Phản ứng của Thượng nghị sĩ Mỹ Cornyn trước quyết định dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí với Việt Nam; Quốc hội Mỹ vẫn chia rẽ về việc « kết nạp » Việt Nam vào TPP

TNS Cornyn: Cài nhân quyền ở Việt Nam vào ngân sách quốc phòng Hoa Kỳ

Đáp trả quyết định gỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam

Ngay sau khi TT Barack Obama tuyên bố Hành Pháp sẽ gỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, vị Thượng Nghị Sĩ quyền thế thứ hai trong Thượng Viện đáp lại bằng tuyên bố sẽ đưa điều kiện nhân quyền đối với Việt Nam vào luật chuẩn chi ngân sách quốc phòng cho năm 2017.

“Tôi dự định sẽ đưa luật chế tài các kẻ vi phạm nhân quyền ở Việt Nam như là một tu chính vào luật chuẩn chi ngân sách quốc phòng mà sẽ được Thượng Viện cứu xét nội trong tuần này,” TNS John Cornyn (Cộng Hoà, Texas) chính thức tuyên bố tại Thượng Viện ngày hôm nay.

“Chúng ta cần nhớ rằng mặc dù TT Obama đang thăm viếng Việt Nam, Việt Nam là một chế độ cộng sản thô bạo đang tiếp tục xem thường những nhân quyền căn bản,” TNS Cornyn nhấn mạnh trong lời phát biểu.

Về lý do đưa điều kiện chế tài nhắm vào các giới chức Việt Nam vào luật chuẩn chi ngân sách quốc phòng, TNS Cornyn giải thích là hai quốc gia Hoa Kỳ và Việt Nam chỉ có thể đến gần nhau hơn, như người dân của hai quốc gia vẫn mong đợi, khi mà chính quyền Việt Nam trả tự do cho tất cả tù chính trị, chứng tỏ sự tôn trọng nhân quyền, và chấp nhận cho người dân có quyền tự quyết.

“Tôi tin rằng cho đến khi ấy, Hoa Kỳ không có chọn lựa nào khác hơn là tiếp tục giữ khoảng cách với Việt Nam,” TNS Cornyn tuyên bố. “Và như vậy có nghĩa là chúng ta phải làm tất cả để tạo áp lực lên chế độ nhằm củng cố các quyền tự do cho người dân Việt Nam.”

Các điều khoản chế tài mà TNS Cornyn sẽ đưa vào luật chuẩn chi ngân sách quốc phòng trong tuần này chính là các điều khoản trong dự luật Chế Tài Các Kẻ Vi Phạm Nhân Quyền ở Việt Nam mà cựu Dân Biểu Cao Quang Ánh đưa ra khi Ông còn là thành viên của Quốc Hội Hoa Kỳ.

Nhờ sự vận động liên tục và hiệu quả của các phái đoàn người Mỹ gốc Việt ở Texas đã tham gia các Ngày Vận Động Cho Việt Nam kể từ năm 2012, TNS Cornyn đã ủng hộ cho dự luật này tại Thượng Viện.

“Ngày Vận Động cho Việt Nam năm nay sẽ diễn ra trong 4 tuần nữa”, Ts. Nguyễn Đình Thắng cho biết. “Tôi mong đồng hương ở khắp Hoa Kỳ sẽ tham gia đông đảo vì đang có những diễn tiến nghịch chiều nhau về quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam và chúng ta cần ra sức vận động mạnh mẽ hơn mọi năm.”

Theo Ông, nếu vận động thành công thì điều luật mà TNS Cornyn đưa vào luật chuẩn chi ngân sách quốc phòng sẽ có tác dụng vô hiệu hoá phần lớn quyết định gỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam.

Ts. Thắng là Tổng Giám Đốc kiêm Chủ Tịch của BPSOS và Phát Ngôn Nhân của Liên Minh cho một Việt Nam Tự Do và Dân Chủ.

Ông giải thích rằng Hành Pháp Obama đang muốn thúc đẩy quan hệ đối tác với Việt Nam trước khi Việt Nam nhượng bộ về nhân quyền.

“Thực ra chúng tôi không lạ về chính sách của Hành Pháp Obama và do đó trong suốt 5 năm qua trọng tâm của chúng tôi là vận động Quốc Hội,” Ts. Thắng giải thích. “Quốc Hội mới thực sự là nơi làm chính sách và quyết định ngân sách cho quốc gia Hoa Kỳ.”

Ông cho biết là tuần qua Hạ Viện đã thông qua dự luật bổ sung luật hiện hành về tự do tôn giáo quốc tế.

“Đây là một thành quả đáng kể của nỗ lực vận động của chúng ta trong suốt năm qua, vì nếu được thông qua thì dự luật này sẽ áp lực Hành Pháp đưa Việt Nam vào danh sách các quốc gia đối mặt với biện pháp chế tài vì vi phạm tự do tôn giáo một cách nghiêm trọng,” Ts. Thắng nói. “Hánh Pháp Hoa Kỳ sẽ khó có thể tiếp tục tránh né việc này như trong cả chục năm qua.”

Dự luật này, do DB Christopher Smith chủ xướng, cùng với dự luật mà TNS Cornyn sẽ đưa vào Thượng Viện trong tuần này, là 2 trong số 3 dự luật mà BPSOS và Liên Minh cho một Việt Nam Tự Do và Dân Chủ đang vận động. Dự luật thứ 3 là Luật Nhân Quyền Cho Việt Nam mà DB Smith cũng là tác giả.

“Cuộc tổng vận động Quốc Hội năm nay do đó rất quan trọng, nhất là trong bối cảnh Hành Pháp Obama vừa nhượng bộ Việt Nam về mặt vũ khí sát thương,” Ts. Thắng kêu gọi đồng hương tham gia đông đảo cuộc vận động ở Quốc Hội năm nay.

Ông cho biết là để phát động cuộc tổng vận động sắp đến, BPSOS sẽ phối hợp với văn phòng của DB Smith để tổ chức buổi họp báo vào lúc 3pm tại Quốc Hội vào ngày mai, 24 tháng 5. Ngày Vận Động Cho Việt Nam, một sinh hoạt vận động Quốc Hội hàng năm, sẽ xảy ra ngày 22-24 tháng 6 năm nay. Mỗi năm khoảng 800 người Mỹ gốc Việt từ 40 tiểu bang cùng nhau vận động các dân biểu và thượng nghị sĩ tại Quốc Hội.

“Các vị dân biểu và thượng nghị sĩ đang ủng hộ chúng ta rất cần sự tiếp sức của thật đông đảo cử tri Mỹ gốc Việt,” Ts. Thắng nhận định.

TNS Cornyn kết luận lời phát biểu hôm nay của Ông trước Thượng Viện: “Luật này là một bước tiến trong cuộc tranh đấu cho các quyền tự do dân sự, tôn giáo và chính trị của họ.”

Quốc hội Mỹ vẫn chia rẽ về việc « kết nạp » Việt Nam vào TPP

Việt Nam chậm cải tổ gây khó khăn cho tổng thống Hoa Kỳ thuyết phục Quốc Hội nhanh chóng phê chuẩn Hiệp Định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương. Tại Hà Nội, tổng thống Barack Obama vẫn tin tưởng TPP sẽ nhanh chóng được Quốc Hội Mỹ thông qua trước khi ông rời Nhà Trắng. Hà Nội kỳ vọng đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế và xuất khẩu đặc biệt là với Washington.

Sau hai thập niên kể từ khi bình thường hóa quan hệ Việt Nam- Hoa Kỳ vào tháng 7/1995, tổng trao đổi mậu dịch hai chiều đang từ 450 triệu đô la đã tăng lên 42 tỷ vào năm ngoái. Hiệp định thương mại song phương Mỹ-Việt (BTA) năm 2001, và 6 năm sau khi Việt Nam chính thức gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới WTO, sắp tới đây TPP, là những đòn bẩy kinh tế, đầu tư và thương mại giữa Hà Nội và Washington.

Thương mại, thành quả rõ rệt nhất trong quan hệ Việt - Mỹ

Mỹ là một trong số 5 đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam, mua vào gần 13% hàng xuất khẩu của nước này. Cán cân thương mại Việt – Mỹ nghiêng về phía Hà Nội. Thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam cho thấy trong tháng 4/2016 Việt Nam xuất 3,1 tỷ đô la hàng hóa sang Hoa Kỳ, nâng tổng kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Mỹ trong 4 tháng đầu năm lên tới gần 11,5 tỷ đô la.

Cùng thời kỳ, Việt Nam nhập chưa đầy 2,5 tỷ đô la hàng của Mỹ. Thặng dư thương mại của Việt Nam với bạn hàng Mỹ trong bốn tháng đầu năm đạt khoảng 9 tỷ đô la.

Nhìn về khía các sản phẩm thì phía Việt Nam chủ yếu xuất khẩu hàng dệt may, giày dép và nông phẩm, thủy sản sang thị trường Mỹ và ngược lại thì nhập các sản phẩm điện tử và linh kiện của Hoa Kỳ.

Theo bộ Thương Mại Việt Nam, trao đổi mậu dịch song phương tăng trung bình 20% một năm và chờ đợi Hoa Kỳ sẽ trở thành đối tác thương mại thứ nhì của Việt Nam trong một thời gian không xa.

Trong lĩnh vực đầu tư, Hoa Kỳ đứng hàng thứ 8 trong số các nguồn đầu tư vào Việt Nam với 806 dự án và tổng số vốn đầu tư lên tới gần 12 tỷ đô la.

Việt Nam, một chú lùn trong số các đối tác thương mại của Mỹ

Tuy nhiên, theo thống kê thương mại của cơ quan Liên Hiệp Quốc UN Comtrade, Việt Nam hãy còn là một chú lùn trong số các đối tác thương mại của Hoa Kỳ. Hàng nhập từ Việt Nam chỉ tương đương với 1,7% tổng kim ngạch nhập khẩu của Mỹ và Việt Nam chỉ mua vào chưa tới 0,5% hàng xuất khẩu của Hoa Kỳ.

Trong bối cảnh đó phía Việt Nam kỳ vọng Hiệp định Đối Tác Thương Mại Xuyên Thái Bình Dương TPP, trao đổi hai chiều sẽ « tăng tốc ».

Trả lời đài RFI Việt Ngữ, chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa từ Hoa Kỳ trước hết điểm lại bang giao kinh tế Mỹ- Việt kể từ khi Hà Nội và Washington bình thường hóa quan hệ ngoại giao :

Nguyễn Xuân Nghĩa : « Sau khi Hoa Kỳ và Việt Nam tái lập quan hệ ngoại giao từ năm 1995, Việt Nam là quốc gia có lợi hơn Mỹ về kinh tế, với lượng hàng hóa trao đổi giữa hai nước tăng hơn 200 lần. Xuất siêu của Việt Nam qua thị trường Mỹ tiếp tục gia tăng. Chiều hướng này khởi sự từ năm 1995, rồi tăng vọt sau khi Việt Nam hoàn thành hiệp ước thương mại song phương Việt- Mỹ BTA năm 2001 rồi được Hoa Kỳ đặc cách chấp thuận cho gia nhập tổ chức Thương mại Thế giới WTO vào năm 2007. Nói về hiện trạng thì trong ba tháng đầu năm 2016, Việt Nam đạt xuất siêu hơn tám tỷ đô la và suốt năm 2015 thì đạt gần 31 tỷ đô la.

Vắn tắt thì thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam chính là Hoa Kỳ. Khốn nỗi, được xuất siêu bao nhiêu với nền kinh tế Mỹ thì Việt Nam bị nhập siêu bấy nhiêu với kinh tế Trung Quốc. Thực tế thì kinh tế Việt Nam là vệ tinh của kinh tế Trung Quốc và khối kinh tế Âu-Mỹ-Nhật đều biết điều ấy ».

Cải thiện về bang giao Mỹ Việt rõ rệt nhất là trong lĩnh vực kinh tế và thương mại, đặc biệt là trước triển vọng hiệp định TPP sẽ được 12 nước thành viên phê chuẩn. Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa cho biết thêm :

Nguyễn Xuân Nghĩa : « Trong 12 quốc gia thành viên của hệ thống TPP, Việt Nam được đánh giá là có lợi nhất vì sẽ tăng xuất cảng được hơn 30% và nhờ đó, sản lượng kinh tế được thêm 10% kể từ khi áp dụng cho tới năm 2030. 

Ngoài ra còn có hai yếu tố quan trọng khác về phẩm hơn là về lượng. Thứ nhất, kinh tế Trung Quốc phải chuyển hướng với giá nhân công cao hơn và mất lợi thế là công ưởng toàn cầu cho nên giới đầu tư nhắm vào Việt Nam cùng khoảng 18 thị trường khác là giải pháp thay thế. Nếu là thành viên của TPP thì Việt Nam dễ khai thác lợi thế này với khả năng sản xuất và cung ứng các ngành dệt sợi, đồ gỗ, đồ da hay sản phẩm gia dụng của công nghiệp nhẹ lẫn hàng điện tử. Thứ hai, vì Trung Quốc không ở trong hệ thống TPP nên đây là cơ hội cho kinh tế Việt Nam ra khỏi tình trạng lệ thuộc kinh tế Trung Quốc ».

Được khởi động từ cuối 2008 đầu 2009 và sau hơn 20 vòng đàm phán, mãi tới đầu tháng 10/2015, Hoa Kỳ và 11 quốc gia đối tác chính thức hoàn tất đàm phán để thành lập « khu vực tự do mậu dịch lớn nhất thế giới ». Đến tháng 2/2016 các bên chính thức ký kết Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP bao gồm, Hoa Kỳ, Canada, Chilê, Mêhicô, Pêru, Úc, New Zealand, Nhật Bản, Malaysia, Brunei, Singapore và Việt Nam.

TPP liên kết 12 nền kinh tế chiếm đến 40% GDP toàn cầu, với mục đích xóa bỏ các rào cản cho giao thương và nhất là làm đối trọng với ảnh hưởng của Trung Quốc. Washington chờ đợi với Hiệp Định Thương Mại Xuyên Thái Bình Dương, tổng trao đổi mậu dịch của Mỹ với 11 đối tác trong vùng lên tới 400 tỷ đô la một năm.

Bước kế tiếp, lần lượt 12 thành viên tham gia TPP phải phê chuẩn hiệp ước này. Nhưng sau khi đã vượt qua nhiều cửa ải với các đối tác quốc tế thì tại Washington, tổng thống Barack Obama lại vấp phải sự chống đối của Quốc Hội trong tay đối lập và của chính đảng Dân chủ.

Việt Nam được coi là được lợi nhất về lý thuyết một khi TPP có hiệu lực nhưng một phần trong Quốc Hội Hoa Kỳ vẫn thận trọng trước việc « kết nạp » Việt Nam vào TPP. Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa nêu lên quan điểm của thành phần này :

Nguyễn Xuân Nghĩa :«Dù được các thành phần tả khuynh hay thân cộng nâng đỡ, Hà Nội vẫn chưa vượt qua rào cản của Quốc hội Hoa Kỳ nên chưa tranh thủ được quy chế đặc miễn GSP hay Generalized System of Preferences để bán vào Hoa Kỳ khoảng 5.000 sản phẩm khỏi bị thuế quan, gọi là duty free. Lý do chính vẫn là nạn chà đạp nhân quyền, trong khi nhiều xứ nghèo hơn đã được quy chế này.

Quan trọng hơn vậy chính là hồ sơ Đối tác Xuyên Thái Bình Dương TPP.

Dù Việt Nam được lợi nhất về lý thuyết, về thực tế thì sự tình lại phức tạp hơn nhất là trong bối cảnh của cuộc tranh cử tổng thống năm nay tại Mỹ. Muốn hưởng mối lợi ấy của TPP thì Việt Nam phải cải cách, là điều các nước mong muốn mà Hà Nội lưỡng lự vì sợ cơ sở mất đỉnh chung bổng lộc. Thứ nữa, dù có cam kết, Hà Nội vẫn giữ quyền bội tín và gặp phản ứng mạnh của xu hướng “chống toàn cầu hóa” và “bảo hộ mậu dịch” trên chiến trường và thị trường quốc tế. Trong khi ấy, vì cuộc tranh cử Tổng thống, cả ba ứng cử viên còn lại của hai đảng lớn đều nói khác và hết tin tưởng gì vào toàn cầu hóa mà lại còn nêu ra chủ trương bảo hộ mậu dịch.

Ít ai biết là vì những nhược điềm nói trên mà Việt Nam có thể bị Quốc Hội Mỹ gạt ra ngoài TPP với thiệt hại rất cao cho người dân và các doanh nghiệp. Lý do là lãnh đạo Việt Nam vẫn không tuân thủ các cam kết trong khi lại có lợi nhiều nhất nhờ TPP. Đây là niếm thất vọng cho Tổng thống Barack Obama vì hiệp ước TPP là một biểu hiện của di sản Obama”

Nguyễn Xuân Nghĩa, Thanh Hà

(RFI)