Nỗi lo mầm bệnh từ bữa ăn ca
B.V.V (26 tuổi, công nhân Cty TNHH TM-DV-SX Chánh Ích, Đồng Nai) vẫn còn ám ảnh bữa cơm bị ngộ độc thực phẩm tại Cty, kể: “Bữa ăn đó, dù cơm có mùi thiu nhưng ai cũng cố gắng ăn để có sức làm việc. Tuy nhiên ăn xong khoảng một tiếng, mọi người bắt đầu cảm thấy nhức đầu, choáng váng, đau bụng rồi lăn ra xỉu”. Qua kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện bếp ăn tập thể tại Cty chưa có giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm. Ngày ăn 1 bữa ở Cty, còn lại là ăn ở nhà, chợ của CNLĐ ở KCN-CX giá phải rẻ, từ rau, đậu phụ đến thịt, cá để đáp ứng được túi tiền của người mua. Nhưng nguồn thực phẩm, rau củ quả lấy từ đâu, nguồn gốc thế nào không mấy ai để ý.
Cuối tháng 11, vụ việc lực lượng chức năng tỉnh Bình Dương phát hiện và tiêu hủy gần 5 tấn thịt heo không rõ nguồn gốc, bốc mùi hôi thối khiến rất nhiều CNLĐ lo lắng bởi không biết có bao nhiêu tấn thịt lợn nhiễn khuẩn, nhiễm độc được tiêu thụ từ trước tới nay. Theo lời khai của chủ lô hàng là Nguyên Văn Cao, số lượng thịt thối này mua từ các lò giết mổ gia súc tại Đồng Nai để đem về Bình Dương tiêu thụ. Số lượng thịt được phát hiện khi đang chuẩn bị tuồn vào khu chợ thực phẩm Đông Đô (khu phố 1B, phường An Phú, thị xã Thuận An, Bình Dương) dành cho CNLĐ. Đây chỉ là vụ điển hình bị phát hiện và ngăn chặn kịp thời, còn rất nhiều vụ vận chuyển thực phẩm bẩn, thịt thối khác không bị phát hiện được tuồn vào các chợ gần các KCN-KCX trên các tỉnh, thành khu vực miền Đông Nam Bộ, để bán cho CNLĐ.
Chưa hết, một khảo sát của Viện Dinh dưỡng Quốc gia về khẩu phần ăn dành cho CNLĐ cho thấy bữa cơm CNLĐ chỉ có khoảng 12% protein, 16% chất béo, còn lại 72% là chất bột. Với mức này, năng lượng khẩu phần và các chất dinh dưỡng đều không đảm bảo. Mức độ đạt được so với nhu cầu đề nghị về năng lượng khẩu phần và các chất dinh dưỡng đều chưa đạt chuẩn (là 2.300 Kcal/ngày/người). Và để nạp được mức năng lượng cần thiết ấy, bữa ăn của CNLĐ phải đầy đủ các dưỡng chất như tinh bột, protein, lipid, glucid, axid béo không no, các loại vitamin khoáng chất. Với mức khẩu phần ăn ca được áp dụng trong các doanh nghiệp (DN) như hiện nay, phần lớn CNLĐ chưa có bữa ăn đủ dinh dưỡng để phục hồi sức khỏe, đáp ứng yêu cầu của công việc hằng ngày. Và quan trọng hơn nữa là cả nước hiện nay có gần 260 KCN-KCX, trong đó có DN có gần 10.000 CNLĐ, chủ yếu là thanh niên - những người đang ở độ tuổi sinh sản. Chất lượng bữa ăn không tốt không những ảnh hưởng đến năng suất lao động, sức khỏe bản thân, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chất của những thế hệ sau này.
Theo nhận định của một cán bộ Sở Y tế tỉnh Đồng Nai, tình trạng ngộ độc thực phẩm tại các bếp ăn đông CNLĐ luôn tiềm ẩn nếu không được kiểm tra, giám sát chặt chẽ. Bởi mỗi suất ăn của CNLĐ chỉ hơn 10.000 đồng, song hầu hết các DN đều hợp đồng thuê các đơn vị bên ngoài cung cấp. Họ cung cấp các suất ăn đương nhiên phải kiếm lời, do vậy thực chất bữa ăn đó có đúng với số tiền mà DN trả hay không rất khó kiểm soát. “Mỗi suất ăn chỉ hơn 10.000 đồng khó mà đảm bảo chất lượng thực phẩm tươi, sạch được. Để hạn chế ngộ độc xảy ra, mỗi DN nên có bộ phận giám sát, kiểm tra chặt chẽ thức ăn do các nhà thầu cung cấp, tránh khoán trắng cho họ tự biên tự diễn” - vị cán bộ y tế nói.
Chung tay vì bữa cơm ngon - sạch cho công nhân
Trước thực trạng thực phẩm bẩn, không rõ nguồn gốc tràn lan thiếu kiểm soát, nhiều DN tự tìm cho mình phương án ứng phó để bảo vệ sức khỏe cho CNLĐ. 4 năm qua CĐ Cty may Việt Thắng tự đứng ra nhận tổ chức nấu ăn cho CNLĐ của 5 đơn vị thành viên với hơn 2.600 CNLĐ và chưa để xảy ra ngộ độc thực phẩm. Bà Đàm Minh Hoa - Chủ tịch CĐ, kiêm phụ trách bếp ăn Cty may Việt Thắng - chia sẻ: “Để làm được điều này, chúng tôi ký hợp đồng mua thịt, cá, trứng, rau, nước mắm, nước tương từ các đơn vị uy tín hay chợ đầu mối. Đặc biệt, chúng tôi còn mua các bộ que thử hàn the về để trực tiếp kiểm tra thực phẩm. Vào 9h mỗi ngày, phòng y tế Cty đều xuống nhà bếp lấy mẫu thức ăn để kiểm tra có chất Ecoli và lưu giữ mẫu thức ăn 24 tiếng theo quy định”.
Tương tự, TCty may Việt Tiến lâu nay cũng tự tổ chức nấu và cung cấp suất ăn giữa NLĐ với khoảng 9.500 suất ăn mỗi ngày và chưa xảy ra vụ ngộ độc nào. Tuy nhiên, ông Ngô Thành Phát - Chủ tịch CĐ TCty may Việt Tiến - cho biết: “Tình trạng thịt lợn, thịt gà nhiễm các chất độc hại Salbutamol, Vàng O được phản ánh gần đây khiến chúng tôi rất lo lắng. Bởi chưa biết sẽ xử lý như thế nào, xét nghiệm những chất này nghe đâu rất tốn kém. Hơn nữa chúng tôi cũng chưa nắm rõ được quy trình lấy mẫu để mang đi xét nghiệm như thế nào. Để bảo vệ CNLĐ, trước mắt chúng tôi cũng chỉ biết khuyến cáo những nhà cung cấp thực phẩm cho bếp ăn của các đơn vị phải đảm bảo nguồn hàng tươi sạch, nếu vi phạm sẽ bị cắt hợp đồng”. Còn y sĩ Ngô Khước - Trưởng nhóm y tế, Cty CP TM-DV dệt may Thành Công - băn khoăn: “Trước tình trạng thịt lợn, thịt gà bị sử dụng những loại chất cấm cực độc và có thể dẫn đến gây ra bệnh ung thư, thực sự chúng tôi rất lúng túng. Trước mắt cũng chỉ biết dùng mắt thường và kinh nghiệm để quan sát. Còn việc xét nghiệm để tìm ra các loại chất cấm này hiện chúng tôi không thể làm được gì”.
Cần khởi kiện chủ bếp ăn gây ngộ độc cho công nhân
Trao đổi với PV Báo Lao Động xung quanh các ý kiến cho rằng phải khởi kiện chủ sử dụng lao động, các cơ sở chế biến thực phẩm gây ngộ độc cho công nhân, TS Nguyễn Thanh Phong - Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) - cho rằng: Việc này được pháp luật quy định rõ ràng và là việc hết sức cần thiết. Theo quy định của Luật An toàn thực phẩm, những cơ sở gây ngộ độc phải bồi thường toàn bộ chi phí điều trị, thậm chí là bồi thường cho số ngày nghỉ của công nhân, nếu chứng minh rằng có ảnh hưởng đến sức khoẻ của công nhân phải bồi thường cả sức khoẻ cho công nhân nữa. Thêm nữa, cơ sở đó phải chịu toàn bộ chi phí điều tra xác định nguyên nhân ngộ độc, thu hồi thực phẩm, chi phí tiêu huỷ thực phẩm (nếu có).
Để giải quyết tình trạng ngộ độc thực phẩm tập thể ngày càng gia tăng như hiện nay, việc đầu tiên là phải tăng giá trị khẩu phần ăn cho công nhân, thứ hai là phải tăng cường thanh tra kiểm tra giám sát, kiên quyết không để các cơ sở không có giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh mà vẫn cung cấp thức ăn cho công nhân. Thứ ba, cần tăng cường vai trò giám sát của các tổ chức CĐ, đặc biệt là vai trò của CĐCS, CĐ của các doanh nghiệp. Điều này rất quan trọng. Thứ tư, 70% các vụ ngộ độc thực phẩm tập thể là do thực phẩm được mua từ nơi khác, thức ăn được chế biến sẵn và vận chuyển khẩu phần ăn từ nơi khác đến. Do quá trình vận chuyển không đảm bảo, thời gian để lâu. Chúng tôi khuyến nghị nên có quy định, khi các tỉnh phê duyệt dự án nhà máy là phải dành ra quỹ đất để xây bếp ăn tập thể ngay tại chỗ. GIANG THÙY LINH