PGS Vũ Đức Phúc nói về Nhân văn Giai phẩm (Phần 1)

Son Kieu Mai

1 tháng 7 lúc 10:33

Năm 2014, tôi có 2 ngày (chính xác là 2 buổi chiều) gặp gỡ và hỏi chuyện cụ Vũ Đức Phúc. Lần nào cũng có cô Vũ Ý Nhi con gái cụ giúp một ấm trà để hai ông cháu trò chuyện. Cụ Phúc đã 95 tuổi mà vẫn nhớ rành rõ nhiều chuyện.

Dưới đây là cụ nói về Phong trào chống Nhân văn Giai phẩm.

1/ Lúc bấy giờ Trung ương mới quyết định phải chống Nhân văn Giai phẩm, có Nghị quyết của Bộ Chính trị, mới giao cho ông Tố Hữu. Nhưng ông Tố Hữu lúc bấy giờ chần chừ. Sau này phải chống. Phải chống nhưng ông Tố Hữu ông khôn. Ông phải đề cái chữ “Hồ Chủ tịch nói như thế này” ( ^_^). Ông ấy phải đội Cụ Hồ lên thì cái này để đủ biết là ông ấy rất là ngại.

Tố Hữu là người rất thông minh. Ông ấy ngại rằng ông ấy chống thì người ta lại bảo ông ấy rằng chẳng qua ghen nhau vì thơ văn, anh cậy thế anh chửi người ta thôi. Cho nên trong bài tổng kết ông ấy có nói.

Vì chống như thế, ông ấy gọi tôi lên. Phải nói rằng cái tình thế như vậy. Khi mà sai Cải cách ruộng đất ấy thì thực ra người ta rất hoang mang. Mà nhất là cái giới văn nghệ sĩ thì phản cảm. Cho nên khi có Nghị quyết của Bộ Chính trị thì ông ấy kéo tôi lên làm nhân viên bởi vì Văn phòng Ban Bí thư lúc bấy giờ chẳng có gì cả. Ông ấy kéo tôi lên làm nhân viên. Tôi với Mạnh Phú Tư. Và một anh nữa. Lúc đó gọi là Tiểu ban Văn nghệ của Ban Văn giáo. Tố Hữu lúc bấy giờ là Trưởng ban Văn giáo Trung ương.

2/ Khi đầu tiên, ông Tố Hữu bàn với tôi bây giờ phải làm thế nào tổ chức hạt nhân, để chống bọn này. Khi tôi ngồi với ông Tố Hữu để bàn thì ông bảo có 4 người chắc chắn, còn nhiều người khác ( ^_^).

Khi bàn đến Nguyễn Đình Thi cũng phải cân nhắc kia mà. Chúng nó ca ngợi Nguyễn Đình Thi. Tô Hoài thì gạt ra rồi tại vì nó nịnh thối Tô Hoài gọi là vua tiểu thuyết với các thứ, Tô Hoài đổ ngay.

Chọn đi chọn lại được 4 người. Ông Tố Hữu bảo: - Đấy anh xem, tất cả hạt nhân lãnh đạo còn lại được có 4 người này, còn lại không dám tin ai cả.

(...)

KMS: Đồ Phồn nữa?

VĐP: Không. Đồ Phồn thì lại là cái hạng C. Không phải cán bộ lãnh đạo.
(...) Ngay Nguyễn Đình Thi cũng bàn nhau mãi xong rồi mới cho vào.

KMS: Hình như Nguyễn Tuân, Nguyễn Huy Tưởng cũng không được vào ạ?
VĐP: Nguyễn Tuân thì đổ rồi. Nguyễn Tuân còn cãi nhau với Đảng. Trong báo Học tập của Đảng thì Trịnh Xuân An có bài viết về Nguyễn Tuân đấy.

Vũ Ý Nhi: Nguyễn Huy Tưởng có vào được không bố?
VĐP: Nguyễn Huy Tưởng càng không được. Vì Nguyễn Huy Tưởng viết Một ngày chủ nhật ngả nghiêng. Ông ấy trung thành nhưng ông ấy chỉ là nhà văn thôi. Nhà văn thì chính trị không được vững.

Vũ Ý Nhi: Lúc đấy bác [Hoàng] Trinh thế nào bố?
VĐP: Ông Trinh thì ông ấy là quân của Tố Hữu, làm Trưởng ban Giáo dục. Tôi thì ở Tiểu ban Văn nghệ. Khi đánh Nhân văn Giai phẩm thì không có ông Hoàng Trinh. Khi mà thành lập Viện Văn học thì ông Hoàng Trinh mới nhảy sang Viện Văn học.

KMS: Thế hồi đó đã có ông Vũ Khiêu chưa hả ông?
VĐP: Vũ Khiêu á? Vũ Khiêu lúc bấy giờ ở Ban Triết, không có dính gì đến Nhân văn Giai phẩm cả.

Ban Triết lúc bấy giờ là Hoàng Minh Chính mới Trưởng ban Triết. Nhưng thằng Hoàng Minh Chính này cũng phải nói là nó có tư cách. Nó là thằng chống đối nhưng mà nó chống đối có hạng chứ không phải. Trước kia, tức là hồi trước Cách mạng còn đi học, nó đến thuyết phục tôi. Nó đi làm Cách mạng thì bị thằng Tây đánh dập đầu tưởng nó chết.

Nó là cái anh rất thông minh nhưng từ khi nó bị đập đầu không chết, tuy sau này nó khỏi nhưng đầu óc nó có một cái gì đó ngang trái. Chính tôi cho rằng tại vì cái đó cho nên sau này nó bị ảnh hưởng. Chứ nó là cái thằng hết sức tư cách.

Các ông ấy cho nó làm cái gì cũng hỏng. Cho đánh trường bay thì hỏng trường bay. Cho sang làm lãnh tụ Thanh niên, lãnh tụ Dân chủ Đảng thì bọn Dân chủ Đảng nó bảo, tức là Vũ Đình Hòe đấy, bảo là tôi đồng ý dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản nhưng thay người đi, đừng để anh này [Hoàng Minh Chính] anh ấy làm lãnh đạo. Ông này làm cái gì cũng hỏng cả cho nên sau này ông ấy chống Đảng thì ông ấy nổi lên thế. Mình vẫn đối đãi ông ấy tử tế nhưng ông ấy chống lại.

(Còn nữa)

Ảnh: Gia đình cung cấp (Cám ơn chú Tan Trung Vu).