Ngày 23/3, BBC đăng bài viết của phóng viên Bill Hayton về việc Việt Nam ngưng khoan thăm dò khí đốt tại khu vực có tranh chấp ở Biển Đông, sau khi bị Trung Quốc đe dọa dùng vũ lực tại Trường Sa.
Đến ngày 27/3, Việt Nam chưa đưa ra phản ứng chính thức.
Trả lời BBC, ba nhà nghiên cứu Biển Đông từ Singapore, Mỹ, Italy bày tỏ quan điểm khác nhau, nhưng cho rằng Việt Nam đứng trước bài toán khó ở Biển Đông.
Vụ Repsol làm giảm niềm tin nhà đầu tư?
Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean, từ Viện Nghiên cứu Quốc phòng và Chiến lược, Trường Nghiên cứu Quốc tế thuộc trường S. Rajaratnam, Singapore nhận định dù đe dọa của Trung Quốc có thật hay không, tin tức báo chí về vụ việc không phải là tuyên truyền tốt cho Hà Nội.
"Một là việc này dường như chứng tỏ Hà Nội sẽ nhượng bộ trước đe dọa của Trung Quốc, và thứ hai là nó làm sụt giảm niềm tin của nhà đầu tư trong ngành khai thác dầu khí."
"Họ có thể giữ ấn tượng là Việt Nam sẽ không cam kết chính trị cho những dự án khai thác ở Biển Đông, và các dự án của họ có thể dễ dàng bị ngừng như Repsol."
Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean nhấn mạnh: "Tôi có bạn bè trong ngành khai thác ngoài khơi, và họ nói với tôi rằng an toàn và an ninh là điều quan trọng nhất cho các hoạt động của họ."
"Khu vực khoan dầu khí có thể còn đang tranh chấp, hoặc là không, nhưng an toàn và an ninh cần được nước mời gọi đầu tư trong hợp đồng đảm bảo cho các dịch vụ đó."
Việt Nam 'muốn tránh đụng độ với Trung Quốc'
XINHUA
XINHUA
Từ Mỹ, ông Derek Grossman, làm việc ở Rand Corporation, chỉ ra rằng tin tức truyền thông về việc Việt Nam ngừng hoạt động khai thác dầu của Repsol ở Biển Đông, lần thứ hai trong vòng một năm, cho thấy Hà Nội "muốn tránh làm Bắc Kinh giận dữ".
"Đây cũng sẽ là nét chủ đạo trong quan hệ Việt - Trung trong tương lai gần - trừ phi Hà Nội cảm thấy thật tự tin về khả năng không quân, hải quân để có thể đủ sức ngăn chặn và chiến thắng khi xảy ra đụng độ ở Biển Đông," ông Grossman chia sẻ.
Tiến sĩ Alessandro Uras, Đại học Cagliari, Italy, không ngạc nhiên.
"Câu chuyện càng chứng tỏ các chính phủ Đông Nam Á không thể đối đầu Trung Quốc ở tư thế ngang bằng được. Tình trạng lâu nay trên Biển Đông cũng không thể thay đổi, hay thậm chí bàn bạc thẳng thắn."
Ông Uras cho rằng Trung Quốc có sức mạnh vượt trội trên biển, để "dễ dàng chiến thắng quân lực của mọi nước tranh chấp".
"Chính phủ Việt Nam thì chắc chắn sẽ đối diện thời khắc khó khăn, và những người chỉ trích vốn thường thất vọng bởi chiến lược gần đây của nhà nước."
"Tôi không thấy có thể cân bằng và hòa hợp được lập trường dân tộc chủ nghĩa của đa số người dân và chiến lược của nhà nước Việt Nam," ông Uras nhận xét.
Khó khăn cho Việt Nam ở Asean
Còn nhớ tháng 8/2017, Asean và Trung Quốc đã thông qua dự thảo khung về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông - COC.
Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean chỉ ra về mặt chính trị, Việt Nam có thể gặp "tai họa nếu họ dấn tới quá xa trong môi trường địa chính trị hiện nay ở Biển Đông".
"Nếu Việt Nam bị xem là làm nổi sóng môi trường hiện tại đã giảm căng thẳng ở Biển Đông, nước này có thể bị xem là "phá đám", bị Asean cô lập."
"Như thế, cái giá chính trị có thể đáng kể khi so với cái giá thương mại của việc hủy hợp đồng."
GETTY IMAGES
Tiến sĩ Alessandro Uras thì cho rằng Việt Nam "luôn chỉ muốn tự mình đối đầu Trung Quốc, từ chối các cơ hội gia nhập một nhóm rộng hơn, mang tính chất thể chế hơn".
"Ví dụ trong vụ Philippines kiện Trung Quốc, giả sử Việt Nam được mời tham gia. Sự có mặt của Việt Nam có khi đã ngăn không cho Tổng thống Duterte vứt bỏ thành quả đạt được."
"Vụ Repsol lần này là vụ thứ hai trong một năm. Làm gì tiếp theo sẽ rất nguy hiểm về mặt chính trị cho chính phủ Việt Nam."
"Nếu họ công khai khiếu nại, than phiền, thì sẽ chỉ thừa nhận ảnh hưởng của Trung Quốc về một vấn đề mà về lý thuyết chỉ là việc nội bộ của Việt Nam," ông Uras nói.
Hợp tác với Nga và Ấn Độ?
Dù Việt Nam gặp khó khăn, Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean nói: "Tôi cho rằng Việt Nam biết rõ làm sao để đối phó với nước láng giềng phương Bắc, xác định đâu là trận để đánh, lúc nào, nơi nào."
"Ngoài các công ty tư nhân như Repsol, cũng cần nhắc tới các công ty nhà nước của các nước khác mà có thể tham gia vì lý do vừa chính trị vừa thương mại."
Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean nhắc tới ONGC Videsh Ltd của Ấn Độ, vốn có hợp tác quan trọng với PetroVietnam, cũng là đối tượng bị Trung Quốc đe dọa nhưng vẫn từ chối rút đi.
"Hay là Nga - Việt Nam cũng có lợi thế chiến lược đáng kể để có thể tìm kiếm hợp tác khai thác của Nga," ông Collin Koh Swee Lean đề cập.
Ông Derek Grossman thì cho rằng hợp tác quốc tế những năm qua khiến Việt Nam tin vào biện pháp ngoại giao hơn.
"Các quan hệ đối tác khu vực sâu sắc hơn của Việt Nam những năm gần đây - đặc biệt với Ấn Độ, Nhật Bản, Mỹ, Úc - có lẽ làm Việt Nam tự tin hơn rằng ngoại giao có thể giúp giải quyết căn thẳng song phương trong tranh chấp."
Nhưng ông Grossman nói các quan hệ này "cũng không khiến Hà Nội mạo hiểm hơn - ít nhất là chưa xảy ra".
Mỹ không can dự sâu hơn?
Theo Tiến sĩ Alessandro Uras, nhân tố duy nhất có thể thay đổi tình hình đó là "nếu Mỹ có cam kết thực sự, hiệu quả và lớn hơn".
"Nhưng tôi cũng không thấy sẽ có thay đổi gì lớn so với quá khứ cả. Không nên nói là chính phủ Donald Trump đã từ bỏ Biển Đông, nhưng theo tôi họ cũng chỉ duy trì lập trường giống các đời trước."
Ông Uras nói: "Chừng nào Tổng thống Trump vẫn dùng đe dọa thương mại để giải quyết mọi vấn đề, thì Trung Quốc vẫn lấn lướt ở Biển Đông."
GETTY IMAGES
Ông cũng cho rằng chỉ là "phóng đại" khi nghĩ Tổng thống Donald Trump đã cứng rắn hơn với Trung Quốc, ít nhất là riêng trong vấn đề Biển Đông.
"Chuyến thăm Đà Nẵng của tàu sân bay USS Carl Vinson không hề làm Trung Quốc lo lắng - tôi cũng không thấy có lý do gì mà lo lắng."
"Việt Nam và Mỹ sẽ không thể trở thành đối tác chiến lược. Có thể là đối tác chiến lược theo một nghĩa rộng lớn, nhưng hiện nay, tôi không thấy Mỹ thực sự có quan tâm," ông Uras nhấn mạnh.
Một bản tin hôm 27/03 của Reuters đăng ảnh vệ tinh của Planet Labs Inc chụp hôm 26/03 cho thấy hàng không mẫu hạm Liêu Ninh của Trung Quốc đang cùng chừng 40 tàu chiến và tàu ngầm đi vào Biển Đông ở phía Nam đảo Hải Nam trong đợt diễn tập mới nhất.
Xem thêm chủ đề biển đảo:
Chủ đề liên quan
VN tạm dừng hay chấm dứt hẳn 'Cá Rồng Đỏ?
IONA GOODALL/GETTY IMAGES
Một nguồn tin của Reuters, người trực tiếp nắm tình hình, cho hay chính phủ Việt Nam dừng dự án Cá Rồng Đỏ trong khi Bộ Chính trị đang xem xét nên dừng hay chấm dứt hoàn toàn.
Nguồn tin này đề nghị không tiết lộ danh tính do tình hình nhạy cảm, theo bài báo của Reuters hôm 23/3.
Một nguồn tin khác từ công ty Repsol tiết lộ với Reuters rằng lãnh đạo tập đoàn này đã thảo luận để ứng phó với áp lực trực tiếp từ Trung Quốc và gián tiếp từ phía Việt Nam.
Trong những ngày qua, BBC Tiếng Việt đã ghi nhận bình luận của nhiều nhà quan sát quốc tế về vụ việc.
Hôm 27/03, trả lời BBC, tiến sỹ Collin Koh Swee Lean, từ Viện IDSS (Institute of Defence and Strategic Studies), thuộc S. Rajaratnam School of International Studies (RSIS) ở Singapore bình luận:
"Tôi có bạn bè trong ngành khai thác ngoài khơi, và họ nói với tôi rằng an toàn và an ninh là điều quan trọng nhất cho các hoạt động của họ.
BLOOMBERG
"Khu vực khoan dầu khí có thể còn đang tranh chấp, hoặc là không, nhưng an toàn và an ninh cần được nước mời gọi đầu tư trong hợp đồng đảm bảo cho các dịch vụ đó."
Quyết định tạm dừng này, hiện được xem xét dưới góc độ chi phí đền bù do phá hợp đồng liệu có cao hơn so với cái giá phải trả nếu chống lại áp lực từ Trung Quốc hay không, sẽ được thực hiện cho đến khi Bộ Chính trị họp bàn.
Cuộc họp của Bộ Chính trị bị trì hoãn do các chuyến công du nước ngoài của Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc cùng hàng loạt cuộc thăm viếng của quan chức nước ngoài đến Hà Nội, và lễ tang nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải hôm thứ Bảy 24/3.
Theo Reuters, phát ngôn viên của Repsol ở Madrid từ chối bình luận về sự việc. Lãnh đạo PetroVietnam từ chối bình luận. Bộ Ngoại giao Việt Nam không có phản ứng tức thời nào với email đề nghị bình luận sự việc.
Khi được hỏi tại một cuộc họp thường kỳ có phải Trung Quốc đã ép buộc Việt Nam hoặc Repsol, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, bà Hoa Xuân Oánh, nói bà không biết những tin tức đó đến từ đâu, nhưng không đi vào chi tiết.
"Chúng tôi hy vọng các bên liên quan có thể làm việc cùng nhau để duy trì tình hình tích cực rất khó đạt được này ở Biển Đông", bà nói.
Theo trang The Diplomat, khi được hỏi về việc Repsol phải tạm dừng dự án Cá Rồng Đỏ, bà Hoa Xuân Oánh nói "Vị trí của Trung Quốc ở biển Đông rất rõ ràng, tình hình đang lắng xuống và ổn định, và cho thấy đà phát triển tích cực."
Năm ngoái, căng thẳng giữa Hà Nội và Bắc Kinh đã nổ ra liên quan đến các hoạt động của Repsol trong lô 136-06. Phó Chủ tịch Uỷ ban Quân sự Trung ương Trung Quốc, ông Phạm Trường Long đã cắt ngắn chuyến thăm Việt Nam vào tháng 6 sau khi Hà Nội từ chối tuân thủ yêu cầu của Trung Quốc buộc Repsol ngừng hoạt động trong lô này, theo bài báo ngày 25/3 của The Diplomat.
Tờ này cho hay căng thẳng này bùng lên một năm sau khi một tòa án ở Hague đưa phán quyết là tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc trên biển Đông không hợp lệ theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển. Toà án lúc đó đang cứu xét một vụ kiện chống lại Trung Quốc năm 2013 của Philippines.
"Việt Nam và Trung Quốc đã chứng kiến sự căng thẳng trong năm 2014, sau khi một công ty dầu mỏ của Trung Quốc đưa một giàn khoan dầu sang vùng biển đang tranh chấp, dẫn đến một cuộc xung đột kéo dài giữa các tàu hải quân và các tàu dân dụng của cả hai bên", Ankit Panda của The Diplomat viết.
"Repsol không phải là công ty quốc tế duy nhất có các hoạt động khoan và khai thác ngoài khơi gần các vùng căng thẳng địa chính trị ở Biển Đông. Công ty dầu mỏ của Mỹ ExxonMobil và ONGC Videsh của Ấn Độ cũng đã tiến hành các hoạt động trong và gần những khu vực tranh chấp."
BAN DO DAU KHI VN 12/2016
Trang The Star Online ngày 27/3 đưa tin PetroVietnam - công ty liên doanh với Yinson của Malaysia - đã được chỉ đạo dừng triển khai dự án tại mỏ Cá Rồng Đỏ.
Hợp đồng của PetroVietnam với Yinson là hợp đồng thuê tàu thuyền, bao gồm thuê tàu hạn định trần, và vận hành, bảo dưỡng các bể chưa dầu nổi và bể chứa dầu thông thường.
Yinson cũng là công ty liên doanh của Repsol. Phóng viên Bill Hayton của BBC cho biết Repsol đã thuê Yinson cung cấp một bể chứa dầu nổi (Floating Production Storage and Offloading - FPSO) tại địa điểm này trong 10 năm, với chi phí ước tính trên 1 tỷ đô la.
Yinson nắm 41% cổ phần tại dự án mỏ Cá Rồng Đỏ, trong khi PetroVietnam là 59%.
Yinson cho hay: "Trong khi chờ đợi giải pháp cho vấn đề này, Tổng Công ty Kỹ thuật dầu khí PetroVietnam sẽ nỗ lực để có các hành động phù hợp nhằm làm giảm thiểu tác động của sự việc bất khả kháng này."
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét