, sân bay người ta bắt đi vòng vòng thì chẳng nhẽ không đi nữa? Tôi đã từng đến các đền thờ của Hoàng Đế Nhật thời xưa thì người ta có cho mình vào thắp hương tận nơi đâu? Mà họ bắt mình đứng ngoài cách 100m vái vọng, vẫn phải chịu. Vấn đề là phải giải thích cho người dân (khách thể) hiểu giá trị lễ vật, giá trị của việc đến viếng ở đây như thế nào.
- Xin cảm ơn Giáo sư!
Chủ tịch Hà Nội: Sơn lại Văn Miếu, Hoàng thành là thiếu căn cứ khoa học!
Đây là ý kiến của Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung tại buổi giao ban với lãnh đạo các Sở, ngành của TP hôm 6/2 nhằm đánh giá tình hình kinh tế - xã hội tháng 1, nhiệm vụ trọng tâm tháng 2/2017 .
 |
| Chủ tịch UBND TP HN Nguyễn Đức Chung |
6 sự việc cần rút kinh nghiệm
Theo đó, bên cạnh những mặt đã làm được, Chủ tịch UBND TP Nguyễn Đức Chung thẳng thắn chỉ ra 6 sự việc cần nghiêm túc rút kinh nghiệm, không để tái diễn. Đó là sự việc Ban quản lý (BQL) Hoàng thành Thăng Long và BQL Văn Miếu cho sơn lại một số điểm khiến người dân và các chuyên gia phản ứng. Theo Chủ tịch UBND TP Hà Nội, đây là cách làm thiếu căn cứ khoa học, không đúng với việc duy tu duy trì các công trình văn hoá phải có kỹ thuật, công nghệ để đảm bảo còn nguyên bản mới phát huy giá trị.
Ngoài ra, một số Lễ hội truyền thống ở Sóc Sơn, Lễ hội chùa Hương (Mỹ Đức), cũng còn để xảy ra tình trạng phản cảm, phi văn hóa; tình trạng, tăng giá dịch vụ ăn uống, trông giữ xe; dùng xe công đi lễ hội ở Sở Y tế; Hiệu trưởng đi ô tô trong trường đụng vào học sinh gây thương tích (mà báo chí nêu); mất nước, mất điện ở một số chung cư dịp Tết vừa qua là những vấn đề Chủ tịch UBND TP yêu cầu làm rõ, nếu có vi phạm sẽ phải xử lý nghiêm theo kết luận của thanh tra, điều tra và đúng tin thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Sau khi nghe hơn 10 ý kiến phát biểu của lãnh đạo các sở, ngành; ý kiến của 4 Phó Chủ tịch UBND TP, Chủ tịch UBND TP Nguyễn Đức Chung đã chỉ đạo 17 sở, ngành liên qua, tập trung thực hiện 84 đầu công việc từ nay đến cuối năm 2017. Trong đó, yêu cầu, các cấp, các ngành, các địa phương, tiếp tục tập trung quyết liệt thực hiện “Năm Kỷ cương hành chính 2017”.
Chủ tịch TP giao Sở Nội vụ tăng cường thanh tra, kiểm tra thực thi công vụ ở quận huyện, đặc biệt là phường xã, khu vực dịch vụ công; chú trọng vào tác phong theo Quy chế ứng xử ở cơ quan đã được TP ban hành; xử lý nghiêm các cá nhân vi phạm.
“Hiện lãnh đạo cấp sở ngành đã có nhiều chuyển biến tích cực, nhưng khâu yếu nhất vẫn là ở những vị trí trưởng, phó phòng cấp sở, quận huyện, phường xã và chuyên viên các đơn vị, bộ phận tiếp xúc trực tiếp với Nhân dân, với, tổ chức, DN…” Chủ tịch UBND TP nói.
Chủ tịch yêu cầu Sở Nội vụ khẩn trương xây dựng kế hoạch (hoàn thành cuối tháng 2/2017), tham mưu cho TP để tổ chức hội nghị quán triệt đến các cán bộ này cũng như soạn thảo hoàn thiện quy định, những việc công chức, viên chức không được làm khi tiếp xúc với Nhân dân và những sai phạm thường gặp, công bố công khai để nhắc nhở, răn đe. Ngoài ra, Sở Nội vụ, cần thống kê các trường hợp công chức, viên chức chuyển về Hà Nội từ các tỉnh thành cũng như xem xét lại để đảm bảo chất lượng cán bộ, theo đúng các tiêu chí.
Xem xét sáp nhập hơn 300 ban chỉ đạo làm một
Đối với 5 BQL Dự án mới được thành lập, Chủ tịch TP yêu cầu Sở KH&ĐT thành lập tổ công tác do Giám đốc sở chủ trì, chuyển toàn bộ các thủ tục của gần 600 dự án (DA) của 5 đơn vị này cho các chủ đầu tư xong trước ngày 20/2. Đồng thời Chủ tịch TP yêu cầu, các sở, ngành liên quan, có trách nhiệm phối hợp, thực hiện bàn giao các DA, bảo đảm không làm gián đoạn tiến độ triển khai các DA; Đối với Sở Xây dựng, khẩn trương đề xuất chương trình kiểm tra, kiểm soát, thống kê nhà biệt thự, trước mắt là nhà chuyên dụng, tuyệt đối được không bán mà để bán đấu giá, lấy nguồn đầu tư xây dựng hạ tầng thiết yếu.
Liên quan đến các sở, ngành khác, Chủ tịch TP Nguyễn Đức Chung yêu cầu, Sở LĐTBXH, kiểm tra, ra soát chương trình xây dựng, sửa chữa nhà ở cho người có công, đồng thời phối hợp với Sở Y tế lên kế hoạch trển khai chương trình tầm soát ung thư; Giao Sở VH&TT tiếp tục đôn đốc tháo dỡ biển quảng cáo trái phép; rà soát các cửa hàng có quảng cáo chiếm hết mặt tiền vẫn tồn tại ở một số tuyến phố không để xảy ra cháy nổ.
Đồng thời, sớm hoàn thành việc bàn giao thí điểm Sân vận động Hàng Đẫy cho CLB Hà Nội để đơn vị này xây dựng đề án cải tạo và xây dựng bãi để xe ngầm trình TP phê duyệt; cùng với đó, rà soát thống kê các bể bơi, Trung tâm TDTT, nhà đa năng…, nhằm từng bước chuyển giao quản lý các công trình hạng mục này, theo hướng XHH…
Giao Sở GTVT trong quý I/2017 hoàn thành các thủ tục di dời các tàu nhà hàng trên Hồ Tây. Giao Sở TN&MT kiểm tra, đánh giá hoạt động hiệu quả 10 trạm quan trắc (nước và không khí); tích cực triển khai và hoàn thành cấp giấy chứng nhận QSDĐ, sau dồn điền đổi thửa; Giao VP UBND TP rà soát hơn 300 ban chỉ đạo, xem xét, kiến nghị UBND TP sáp nhập làm một.
Tại hội nghị, Chủ tịch TP Nguyễn Đức Chung cũng cho biết, tuần tới, các chuyên gia Hà Lan sẽ mang 10.000 hạt giống cây (măng Tây trắng và măng Tây xanh) đem trồng thử nghiệm ở khu vực ngoài đê các huyện Thường Tín, Phú Xuyên, sau đó nhân rộng phát triển. Theo Chủ tịch UBND TP, hiện mô hình đầu tư sản xuất rau sạch hiện nay chưa hiệu quả, giao Sở NN&PTNT rà soát lại các dự án đầu tư trong 3,4 năm, báo cáo TP xem xét, triển khai đầu tư phương thức mới.
Chủ tịch UBND TP cũng đề nghị Sở GD&ĐT khẩn trương đàm phán với Đại học Cambridge (Anh) để đến tháng 9 đưa chương trình đào tạo quốc tế theo mô hình này và thí điểm vào trường PTTH Chu Văn An. “Hiện, một năm Hà Nội có khoảng 2000 em học sinh đi du học nước ngoài, bình quân 20.000 USD/em/năm Nếu mô hình này hiệu quả sẽ nhân rộng ra các trường khác, như vậy các em không cần sang học dự bị ở các nước khác, tiết kiệm được một khoản kinh phí không hề nhỏ”, Chủ tịch TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung nói.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét