Illustration photo of a China yuan noteREUTERS/Thomas White/Illustration/File Photo
Vào lúc Đại Hội lần thứ 19 của đảng Cộng Sản Trung Quốc khai mạc, sẽ tiếp tục trao quyền lãnh đạo nền kinh tế thứ nhì thế giới cho ông Tập Cận Bình, nhiều chuyên gia bày tỏ mối lo ngại trước hiện tượng kinh tế Trung Quốc chậm lại. Lần đầu tiên từ 1/4 thế kỷ nay, tăng trưởng kinh tế Trung Quốc có thể xuống dưới ngưỡng 6% vào năm 2018.
Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế FMI đã cảnh báo trước về nguy cơ ngày càng rõ nét là tăng trưởng Trung Quốc chậm lại do món nợ khổng lồ. Các cơ quan thẩm định tài chính Moody’s và Standard & Poor's đã hạ điểm về nợ của Trung Quốc. Tổng số nợ Trung Quốc, ngoài lãnh vực tài chính, có thể vượt qua 290% của GDP Trung Quốc từ đây đến 2022, so với 235% vào năm ngoái.
Nỗ lực định hướng lại kinh tế
Tuy nhiên theo bà Françoise Renard, giám đốc Viện Nghiên Cứu về Kinh Tế Trung Quốc, không nên hoảng hốt vì kinh tế nước này vẫn không « lâm nguy ». Trả lời ban tiếng Pháp RFI, bà Renard giải thích :
« Trung Quốc đang bắt đầu định hướng lại kinh tế của mình, cải thiện tăng trưởng theo hướng chú ý đến chất lượng của tăng trưởng, để tránh rơi vào cái bẫy đối với các nước có thu nhập trung bình. Cụ thể là Trung Quốc đã đề ra những dự án khổng lồ, đặc biệt trong lãnh vực môi trường, nhưng mục tiêu chưa đạt được, vì vấn đề rất khó.
Điều mà ta có thể nói là kinh tế Trung Quốc còn vướng phải nhiều méo mó, lệch lạc mà chính quyền đang tìm cách khắc phục, ví dụ như do tình trạng sản xuất quá mức, họ đang cơ cấu lại các tập đoàn Nhà Nước.
Bên cạnh đó, còn có vấn đề chính sách xã hội, giảm thiểu bất công, vì vậy họ lao vào chống tham nhũng. Chiến dịch này dĩ nhiên có thể gây tranh cãi, nhưng đã có một số kết quả là giảm thiểu được hiện tượng.
Ngoài ra, Trung Quốc đang cố cải thiện chính sách bảo hiểm y tế, hệ thống hưu bổng nhưng còn phải nỗ lực hơn nữa.
Tóm lại, kinh tế Trung Quốc không suy sụp như có người lo ngại, tăng trưởng vẫn khá đều đặn. Dự phóng cho những năm sắp tới vẫn có phần lạc quan, nếu chính quyền tiếp tục đấu tranh chống những yếu tố lệch lạc.
Thách thức từ khối nợ khổng lồ của các địa phương
Vấn đề đáng ngại nhất là số nợ cực kỳ to lớn của chính quyền các địa phương, mà quy mô chưa lường được chính xác, khiến cho chính quyền không thể biết rõ mức độ mắc nợ thực thụ của nền kinh tế. Trong lãnh vực này cũng vậy, chính quyền trung ương cũng đã đề ra biện pháp để tái cơ cấu lại các món nợ này.
Khi Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế nói là họ có một số quan ngại về tình trạng của nền kinh tế Trung Quốc, họ muốn nói đến món nợ của các địa phương. Nhất là khi các chính quyền địa phương đã thế chấp nhà cửa, đất đai để vay tiền, điều đó khuyến khích tình trạng đầu cơ, giá sụt giảm, với nguy cơ tạo ra một cuộc khủng hoảng tài chánh.
Tóm lại, đe dọa chủ yếu đối với nền kinh tế Trung Quốc hiện nay chính là mức nợ đó. Nhưng trong ngắn hạn, nền kinh tế Trung Quốc không gặp nguy hiểm. Tăng trưởng có thể chậm lại, có thể sẽ ở mức 5%, nhưng 5% cũng không phải là cái gì nguy hiểm, con số này đã được mọi người dự kiến từ lâu. »
Mở rộng kiểm soát trên toàn bộ nền kinh tế
Vấn đề nợ của Trung Quốc vào lúc Đại Hội Đảng Cộng Sản mở ra cũng được nhật báo Pháp Le Figaro nêu bật trong một nhận định : Tập Cận Bình, người cầm lái một Trung Quốc bị ngập nợ.
Theo tờ báo, nhiều chuyên gia đã bày tỏ mối quan ngại về việc ông Tập đã mở rộng kiểm soát trên toàn bộ nền kinh tế. Alicia Garcia Herrero, nhà kinh tế của Natixis tại Hồng Kông nhìn nhận : « Đó không phải là điều được người ta chờ đợi cách đây 5 năm ».
Hồi tháng 10/2012, và sau đó đến mùa xuân năm 2013, khi các cải cách kinh tế của « Tập gia gia » được đưa ra, vấn đề đối với ĐCSTQ chỉ là đấu tranh chống tham nhũng, chuyển đổi nền kinh tế dựa vào tiêu thụ nội địa, và tự do hóa.
Đối với chống tham nhũng và chuyển đổi mô hình kinh tế, Bắc Kinh đã đúng hẹn. Công cuộc « đả hổ, diệt ruồi » đại quy mô đã giúp Tập Cận Bình tăng cường kiểm soát cả về chính trị lẫn kinh tế cả nước. Còn việc chuyển đổi tăng trưởng, từ dựa trên xuất khẩu hàng giá rẻ sang dựa vào tiêu thụ của giai cấp trung lưu, những con số thống kê đã tự nó nói lên. Hồi Đại Hội 18, tiêu thụ chiếm khoảng 35% GDP, còn nay lên 40%. Riêng khu vực dịch vụ chiếm đến 50% nền kinh tế.
Sự thay đổi này trong bối cảnh kinh tế thế giới hồi phục chậm, đã ảnh hưởng đến tăng trưởng của Trung Quốc. Aidan Yao thuộc Axa IM ở Hồng Kông nhắc nhở : nhịp độ tăng trưởng chậm lại, cộng với vụ sụp đổ thị trường chứng khoán Thượng Hải và Thâm Quyến mùa hè 2015, đã gây lo lắng cho các nhà kinh tế cách đây hai năm. Tuy từ đó đến nay tình hình đã được cải thiện, nhưng mọi quan ngại đều tập trung vào một điểm : nợ nần đang tăng lên.
Tuần trước, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã lo ngại trước tình trạng chuyển đổi mô hình kinh tế của Trung Quốc chậm lại, có thể làm tăng thêm số nợ. Nợ nần của Nhà Nước, doanh nghiệp và hộ gia đình cách đây 10 năm chiếm khoảng 150% GDP, thì nay lên tới 270%. Sau cuộc khủng hoảng năm 2009, và đầu năm 2016, Bắc Kinh đã tái thúc đẩy tăng trưởng thông qua đầu tư - một cách lặng lẽ nhưng ồ ạt.
Cải cách các công ty quốc doanh ?
Ý kiến về nợ Trung Quốc của các chuyên gia có khác nhau. Philippe Le Corre, thuộc Havard Kennedy School cho rằng vấn đề này « hết sức to lớn ». Alicia Garcia Herrero cũng nhận thấy nợ nần tiếp tục tăng lên, tỉ lệ với GDP.
Ngược lại Aidan Yao không loại trừ việc tỉ lệ nợ giảm xuống trong năm nay. Ông nói : « Các doanh nghiệp có lợi nhuận tăng lên nhờ chính quyền cải thiện xuất khẩu và giảm tình trạng sản xuất thừa, nên ít có nhu cầu vay hơn ». Chuyên gia này cũng nêu ra hành động tích cực của Ngân Hàng Trung Ương nhằm giảm bớt tín dụng đen.
Cũng cùng xu hướng lạc quan, Sébastien Djaoui, chuyên về thị trường Trung Quốc của ngân hàng Nomura tương đối hóa vấn đề nợ, nhấn mạnh đến cán cân thương mại thặng dư và lượng tiền tiết kiệm lớn : « Nợ của Trung Quốc do người Trung Quốc nắm giữ ».
Các chuyên gia đều đồng ý ở một điểm : nợ nần phình to, chủ yếu là do các công ty quốc doanh. Tập Cận Bình cam đoan sẽ cải cách các tập đoàn công nghiệp khổng lồ này, đa số kém hiệu quả và sản xuất thừa. Theo Alicia Garcia Herrero : « Mới đây đã có thay đổi, sở hữu chủ của các doanh nghiệp quốc doanh không còn là Nhà Nước mà là Đảng ! ».
Chính quyền đã cho sáp nhập các công ty quốc doanh làm ăn hiệu quả nhất với các doanh nghiệp đang suy sụp, với tham vọng tạo ra các đại tập đoàn mang tầm quốc tế. Aidan Yao nhận định : « Biện pháp này khác hẳn những gì thị trường trông đợi cách đây 5 năm, nhắm vào tư nhân hóa ». Tuy vậy cũng đã có những nỗ lực để chuyển đổi khu vực quốc doanh.
Nếu việc tự do hóa đã được tiến hành từ 5 năm qua, đặc biệt trong lãnh vực tài chính, qua việc quốc tế hóa đồng nhân dân tệ và kết nối thị trường chứng khoán Thượng Hải với Hồng Kông, điều rõ rệt nhất là nền kinh tế ngày càng bị tập trung hóa.
Ngay cả thông qua các ngôi sao công nghệ, thường là tư nhân, như Hoa Vi (Huawei), « Nhà Nước đã tăng cường kiểm soát » qua những mối liên hệ với Đảng hay chính quyền địa phương, theo kiểu « golden share » (cổ phần ưu tiên), tinh tế và mạnh mẽ hơn - Alicia Garcia Herrero giải thích.
Sébastien Djaoui dự báo : « Chính quyền có thể nắm lấy các công ty đã trở nên quá to, như Alibaba chẳng hạn ». Nhà tỉ phú Mã Vân (Jack Ma), chủ nhân tập đoàn bán hàng trên mạng vào mùa xuân từng nói : « Chúng tôi không chỉ là một doanh nghiệp mà là cả một nền kinh tế ». Thế nên, rất có thể ông Tập Cận Bình sẽ cố mở rộng thêm nữa tầm khống chế của mình.
Bản quyền hình ảnhGETTY IMAGESImage captionKhai mạc Đại hội Đại biểu Toàn quốc Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19
Trung Quốc đã bước vào "thời đại mới" và cần đóng vai trò "trung tâm trên thế giới", theo Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Tiến bộ nhanh chóng của Trung Quốc nhờ "chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc" cho thấy có "lựa chọn mới" cho các nước, ông phát biểu khai mạc Đại hội Đảng 19.
Trong diễn văn gần 3 tiếng rưỡi đồng hồ, ông Tập dùng chữ "thời đại mới" 36 lần.
Đại hội 5 năm một lần sẽ kết thúc thứ Ba tuần sau, với dự kiến ông Tập tiếp tục là lãnh đạo đảng.
Bản quyền hình ảnhXINHUAImage captionChủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói nước ông "phải đóng vai trò trung tâm thế giới|
Hơn 2200 đại biểu được bầu ra từ hơn 80 triệu đảng viên Cộng sản Trung Quốc về dự Đại hội.
Đại hội Đảng Cộng Sản Trung Quốc
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đọc diễn văn khai mạc trước hơn 2.000 đại biểu.
Cuộc họp kín được tiến hành 5 năm một lần, sẽ quyết định ai là nhà lãnh đạo kế tiếp và đường lối cho Trung Quốc trong 5 năm tới.
Ông Tập, người cầm quyền năm 2012, đã củng cố được quyền lực và dự kiến sẽ tiếp tục tại vị.
Bản quyền hình ảnhREUTERSImage captionChủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đọc diễn văn khai mạc trước hơn 2.000 đại biểu
Ngay sau khi Đại hội kết thúc, đảng dự kiến sẽ công bố danh sách ủy viên Ban Thường vụ Bộ Chính trị.
Bài diễn văn của ông Tập liệt kê những thành tựu của Trung Quốc trong nhiệm kỳ của ông, và nói rằng chủ nghĩa xã hội với đặc trưng của Trung Quốc đã bước vào "một kỷ nguyên mới".
Ông kêu gọi các đảng viên "luôn gắn bó với người dân, dốc tâm trí xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân."
Ông cũng nói về thắng lợi của công cuộc chống tham nhũng khiến hơn một triệu quan chức bị xử phạt, phóng viên BBC ở Bắc Kinh tường thuật.
Bắc Kinh ngập tràn biểu ngữ, cờ hoa chào mừng đại hội.
Bản quyền hình ảnhGETTY IMAGESImage captionCựu Tổng Bí thư Giang Trạch Dân, 91 tuổi, cũng dự lễ khai mạc
Tuy nhiên, thủ đô cũng đang được đặt trong tình trạng báo động cao. Từ đầu tuần, người ta phải xếp hàng dài tại các ga tàu do tăng cường kiểm tra an ninh.
Đại hội cũng ảnh hưởng đến các doanh nghiệp, một số nhà hàng, phòng tập thể dục, hộp đêm và quán karaoke buộc phải đóng cửa để đảm bảo an ninh và dịch vụ đặt phòng Airbnb hủy các đơn đặt chỗ ở trung tâm Bắc Kinh.
'Tự thay đổi thể chế'
Từ Canada, Luật sư Vũ Đức Khanh bình luận:
Bản quyền hình ảnhBLOOMBERGImage captionChủ tịch Tập Cận Bình thúc đẩy hiện đại hóa quân đội rất mạnh
"14 điểm chính sách và ba trọng tâm mà Chủ tịch Tập Cận Bình nêu ra trong bài diễn văn khai mạc Đại hội Đảng lần thứ 19 có thể được thu gọn vào ba điểm sau. Thứ nhất về nội trị, ông Tập vẫn đang tập trung tối đa vào việc củng cố quyền lực thông qua cuộc chiến chống tham nhũng mà ông đã tung ra từ hơn 3 năm nay. Ông sẽ mỏi mệt nhiều hơn nữa nếu ông không giải quyết được bài toán ổn định và phát triển kinh tế cũng như không thỏa mãn được những đòi hỏi hiện đại hóa quân đội."
"Hiện nay, ông Tập gần như lệ thuộc hoàn toàn vào phe cánh diều hâu trong đảng Cộng sản Trung Quốc. Hiện đại hóa quân đội thì cần phải làm nhưng cái giá phải trả rất đắt cả về kinh tế lẫn ngoại giao."
"Thứ hai, với một Tổng thống Mỹ bất thường và co cụm lại trong chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch và tự cô lập, Trung Quốc bất đắc dĩ bị đưa ra trước sân khấu chính trị toàn cầu và buộc phải đóng vai trò của một quốc gia siêu cường trong các vấn đề cấp bách của quốc tế. Cho nên về chính trị, Trung Quốc cũng buộc phải có một lý thuyết, mô hình phát triển hấp dẫn để các quốc gia khác noi theo, ít nhất về mặt lý luận. Ông Tập đã nhân dịp này khái quát hóa khái niệm "Chủ nghĩa Xã hội Hiện đại đặc tính Trung Quốc".
Bản quyền hình ảnhGETTY IMAGESImage caption'Ông Tập vẫn đang tập trung tối đa vào việc củng cố quyền lực'
"Tuy vậy, nội hàm của chủ thuyết này vẫn mơ hồ và chung chung, thật sự chưa có gì có thể nói là "Chủ nghĩa Xã hội đặc thù Trung Quốc". Về ngân sách, việc tiếp nhận bất đắc dĩ vai trò siêu cường này cũng làm Trung Quốc bị bội chi cho những hoạt động chính trị ngoại giao. Nếu kinh tế thế giới bị rơi vào trì trệ, khủng hoảng nặng, Trung Quốc đa phần sẽ không kham nổi."
Bản quyền hình ảnhXINHUAImage captionĐại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh tràn ngập nhà báo
Thứ ba, nguy cơ xung đột ở bán đảo Triều Tiên, căng thẳng ở Biển Hoa Đông và Biển Đông Việt Nam là những điểm nóng mà không khéo, ông Tập sẽ bị mất khả năng kiểm soát được tình hình. Có nhiều dấu hiệu cho thấy rằng ông Tập không dễ dàng điều khiển được từ xa ông Kim. Và dường như đồng minh Hà Nội của ông Tập hiện cũng là một ẩn số lớn khi Washington vẫn tiếp tục đeo đuổi chính sách tiếp cận cầm chân với họ."
"Bất luận kết quả đại hội này có là gì, dù có ông Tập hay không thì Trung Quốc và những người lãnh đạo tối cao của họ vẫn phải đối đầu với một thế giới có quá nhiều biến động mà không một cường quốc nào riêng lẻ có thể giải quyết được. Nếu Trung Quốc thật tâm muốn phát triển hòa bình, hội nhập hài hòa với cộng đồng nhân loại để giải quyết những vấn đề chung thì trước tiên Trung Quốc cần phải tự thay đổi thể chế và những chính sách nội trị phù hợp với chuẩn mực quốc tế, tham gia sâu rộng vào các cơ chế đa phương để giúp giải quyết những vấn đề chung của thế giới."
Chủ đề liên quan
Các quyền tự do bị siết chặt dưới thời Tập Cận Bình
Ảnh minh họa : Cảnh an ninh nghiêm ngặt ở Bắc Kinh, ngày 18/10/2017,REUTERS/Damir Sago
Không chỉ trong dịp Đại hội Đảng, mà trong năm năm qua, chế độ Bắc Kinh đã tăng cường kiểm soát internet, siết chặt tự do tín ngưỡng, tự do ngôn luận…Trung Quốc ngày nay bị xếp thứ 176/180 nước trong bảng xếp hạng về tự do báo chí của tổ chức Phóng viên Không biên giới.
Thông tín viên RFI tại Bắc Kinh Heike Schmidt cho biết :
Xã hội Trung Quốc ngày nay là một xã hội bị bịt miệng, với việc kiểm duyệt càng thêm hoàn hảo dưới thời Tập Cận Bình, theo nhà nghiên cứu Chloé Froissart, thuộc Trung tâm nghiên cứu về Trung Quốc đương đại.
Bà nói : « Người ta có thể ghi nhận một chủ trương chung về việc tái lập kiểm soát nhiều lãnh vực khác nhau của xã hội dân sự, từ các tổ chức phi chính phủ, cộng đồng tôn giáo cho đến truyền thông, giới luật gia và các trường đại học.
Các tổ chức xã hội đã phát triển mạnh tại Trung Quốc từ 20 năm qua, đa số nằm trong một vùng xám được chính quyền làm ngơ, nhưng không được hợp thức hóa bằng luật pháp. Ý định rõ ràng của Tập Cận Bình là tái lập việc kiểm soát vùng xám này, hệ thống hóa các đạo luật giúp các tổ chức xã hội sống sót nhưng chỉ được hoạt động như là những tổ chức phụ trợ cho đảng Cộng Sản. Đảng muốn duy trì sự ổn định và thống trị xã hội».
Tất cả các công dân dám lên tiếng cho các giá trị xã hội có nguy cơ bị khởi tố vì tội « lật đổ chính quyền » hay « gây rối trật tự công cộng ».
Cụ thể, có bốn lãnh vực đặc biệt bị siết chặt trong 5 năm qua.
Trước hết là internet. Trung Quốc từ lâu đã nổi tiếng với « Vạn Lý Hỏa Thành », bức tường lửa vĩ đại ngăn chận mọi thứ bị coi là không chính thống. Các bài viết hoặc lời bình nhạy cảm đều bị xóa, và nhiều trang web nước ngoài (Google, Facebook, YouTube, Twitter, Instagram, Dailymotion) bị phong tỏa.
Tháng 6/2017, đạo luật an ninh mạng đã hạn chế thêm quyền tự do ngôn luận, buộc các công ty internet phải lưu trữ dữ liệu của người sử dụng tại Trung Quốc. Chính quyền đóng cửa các blog thông tin bình dân, các trang web đăng tải video được lệnh xóa các nội dung « không phù hợp với các tiêu chuẩn chính trị và đạo đức ». Trước khi bước vào Đại hội Đảng 19 lần này, Bắc Kinh bắt đầu phong tỏa các VPN, tức những phần mềm giúp vượt tường lửa.
Về tư pháp, tháng 7/2015 một mẻ lưới quy mô chưa từng thấy đã được giăng ra : trên 200 luật sư đã bị công an câu lưu, thẩm vấn. Các luật sư bị bắt nổi tiếng là chuyên biện hộ cho những thân chủ « nhạy cảm » : các nhà đấu tranh dân chủ, học viên Pháp Luân Công hay các nhà đối lập. Đa số sau đó đã được thả ra, nhưng một số luật sư sau đó bị kết án thậm chí đến bảy năm tù.
Đối với các nhà ly khai lại càng tệ hại. Thậm chí giải Nobel Hòa bình 2010 Lưu Hiểu Ba, bị án tù 11 năm, khi phát bệnh ung thư, cũng đã phải chết đi trong tình trạng bị quản thúc, bất chấp những lời kêu gọi trả tự do cho ông của cộng đồng quốc tế. Cái chết của nhà hoạt động ôn hòa 61 tuổi nổi tiếng thế giới, đã gây ra một làn sóng thất vọng trong giới đấu tranh dân chủ. Vợ ông Lưu Hiểu Ba là nhà thơ Lưu Hà, dù không phạm bất cứ tội danh nào, cũng vẫn bị quản thúc từ bảy năm qua.
Một đạo luật về an ninh quốc gia năm 2015 đã tạo ra nhiều lo ngại cho các tổ chức bảo vệ nhân quyền, vì trao nhiều quyền hạn cho ngành an ninh để kiếm soát xã hội dân sự. Còn tại Hồng Kông, bàn tay sắt của Bắc Kinh ngày càng lộ rõ, nhất là sau vụ bắt cóc các chủ nhà sách chuyên xuất bản những tác phẩm tiết lộ về đời tư các lãnh đạo Hoa lục.
Về tự do tín ngưỡng, chế độ áp đặt những hạn chế khắt khe với Hồi giáo, vì lo sợ các vụ nổi dậy ở vùng Tân Cương. Bắt đầu từ năm nay, khăn choàng Hồi giáo và những bộ râu bị cho là « không bình thường » đều bị cấm. Và từ năm 2018, các tôn giáo nếu muốn mở trường phải chịu nhiều điều kiện khắt khe. Tại Tân Cương, nhà nước hạn chế cấp hộ chiếu, công chức và sinh viên học sinh không được tham gia mùa chay Ramadan. Còn tại Tây Tạng, các nhà sư bị giám sát chặt chẽ, mỗi lần di chuyển phải xin giấy phép đặc biệt.
Tóm lại, năm năm cầm quyền vừa qua của ông Tập Cận Bình không có gì tốt đẹp đối với các nhà đấu tranh nhân quyền, luật gia, blogger hoặc tất cả những ai không ngoan ngoãn tuân theo đường lối của đảng Cộng Sản Trung Quốc.
Illustration photo of a China yuan noteREUTERS/Thomas White/Illustration/File Photo
GETTY IMAGES
XINHUA
REUTERS
GETTY IMAGES
BLOOMBERG
GETTY IMAGES
XINHUA
Ảnh minh họa : Cảnh an ninh nghiêm ngặt ở Bắc Kinh, ngày 18/10/2017,REUTERS/Damir Sago
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét