Hà Tĩnh không thể mãi dựa vào mỗi Formosa để phát triển kinh tế!

09:53 | 08/07/2016

Tamnhin.net - Từ một trong những tỉnh nghèo, đến năm 2009, tỉnh Hà Tĩnh đã gia nhập câu lạc bộ 1000 tỷ đồng. Kỳ Anh – từ một nơi được xem là vùng đặc biệt khó khăn bỗng “trở mình” nhộn nhịp kể từ khi Khu kinh tế Vũng Áng được đầu tư mạnh mẽ, trọng tâm nhất là dự án đầu tư và xây dựng Nhà máy liên hợp luyện thép và cảng nước sâu Sơn Dương (dự án Formosa) do Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Đài Loan làm chủ đầu tư. Và chính dự án này đã đem lại nguồn thu lớn nhất cho thành tích thu ngân sách tỉnh này. Tuy nhiên, những sự kiện gần đây cho thấy, Hà Tĩnh không thể mãi dựa vào mỗi Formosa nếu như muốn phát triển bền vững và lâu dài.

Thu ngân sách tăng vọt nhờ Formosa

Vào ngày 21-5-2008, Công ty TNHH gang thép Hưng nghiệp Formosa Hà Tĩnh có đơn đề nghị Hà Tĩnh cấp giấy chứng nhận đầu tư và vào ngày 12-6-2008, Ban quản lý Khu kinh tế Vũng Áng (Hà Tĩnh) đã cấp giấy chứng nhận đầu tư lần đầu với thời hạn 70 năm cho công ty này.

	Kỳ Anh nói riêng và Hà Tĩnh nói chung đã có sự tăng tốc về kinh tế nhờ vào Formosa.

Bắt đầu từ đây, mảnh đất khô cằn Kỳ Anh nói riêng và Hà Tĩnh nói chung thay đổi chóng mặt, đặc biệt là về bộ mặt và vị thế trong nguồn thu ngân sách so với các địa phương khác. 

Từ mảnh đất khô cằn, thời tiết khắc nghiệt “túi mưa chảo lửa”,  nơi được mệnh danh là đất “chó ăn đá, gà ăn sỏi”, Kỳ Anh bỗng trở thành một đại công trường với hàng vạn công nhân từ khắp nơi đổ về, xe tải hạng nặng chạy tấp nập để thi công dự án Formosa giai đoạn 1 với tổng mức đầu tư hơn 10 tỷ USD.

Về thu ngân sách, Hà Tĩnh từ một tỉnh nghèo đã có bước phát triển nhảy vọt. Ông Đinh Viết Hậu, Cục trưởng Cục thuế Hà Tĩnh Đinh Viết Hậu vào năm 2015 từng cho biết: “Năm 1991, Hà Tĩnh tái lập tỉnh, thu Ngân sách chỉ vẻn vẹn 18 tỷ đồng. Miệt mài phấn đấu, đến năm 2009, Hà Tĩnh mới gia nhập CLB 1.000 tỷ đồng. Nhưng đến 2015 - năm cuối của nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, Hà Tĩnh phấn đấu thu NS đạt khoảng 7.000 tỷ đồng, tăng khoảng bốn lần so với đầu nhiệm kỳ năm 2010, đưa Hà Tĩnh từ địa phương thu tương đối thấp trở thành tỉnh có số thu NS khá, là một trong số 17 tỉnh, thành có số thu NS nội địa cao nhất nước. Tổng thu NS nội địa bốn năm (từ 2011-2014) trên địa bàn đạt hơn 24 nghìn tỷ đồng, bằng 155% kế hoạch Bộ Tài chính giao, tăng 4,6 lần so với giai đoạn 2006-2010”.

Để có được những kết quả đó, Khu kinh tế Vũng Áng với trọng tâm là Dự án gang thép (lớn nhất Đông Nam Á) và cảng nước sâu Sơn Dương do Tập đoàn Formosa (Đài Loan) đầu tư với số vốn giai đoạn 1 lên đến trên 10 tỷ USD là yếu tố quyết định để đưa ngân sách Hà Tĩnh tăng nhảy vọt như trên. 

Kể từ khi Formosa vào đầu tư khiến những chỉ tiêu kinh tế của Hà Tĩnh tăng tốc, nguồn thu ngân sách cũng tăng “chóng mặt”  như trên khiến dự án này trở thành một “đầu tàu”, làm trọng tâm cho thu hút đầu tư và phát triển kinh tế của tỉnh, giúp kéo theo nhiều dự án vệ tinh xung quanh. 

Trong những năm trở lại đây đã có không biết bao nhiều đoàn về kiểm tra, tham quan trong đại công trường này. Và với nhiều người, cứ hễ ai nhắc tới Hà Tĩnh là sẽ nói ngay đến Formosa như một niềm tự hào trong thu hút đầu tư nước ngoài để phát triển kinh tế. Theo thông tin từ một lãnh đạo Khu kinh tế Vũng Áng thì trong năm 2014 đã có hơn 500 đoàn đến tham quan mô hình dự án Formosa.

 Nhìn vào các con số kết quả đạt được và các kế hoạch phát triển kinh tế của tỉnh Hà Tĩnh qua từng năm, Hà Tĩnh đang chủ yếu dựa vào Formosa để đề ra các chỉ tiêu phát triển của mình. Tuy nhiên, nhiều vấn đề và không ít sự cố khiến Hà Tĩnh nên nhìn lại chính mình để có hướng đầu tư phát triển bền vững.

Không thể mãi dựa vào mỗi Formosa để phát triển

Formosa vào đầu tư đã tạo cho Hà Tĩnh nhiều điều kiện để phát triển là điều không thể chối cãi. Tuy nhiên, việc tỉnh này quá dựa vào Formosa để đạt ra nhiều chỉ tiêu phát triển kinh tế quá cao khiến cho có những thời điểm không đạt được kế hoạch đề ra. Nguồn thu của tỉnh tăng giảm không ổn định trong những năm gần đây, đặc biệt là mỗi lần Formosa tạm dừng xây dựng hay gặp sự cố. 

Theo báo cáo của Cục Hải quan Hà Tĩnh,  năm 2014, Cục Hải quan Hà Tĩnh bất ngờ có sự đột phá mạnh mẽ về thu ngân sách, với tổng thu ngân sách đạt 6.366,7 tỷ đồng, tăng 498% so với cùng kỳ năm 2013. Nguyên nhân là do Formosa tăng cường nhập khẩu máy móc thiết bị để hoàn thiện tổ hợp Formosa. Nhưng đến năm 2015, việc thu ngân sách của Hải quan Hà Tĩnh đã không được thuận lợi như năm 2014. Nguyên nhân, theo ông Lương Trường Thọ - Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh, trước hết là do các mặt hàng nhập khẩu như máy móc thiết bị phục vụ dự án khu liên hợp gang thép và cảng nước sâu Sơn Dương của Formosa giảm mạnh so cùng kỳ. 

	Đã đến lúc Hà Tĩnh không thể chỉ dựa vào Formosa để phát triển!

Sau sự cố ngày 14/5/2014, Chính phủ, các bộ, ngành có nhiều chính sách hỗ trợ khắc phụ khó khăn, ổn định sản xuất kinh doanh đối với Formosa, trong đó có việc mở rộng thêm đối tượng được ưu đãi miễn thuế nhập khẩu nên cũng đã làm giảm đáng kể nguồn thu thuế nhập khẩu trong năm 2015 và những năm tiếp theo.

Cũng với nguyên nhân nguồn thu thuế XNK chủ yếu từ thuế GTGT hàng hóa máy móc, thiết bị từ Formosa giảm do các hạng mục đã cơ bản hoàn thành nên 3 tháng đầu năm 2016 của Hà Tĩnh một số chỉ tiêu không đạt kế hoạch. Thu ngân sách của tỉnh đến 31/3 ước đạt 1.706,9 tỷ đồng, chỉ bằng 53,07% so với cùng kỳ. Bên cạnh đó, các sản phẩm thép, than cốc, thép cuộn cán nóng của Dự án Formosa chưa được xuất khẩu nên thuế xuất khẩu chưa có sự tăng trưởng như dự kiến. 

Đặc biệt, việc Formosa gần xây dựng xong giai đoạn 1, cũng như sau sự cố xả thải gây cá chết hàng loạt khiến 6 tháng đầu năm 2016,  nguồn thu từ Formosa tiếp tục giảm khiến tổng thu ngân sách của tỉnh đạt 3.666 tỷ đồng, chỉ đạt 25,1% kế hoạch HĐND tỉnh giao. 

Vào ngày 15/6, Tập đoàn Formosa Plastic Group (FPG) cũng ra tuyên bố các lò số 1 thuộc khu liên hợp gang thép nằm trong Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh, sẽ không được đưa vào hoạt động vào ngày 25/6 như kế hoạch trước đó. Theo trang Focus Taiwan (Đài Loan), thông cáo trên được đưa ra sau khi FPG buộc phải tạm hoãn khai trương dự án nhà máy thép do không thể nộp khoản thuế lên tới 70 triệu USD (tương đương 225 tỷ đồng) mà cơ quan chức năng Việt Nam truy thu… Tin tức này cũng khiến dư luận băn khoăn khi thực tế Formosa đã được hưởng rất nhiều ưu đãi về các loại thuế, phí cũng như thường xuyên đòi hỏi nhiều ưu đãi khác…

Những vấn đề trên đặt ra nhiều nghi ngờ vào tính ổn định, bền vững của dự án này. 

Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh lần thứ XVIII, trong nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016 – 2020 đặt ra thu ngân sách trên địa bàn đạt 46.000 tỷ đồng, trong đó thu nội địa trên 24.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, từ thực tế diễn ra, khi quá phụ thuộc vào Formosa để phát triển như vậy, nếu không có cơ chế quản lý chặt chẽ, dư luận không khỏi lo ngại liệu sau này dự án này sẽ có tiếp tục bị sự cố gì trong những năm tới hay không? Và những chỉ tiêu rất lớn trên liệu có thể đạt được? 

Theo Báo cáo của Sở KH&ĐT tỉnh Hà Tĩnh về tình hình kinh tế - xã hội 5 tháng đầu năm 2016 thì đến thời điểm 26/5, thu ngân sách trên địa bàn chỉ mới đạt 2659 tỉ đồng, chỉ bằng 18% kế hoạch tỉnh giao; Thu ngân sách thấp hơn cùng kỳ năm trước và một số nguồn thu dự kiến sẽ không đạt kế hoạch đề ra. Trước thực trạng này, một lãnh đạo ngành thuế cho biết: Năm nay (2016), là năm đầu thực hiện Nghị quyết  Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh lần thứ XVIII nhưng do gặp nhiều khó khăn mà đặc biệt là sự cố ô nhiễm môi trường biển do Formosa gây ra nên chắc chắn Hà Tĩnh sẽ không đạt được kế hoạch thu ngân sách đề ra.

Ngoài ra, Formosa và các cơ quan chức năng liên quan của nước ta liệu có thể kiểm soát được vấn đề môi trường khi đây là nhà máy gang thép với nguy cơ gây ô nhiễm môi trường rất lớn, nhất là khi theo như Giấy chứng nhận đầu tư đã cấp thì sẽ dự án này sẽ được hoạt động lên đến 70 năm (Đây là một quyết định sai về pháp lý vượt thẩm quyền).Chúng ta nhìn thấy sự phát triển không bền vững và phụ thuộc sẽ là nguyên căn cho việc mất cân bằng mâu thuẫn với quy luật phát triển tự nhiên và một khi đi ngược với tự nhiên sự tàn phá này sẽ là dấu chấm hết cho sự tồn tại chứ không nói gì đến sự phát triển . Vì vậy chúng ta hãy sửa sai ngay và dũng cảm đứng lên bằng tinh thân dân tộc tự lực tự cường bằng niềm tin khối óc và sức mạnh đoàn kết toàn dân để xây dựng và phát triển quê hương đất nước theo hướng phát triển bền vững. 

Hà Tĩnh không thể mãi dựa vào chỉ mỗi Formosa để đề ra các chỉ tiêu kinh tế, tăng thu ngân sách và phát triển. Người dân Hà Tĩnh mong muốn tỉnh nhà phát triển một cách ổn định, chắc chắn, bền vững lâu dài, sức khỏe phải được đảm bảo. Cần tiếp tục kêu gọi đầu tư chứ không phải chỉ mỗi phụ thuộc vào Formosa, nhưng đồng thời Hà Tĩnh cũng phải có sự chọn lọc, lấy lợi ích của người dân làm sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong quá trình đầu tư phát triển.

Hà Vy - Mai Nguyễn